Gần đây, hàng loạt vụ việc liên quan đến thuốc và thực phẩm giả bị phát hiện trên khắp cả nước, gây ra sự lo lắng lớn trong dư luận. Từ sữa giả cho người tiểu đường, suy thận, trẻ sinh non và phụ nữ mang thai đến thuốc tân dược giả và thực phẩm chức năng giả, những sản phẩm này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn làm mất niềm tin của người tiêu dùng. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các vụ việc và đưa ra những giải pháp để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Hàng giả tràn lan: Những vụ việc đáng chú ý
Đầu tháng 4, Bộ Công an đã phát hiện một đường dây sữa giả liên quan đến 573 nhãn hiệu sữa bột dành cho người tiểu đường, suy thận, trẻ sinh non và phụ nữ mang thai. Kết quả điều tra cho thấy chất lượng thực tế của nhiều sản phẩm chỉ đạt dưới 70% so với công bố. Hai công ty Rance Pharma và Hacofood Group đứng sau sản xuất và phân phối số sản phẩm này, sử dụng thủ đoạn quảng cáo sai lệch để lừa đảo người tiêu dùng và chiếm đoạt gần 500 tỷ đồng từ tháng 8/2021 đến nay.
Ngày 16/4, tại Thanh Hóa, công an tỉnh đã triệt phá một đường dây buôn bán thuốc tân dược giả quy mô lớn với tổng khối lượng lên đến 10 tấn, thu lợi bất chính gần 200 tỷ đồng.
Ngày 25/4, tại Hà Nội, Công ty TNHH Công nghệ Herbitech bị phát hiện sản xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả dành cho trẻ em, bao gồm hai sản phẩm “BABY SHARK” và “Medi Kid Calcium K2”.
Ngày 26/4, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (Bộ Công an) đã khởi tố một vụ án liên quan đến hơn 100 tấn thực phẩm chức năng giả. Các đối tượng lập nhiều công ty để che giấu hoạt động, sử dụng nguyên liệu chủ yếu từ Trung Quốc nhưng dán nhãn hàng nhập khẩu từ Mỹ và châu Âu.
Tại Phú Thọ, lực lượng chức năng phát hiện một kho hàng thực phẩm giả với số lượng lớn do Công ty TNHH Famimoto Việt Nam quản lý. Tang vật bị thu giữ gồm hơn 71.000 lít dầu ăn, 40 tấn mì chính, 22 tấn hạt nêm, 9 tấn bột canh và gần 84 tấn phụ gia, cùng hơn 1,5 triệu vỏ bao bì, can nhựa.
Người tiêu dùng có quyền gì khi mua phải hàng giả?
Sau khi Bộ Công an triệt phá đường dây sản xuất và buôn bán sữa giả, nhiều người dân đã tập trung tại một đại lý sữa ở Phú Thọ để trả hàng và đòi lại tiền. Họ cho rằng sản phẩm mình đã mua nằm trong danh sách hàng giả vừa được công bố. Tuy nhiên, đại lý đã từ chối tiếp nhận, dẫn đến tranh cãi.
Theo luật sư Lưu Tiến Dũng, Chánh Văn phòng Hãng luật La Défense, trách nhiệm giữa nhà sản xuất, nhà phân phối và đại lý bán lẻ sẽ được xác định khác nhau tùy từng trường hợp cụ thể. Tuy nhiên, hàng giả lưu thông trên thị trường bắt đầu từ khâu sản xuất. Nếu nhà phân phối hoặc đại lý biết rõ sản phẩm là giả mà vẫn tiếp tục phân phối, họ cũng phải chịu trách nhiệm tương tự như bên sản xuất.
Từ góc nhìn y tế, ThS.BS Đoàn Dư Mạnh, thành viên Hội Bệnh Mạch máu Việt Nam, cảnh báo sử dụng thuốc giả, thực phẩm giả là hành vi nguy hiểm, chẳng khác nào đánh cược mạng sống của chính mình. BS Mạnh dẫn chứng rằng việc sử dụng thuốc giả có thể che lấp triệu chứng thật, khiến người bệnh nhầm tưởng đang điều trị hiệu quả, trong khi bệnh tiếp tục tiến triển âm thầm.
BSCKII Mai Quang Huỳnh Mai, Phó khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Nhi đồng 2 (TPHCM), nhấn mạnh mức độ nguy hiểm của sữa giả nằm ở chất lượng dinh dưỡng bên trong sản phẩm. Khi sản phẩm này được tiêu thụ bởi những nhóm dân số dễ tổn thương như trẻ sinh non, thiếu tháng, phụ nữ có thai, người cao tuổi hoặc bệnh nhân mạn tính, nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe là rất lớn.
Theo luật sư Dũng, người tiêu dùng có quyền yêu cầu hoàn tiền, đổi sản phẩm hoặc bồi thường nếu chứng minh được thiệt hại. Người dân có thể được bồi thường về sức khỏe nếu có cơ sở cho rằng sữa giả là nguyên nhân dẫn đến các bệnh lý phải điều trị hoặc trực tiếp gây ra các thương tật có thể giám định được. Ngoài ra, người mua sữa giả cũng có thể yêu cầu bồi thường tổn thất về tinh thần nếu chứng minh được đời sống của mình hay người thân bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Giải pháp để ngăn chặn hàng giả
Trên thực tế, việc kiểm soát và giám sát chất lượng sản phẩm thực phẩm/thuốc thuộc thẩm quyền của nhiều cơ quan khác nhau. Tuy nhiên, việc xác định chính xác cơ quan nào đã chậm trễ, để hàng giả lọt lưới ra thị trường lại không hề dễ dàng. Nguyên nhân không chỉ vì sự phân tán thẩm quyền mà còn bởi thủ đoạn của các đối tượng sản xuất và phân phối hàng giả ngày càng tinh vi.
Luật sư Lưu Tiến Dũng cho rằng, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng số 19/2023/QH15 hiện hành đã có nhiều điểm tiến bộ, khắc phục được không ít kẽ hở pháp lý trước đây. Tuy nhiên, điểm nghẽn lại nằm ở khâu thực thi. Để bảo vệ người tiêu dùng một cách thực chất, cần xác định rõ một cơ quan đầu mối có trách nhiệm chính trong quản lý và xử lý vi phạm. Khi thẩm quyền vẫn bị phân tán và chồng chéo giữa nhiều đơn vị, tình trạng sản xuất, lưu hành hàng giả sẽ còn kéo dài, khiến việc phát hiện và xử lý hàng giả tiếp tục kém hiệu quả.
Kết luận
Hàng giả không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng. Người tiêu dùng cần nâng cao nhận thức và kiểm tra kỹ lưỡng trước khi mua sản phẩm. Đồng thời, các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ hơn để ngăn chặn hàng giả từ gốc, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và đảm bảo an toàn sức khỏe cho cộng đồng.
Nếu bạn đã từng mua phải sản phẩm nghi là giả, hãy liên hệ ngay với cơ quan chức năng để được hỗ trợ và bảo vệ quyền lợi của mình.
