Tập thơ “thả” của nhà thơ Mai Văn Phấn gây xôn xao dư luận với thể loại thơ ba câu độc đáo, ghi lại những khoảnh khắc đời thường. Tên tác phẩm thường gắn liền với nội dung bài, tạo nên sự liên kết thú vị.
Ví dụ: “Người người chúc tụng/ Biển ngoài kia/ Chưa biết” (Đón giao thừa); “Nghe con đi qua/ Vạt cỏ non biến mất/ Làm đổ mật ong” (Thoáng); “Thắp hương xong/ Dựa lưng/ Vào ngôi mộ bên cạnh” (Viếng mộ bà) hay “Tát nước/ Từng gàu/ Ruộng cạn” (Lập xuân); “Vàng mã bén lửa / Gió giật vội / Mang đi” (Nơi đầu gió)… Thể thơ này đã tạo ra nhiều ý kiến trái chiều trong giới văn chương và độc giả.
Tranh cãi nổ ra xung quanh thể thơ ba câu
Nhiều độc giả cho rằng những bài thơ ba câu như vậy không xứng đáng được gọi là thơ, thậm chí nhận xét “thơ này ai cũng làm được”. Một số ý kiến còn mang tính chế giễu, cho rằng đây là “hậu quả của tình trạng một mét vuông có 5 nhà thơ”.
Tuy nhiên, bên cạnh đó, cũng có không ít độc giả bày tỏ sự yêu thích và đánh giá cao sự sáng tạo trong thơ của Mai Văn Phấn. Họ cho rằng thơ ông gợi nhiều liên tưởng và những đánh giá tiêu cực là thiếu công bằng.
Một độc giả bình luận: “Lời thơ tuy ngắn nhưng hàm ý sâu xa, mình đọc thấy hay”.
Độc giả Tùng Lâm chia sẻ cảm nhận sâu sắc về thơ Mai Văn Phấn, cho rằng thơ ông có “cảnh”. Anh ví von việc đọc thơ Mai Văn Phấn giống như việc đọc Harry Potter và thấy thế giới phù thủy, đòi hỏi người đọc phải sử dụng trí tưởng tượng để cảm nhận. Anh nhấn mạnh rằng, với thể loại thơ ngắn như vậy, việc truyền tải được “cảnh” vào từng câu chữ là điều đáng trân trọng.
Vũ Ánh Dương, giảng viên ngành điện ảnh và truyền thông, cũng bày tỏ sự yêu thích với tập thơ “thả” và thường xuyên sử dụng trong các bài giảng về biên kịch.
Một khán giả bình luận trên mạng xã hội: “Thơ Mai Văn Phấn thực ra có rất nhiều ý nghĩa sâu xa, mà muốn hiểu thì là cả một chặng dài cảm nhận và phân tích từ ngữ… Thơ ông mang nhiều suy tư mà không phải ai cũng luận ra được”. Người này cũng kêu gọi mọi người đừng vội vàng chế giễu một tác phẩm có ý nghĩa đối với nhiều người.
Phản hồi từ tác giả
Nhà thơ Mai Văn Phấn chia sẻ rằng ông không bận tâm trước những ý kiến khen chê trái chiều. Ông quan niệm thơ là nghệ thuật ngôn từ đa dạng, với nhiều cung bậc và thể loại khác nhau.
Ông cho rằng mỗi bài thơ là một không gian nghệ thuật, và mỗi người sẽ tìm cho mình một “chìa khóa” để bước vào không gian đó. Nếu người đọc không nhìn ra thế giới khác lạ trong văn bản thơ, họ sẽ không tìm thấy giá trị của thi ca.
Về ý kiến so sánh thơ ông với thơ Haiku, Mai Văn Phấn cho rằng ông chỉ ảnh hưởng tính tối giản của Nhật Bản, còn thơ của ông không tuân thủ niêm luật và tinh thần sáng tác của thơ Haiku cổ điển. Ông hướng đến việc tăng khả năng biểu đạt của tiếng Việt và thể hiện những khuynh hướng nghệ thuật thị giác và âm nhạc.
Mai Văn Phấn khẳng định công việc sáng tác thơ rất khó, đòi hỏi nền tảng triết học và mỹ học vững vàng, chứ không chỉ là ngẫu hứng.
Đánh giá từ giới chuyên môn
Nhà thơ, nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên cho rằng việc cảm nhận thơ là dân chủ, mỗi người có quyền đánh giá khác nhau. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng cảm thụ thơ văn cần có sự hiểu biết và năng lực cảm thụ nhất định. Ông đánh giá cao chiều sâu và ý nghĩa trong thơ Mai Văn Phấn, đồng thời cho rằng không phải ai cũng có thể viết được những bài thơ tưởng chừng đơn giản như vậy.
Phạm Xuân Nguyên nhận định Mai Văn Phấn là nhà thơ cách tân quan trọng của thơ Việt hiện đại, người đã miệt mài tìm tòi đổi mới thơ trong nhiều năm qua. Ông cho rằng khoảng trống giữa những đoạn ba câu trong tập thơ “thả” là dành cho trí tưởng tượng của độc giả.
Nhà thơ Hoàng Thụy Anh từng viết: “Mỗi bài trong tập thả là một bức họa. Chỉ vài nét phác thảo mà ghi lại, chụp lại nhịp sống, khoảnh khắc luân chuyển nguyên sơ, tự nhiên, trong khiết, tươi ròng của thiên nhiên bốn mùa cũng như vẻ đẹp tâm hồn thánh thiện, nồng hậu của con người”.
Kết luận
Những tranh cãi xung quanh thơ ba câu của Mai Văn Phấn cho thấy sự đa dạng trong cảm thụ văn học và sự khác biệt trong quan điểm về thơ ca. Dù có những ý kiến trái chiều, không thể phủ nhận sự sáng tạo và độc đáo trong thể thơ của Mai Văn Phấn, cũng như những đóng góp của ông cho nền thơ Việt Nam hiện đại. Thơ của ông tiếp tục là đề tài được quan tâm, nghiên cứu và đánh giá bởi giới chuyên môn và đông đảo độc giả.
