Tọa lạc trên vùng đất bằng phẳng, rộng rãi và thoáng mát ở xã Vũ Tiên, tỉnh Hưng Yên (trước đây thuộc xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình), chùa Keo (Thần Quang Tự) từ lâu đã nổi danh là một trong những ngôi chùa cổ đặc sắc của Việt Nam.
Với giá trị nổi bật về lịch sử, kiến trúc và nghệ thuật, chùa Keo đã được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt năm 2012.
Chùa Keo thờ Phật, Bồ Tát, Đức Thánh Dương Không Lộ và những người có công dựng chùa. Ngôi chùa được coi là mẫu mực của nghệ thuật kiến trúc đỉnh cao thế kỷ XVII, hiện lưu giữ 17 công trình với 128 gian hoàn toàn làm bằng gỗ lim. Các công trình được bố trí trên một trục thần đạo, đường thẳng nối từ tam quan đến gác chuông, tạo nên sự đối xứng và hài hòa hiếm có.
Điểm nhấn đặc biệt của quần thể di tích là tòa gác chuông cao 11,4m với 3 tầng mái nâng. Bộ khung gỗ lim liên kết hoàn toàn bằng mộng, nâng đỡ 12 mái ngói và 12 đao cong thanh thoát.
Gác chuông treo 3 quả chuông cổ và 1 khánh đá được Guinness Việt Nam công nhận là gác chuông gỗ cổ cao nhất Việt Nam.
Năm 2021, một di sản của chùa Keo đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận Bảo vật quốc gia là Hương án (Nhang án).
Hương án được tạo tác thời Lê Trung Hưng, thế kỷ 17, làm bằng gỗ quý. Hương án có kích thước khá lớn: Dài 227cm, rộng 156cm và cao 153cm. Trên phần mặt, thân và chân hương án, nghệ nhân xưa dày công tuyệt tác với trình độ hoàn hảo, công phu. Nhiều chi tiết chạm khắc phức tạp, tỉ mỉ nhưng hài hòa, đối xứng, thể hiện sự tuân thủ nghiêm cẩn đề tài thiết kế của nghệ nhân điêu khắc gỗ.
Ngoài Hương án đang được lưu giữ tại chùa Keo, một báu vật của chùa Keo cũng được công nhận Bảo vật quốc gia năm 2017 là Hai cánh cửa chạm rồng – hiện vật này đang được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Các cánh cửa được ghép từ 8 phiến gỗ lim nhỏ, chia đều cho 2 cánh. Lối chạm khắc, trang trí này là đặc trưng ở phía Nam kinh thành Thăng Long xưa (Ảnh: Nguyễn Hà Nam).
Một báu vật đặc biệt khác đang được lập hồ sơ đề nghị công nhận Bảo vật quốc gia là tượng Tuyết Sơn – pho tượng mô tả Đức Phật Thích Ca tu khổ hạnh trong 7 năm trên núi tuyết.
Đây là giai đoạn Ngài từ bỏ mọi tiện nghi vật chất, chỉ ăn lá cây, uống sương đọng để tìm con đường giải thoát. Tượng mang vóc dáng một thân thể gầy kiệt: Xương sườn và xương ngực lộ rõ, tạo nên cảm giác khắc khổ nhưng không bi lụy.
Theo hướng dẫn viên tại chùa Keo, pho tượng không chỉ mô tả hình tướng khổ hạnh mà còn toát lên ánh sáng nội tâm, vẻ đẹp của trí tuệ đang dần khai mở. Đây chính là yếu tố khiến pho tượng có giá trị lớn về nghệ thuật, triết học và tâm linh, xứng đáng được lập hồ sơ đề nghị công nhận Bảo vật quốc gia.
Tượng Tuyết Sơn chùa Keo không chỉ giàu giá trị tâm linh mà còn là minh chứng cho tài năng chế tác của nghệ nhân xưa. Khác với nhiều tượng thờ thường được làm từ gỗ, đồng hay đá, pho tượng này được tạo tác bằng một hỗn hợp đặc biệt.
Theo lời truyền lại, vật liệu gồm 5 thành phần: Giấy bản, nước vôi trong, bồ hóng, mật mía và tro. Những chất liệu này không hề quý hiếm nhưng điểm quan trọng nằm ở tỷ lệ pha trộn – bí quyết mà chỉ nghệ nhân tạo tác pho tượng nắm giữ và đến nay đã thất truyền.
Dù đã có 400 năm tuổi, tượng vẫn bền vững trước thời gian, khiến hậu thế càng thêm khâm phục trình độ của nghệ nhân xưa.
Ảnh: Linh Trần
Source link: https://dantri.com.vn/giai-tri/can-canh-buc-tuong-400-nam-tuoi-dang-lam-ho-so-bao-vat-quoc-gia-o-chua-keo-20251129214104916.htm
