Ngày 24/5, Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an, đã trình bày trước Quốc hội dự án Luật Dẫn độ. Ông nhấn mạnh tính cần thiết của việc ban hành luật này nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, cải cách tư pháp và tăng cường hội nhập quốc tế, đặc biệt trong lĩnh vực dẫn độ. Dự thảo Luật Dẫn độ được xây dựng với mục tiêu đáp ứng yêu cầu thực tiễn và nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế.
Dự thảo Luật Dẫn độ gồm 4 chương và 45 điều, trong đó sửa đổi 19 điều, bổ sung 10 điều và cắt giảm 1 điều so với Luật Tương trợ tư pháp trong lĩnh vực dẫn độ. Một trong những điểm mới nổi bật của dự thảo luật là quy định về trình tự, thủ tục bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ.
Theo dự thảo luật, khi nước ngoài yêu cầu Việt Nam bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ, việc thực hiện sẽ tuân theo quy định tại Điều 113 Bộ luật Tố tụng hình sự. Điều kiện để thực hiện yêu cầu này là nước yêu cầu phải cung cấp đầy đủ thông tin và cam kết thực hiện đầy đủ nội dung quy định trong luật.
Văn bản yêu cầu bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ bao gồm nhiều nội dung quan trọng như lý do, mục đích, thông tin về tội danh và khung hình phạt áp dụng đối với người bị yêu cầu. Ngoài ra, văn bản này còn có cam kết bồi thường thiệt hại trong trường hợp có oan, sai đối với người bị bắt.
Trong trường hợp nước yêu cầu chưa ký kết điều ước quốc tế về dẫn độ với Việt Nam, dự thảo nêu rõ trình tự, thủ tục bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ sẽ được thực hiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, khi trình bày báo cáo thẩm tra, đã tán thành quy định trên. Ông nhấn mạnh rằng đây là quy định mới nhằm nội luật hóa cam kết của Việt Nam khi tham gia các điều ước quốc tế về dẫn độ, giải quyết vướng mắc và khó khăn trên thực tế, đảm bảo việc thực hiện yêu cầu dẫn độ được hiệu quả và tránh trường hợp người bị yêu cầu dẫn độ bỏ trốn.
Tuy nhiên, ông Tùng cũng chỉ ra rằng Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành chưa có quy định về bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ khi chưa có yêu cầu dẫn độ chính thức. Do đó, cơ quan thẩm tra đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp với VKSND Tối cao để đề xuất sửa đổi, bổ sung một số nội dung có liên quan của Bộ luật Tố tụng hình sự. Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị quy định cụ thể ngay trong luật này về thẩm quyền, trình tự, thủ tục bắt người trong trường hợp khẩn cấp để dẫn độ.
Dự thảo luật cũng quy định về việc xử lý trường hợp nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ của Việt Nam tại Điều 25. Theo đó, nếu nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ để truy cứu trách nhiệm hình sự của Việt Nam, cơ quan lập yêu cầu dẫn độ sẽ lập yêu cầu tương trợ tư pháp về hình sự gửi đến VKSND Tối cao, đề nghị chuyển hồ sơ vụ án cho nước ngoài để tiếp tục truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Luật Tương trợ tư pháp về hình sự.
Dự thảo luật giao Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Viện trưởng VKSND Tối cao để hướng dẫn chi tiết điều này. Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận định rằng việc chuyển giao hồ sơ vụ án hình sự cho nước ngoài để tiếp tục truy cứu trách nhiệm hình sự với trường hợp nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ công dân nước ngoài là cần thiết. Quy định này nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, không bỏ lọt tội phạm trong bối cảnh toàn cầu hóa và tội phạm xuyên quốc gia ngày càng gia tăng.
Tuy nhiên, đối với trường hợp người bị yêu cầu dẫn độ là công dân Việt Nam, cơ quan thẩm tra đề nghị cần có đánh giá tác động và cân nhắc kỹ về tính khả thi. Cơ quan thẩm tra cũng cơ bản tán thành quy định về thông báo liên quan đến hình phạt tử hình với người bị yêu cầu dẫn độ.
Dự thảo Luật quy định rằng trong trường hợp nước ngoài yêu cầu Việt Nam không áp dụng hình phạt tử hình hoặc không thi hành hình phạt tử hình với người bị yêu cầu dẫn độ. Theo Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, quy định này góp phần giải quyết khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác dẫn độ, đặc biệt là trước các yêu cầu từ những quốc gia đã bãi bỏ hình phạt tử hình.
Tóm lại, dự thảo Luật Dẫn độ được đề xuất nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, cải cách tư pháp và tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực dẫn độ. Các quy định mới về thủ tục bắt người trong trường hợp khẩn cấp và xử lý trường hợp nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ đều nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn và nâng cao hiệu quả công tác dẫn độ. Để đảm bảo quyền lợi của công dân và hiệu quả của luật, các cơ quan liên quan cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ trong quá trình soạn thảo và thực thi luật.
Để biết thêm thông tin chi tiết về dự thảo Luật Dẫn độ, bạn đọc có thể tham khảo tại đây.
