Sáng ngày 19/5, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình bày trước Quốc hội tờ trình về việc áp dụng chuyển tiếp một số cơ chế đặc thù tại một số địa phương sau khi thực hiện sắp xếp bộ máy và mở rộng địa giới hành chính theo chủ trương của Đảng và Nhà nước. Đây là một bước tiến quan trọng nhằm đảm bảo sự phát triển kinh tế – xã hội ổn định và bền vững cho các địa phương sau sáp nhập.
Theo Nghị quyết 60 của Trung ương khóa XIII, việc tổ chức chính quyền địa phương sẽ chuyển sang mô hình hai cấp, bao gồm cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và cấp xã (xã, phường, đặc khu trực thuộc tỉnh, thành phố). Cấp huyện sẽ chấm dứt hoạt động. Sau khi sáp nhập, số lượng đơn vị hành chính sẽ giảm từ 63 tỉnh, thành phố xuống còn 34.
Chính phủ nhận định rằng việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh sẽ giúp phát huy tối đa tiềm năng và lợi thế phát triển kinh tế – xã hội của mỗi địa phương, đồng thời hỗ trợ lẫn nhau để thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội.
Hiện tại, cả nước có 10 địa phương đang áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù theo các luật và nghị quyết riêng của Quốc hội, gồm Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Huế, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Buôn Ma Thuột, TPHCM và Cần Thơ. Trong số này, có 6 địa phương sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp từ việc tổ chức lại chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp, bao gồm Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Đắk Lắk (liên quan đến TP Buôn Ma Thuột), TPHCM và Cần Thơ.
Sự ảnh hưởng này xuất phát từ việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh và kết thúc hoạt động của cấp huyện, dẫn đến thay đổi về ranh giới địa lý, phạm vi quản lý cũng như quy mô dân số và địa vị pháp lý của các địa phương. Do đó, Chính phủ đề xuất có quy định chuyển tiếp để tiếp tục áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù đang được thực hiện tại các địa phương thuộc diện sắp xếp. Điều này nhằm đảm bảo tính liên tục và ổn định của quy định pháp luật trong quản lý, điều hành và phát triển kinh tế – xã hội tại các địa phương này.
Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh: “Việc duy trì các cơ chế, chính sách đặc thù cho các địa phương đang áp dụng, sau khi sáp nhập và sắp xếp đơn vị hành chính hai cấp sẽ tạo điều kiện để tạo động lực tăng trưởng mới, sức bật cho các địa phương.” Ông cũng cho rằng việc này sẽ tránh tạo ra khoảng trống pháp lý cho địa phương sau sắp xếp trong việc xử lý các vấn đề liên quan đến dự án đầu tư và nghĩa vụ tài chính.
Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép các địa phương sau sáp nhập gồm Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hòa, TPHCM và Cần Thơ tiếp tục thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù trước đây. Riêng các xã, phường mới tương ứng tại địa bàn TP Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắk) sau sắp xếp cấp xã tiếp tục được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù mà Quốc hội đã cho phép thực hiện.
Sau khi việc sắp xếp đơn vị hành chính hai cấp hoàn thành, Chính phủ sẽ tiến hành tổng kết, đánh giá các cơ chế đặc thù này để điều chỉnh, bổ sung phù hợp với thực tế và tình hình mới, hoặc luật hóa để áp dụng trong toàn quốc.
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhận định rằng việc cho phép chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù tại địa phương sau sắp xếp đơn vị hành chính không chỉ đơn thuần là mở rộng phạm vi áp dụng cơ chế, mà còn liên quan đến nhiều mặt về kinh tế và ngân sách. Do đó, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ đánh giá tác động chính sách để bảo đảm giữ nguyên tắc cân đối thu chi theo đúng Luật Ngân sách Nhà nước.
Ngoài ra, có ý kiến trong cơ quan thẩm tra đề nghị với các thành phố áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù sáp nhập vào các tỉnh, cần xác định lại tỷ lệ điều tiết để hạch toán, phân chia ngân sách Trung ương – địa phương.
Tóm lại, việc đề xuất 6 tỉnh thành hưởng cơ chế đặc thù sau sáp nhập là một bước đi chiến lược nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững và ổn định cho các địa phương. Chính phủ và Quốc hội cần tiếp tục theo dõi và điều chỉnh các cơ chế này để phù hợp với thực tế và tình hình mới, đồng thời đảm bảo tính liên tục và hiệu quả trong quản lý và phát triển kinh tế – xã hội.
Để cập nhật thêm thông tin chi tiết về các cơ chế đặc thù và quá trình sắp xếp đơn vị hành chính, bạn đọc có thể theo dõi các bản tin tiếp theo trên trang web của chúng tôi.
