Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị vừa được ban hành, với quan điểm coi kinh tế tư nhân là “động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế, đang tạo ra làn gió mới mát lành thổi vào cộng đồng startup công nghệ Việt Nam. Phóng viên báo Dân trí đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Xuân Lục, Phó Chủ tịch CLB Đầu tư và Khởi nghiệp Doanh nhân trẻ Việt Nam, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Doanh nhân Trẻ TPHCM, Chủ tịch Công ty Công nghệ WATATECH để làm rõ hơn về những tác động và ý nghĩa của nghị quyết này.
“Giải phóng năng lượng” – Tư duy đột phá thu hút kỳ vọng lớn
Ông Nguyễn Xuân Lục đánh giá Nghị quyết 68 là một bước ngoặt lớn trong việc khẳng định vai trò trung tâm của kinh tế tư nhân. Đặc biệt, việc xác định khu vực này là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế mang lại sự công nhận và cam kết hỗ trợ từ cấp lãnh đạo cao nhất cho đổi mới sáng tạo. Đây là yếu tố then chốt nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia trong kỷ nguyên số.
Đối với cộng đồng khởi nghiệp công nghệ, điểm đột phá rõ nét nhất của Nghị quyết 68 là tư duy về việc giải phóng năng lượng cho khu vực tư nhân. Đảng và Nhà nước đặt ra mục tiêu cao không chỉ cho năm 2030 mà còn cho cả giai đoạn 2040-2045. Nghị quyết đề cập đến những đổi mới toàn diện về thể chế, môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực quản trị quốc gia, những điều mà các startup đã mong chờ và kỳ vọng từ rất lâu.
Nếu những đổi mới này được hiện thực hóa, ông Nguyễn Xuân Lục tin rằng đây sẽ là cú hích mạnh mẽ cho làn sóng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Nghị quyết 68 nhấn mạnh việc tháo gỡ các điểm nghẽn về pháp lý và hành chính. Các công ty thường gặp rào cản về thời gian xin giấy phép, quy định cho các mô hình kinh doanh mới như Fintech, Blockchain, EdTech, AI, tiền mã hóa và y tế còn chưa rõ ràng, cũng như khó khăn trong đăng ký và bảo vệ sở hữu trí tuệ.
Nghị quyết nhấn mạnh đến việc tháo gỡ những rào cản thể chế, tạo ra một khung pháp lý linh hoạt hơn, cập nhật hơn, phù hợp với thực tế thị trường.
Nghị quyết cũng đề cập đến các chính sách hỗ trợ tiếp cận nguồn lực như vốn, đất đai, mặt bằng sản xuất. Đây là những vấn đề mà các startup công nghệ đang đối mặt, đặc biệt là trong giai đoạn đầu khởi nghiệp. Ông Nguyễn Xuân Lục kỳ vọng việc triển khai Nghị quyết sẽ giúp startup bớt phụ thuộc vào vốn ngoại và có được sự phát triển bền vững hơn.
Để thu hút vốn, cần có quy trình, bước khảo sát và đánh giá để kiểm tra hồ sơ cũng như năng lực của sản phẩm startup hoặc người làm startup. Nếu đảm bảo các yếu tố trong bộ tiêu chí, các startup sẽ có cơ hội thể hiện mình và nhận được sự hỗ trợ tốt hơn.
Ưu đãi thuế: “Liều doping” cho startup non trẻ
Nếu Chính phủ hoặc cơ quan thuế ban hành chính sách miễn hoặc giảm thuế cho các công ty khởi nghiệp, đó sẽ như một “liều doping” giúp các doanh nghiệp này có tiền đề và sự thuận lợi để bước tới những cột mốc cao hơn. Ưu đãi thuế sẽ giúp các startup công nghệ có thêm nguồn lực và động lực để mở rộng sản phẩm, tập trung vào vận hành như tuyển dụng, nghiên cứu và phát triển, thử nghiệm sản phẩm ra thị trường, thay vì bị bó hẹp trong bài toán chi phí.
Việc tiếp cận vốn vẫn là một rào cản lớn cho startup. Ông Nguyễn Xuân Lục chia sẻ rằng trong suốt mười mấy năm khởi nghiệp, ông chưa tiếp cận được nguồn vốn khởi nghiệp nào do thiếu thông tin hoặc không phù hợp với các gói hỗ trợ. Tuy nhiên, doanh nghiệp của ông vẫn phát triển mạnh mẽ. Nếu có những nguồn vốn hỗ trợ, các doanh nghiệp Việt sẽ có cơ hội phát triển tốt hơn, góp phần thúc đẩy nền kinh tế tư nhân.
Bên cạnh các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước, các startup cần chủ động thay đổi và nâng cao năng lực quản trị, chất lượng nhân lực và khả năng cạnh tranh để nắm bắt cơ hội và vượt qua thách thức trong bối cảnh mới. Đặc biệt, trong môi trường VUCA (biến động, không chắc chắn, phức tạp, mơ hồ), việc thích ứng, linh hoạt, khả năng học tập và sáng tạo không ngừng là những yếu tố quan trọng giúp các startup luồn lách qua những khe cửa hẹp và bứt tốc trong những giai đoạn khó lường.
Nghị quyết đề cao việc thanh tra, kiểm tra minh bạch, tránh chồng chéo. Để đảm bảo điều này, cần áp dụng công nghệ số vào quy trình thanh tra kiểm tra, xây dựng hệ thống định danh doanh nghiệp rủi ro cao và công khai hóa kết quả thanh tra để đảm bảo tính công bằng, minh bạch và tránh trùng lặp giữa các cơ quan chức năng.
Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, các startup công nghệ Việt Nam cần tập trung vào việc phát triển công nghệ lõi như AI, khoa học dữ liệu, sản xuất, máy bay không người lái và AI tạo sinh. Đồng thời, tận dụng thị trường nội địa lớn để thử nghiệm nhanh, điều chỉnh và cải tiến liên tục. Chiến lược đi nhanh, đi ngách sẽ giúp tránh đối đầu trực diện với các tập đoàn lớn và kết nối với hệ sinh thái hỗ trợ từ Nhà nước và các tổ chức có quỹ liên quan.
Công ty của ông Nguyễn Xuân Lục đã mở rộng thêm các mảng làm về AI, khoa học dữ liệu và mở thêm công ty con về Smart IoT, chuyên thiết kế bo mạch, chip và đào tạo kỹ sư theo công nghệ bán dẫn của châu Âu. Công ty không chỉ sử dụng công nghệ của Microsoft, Oracle mà còn tự viết, tự tạo ra một số công nghệ lõi, kiến trúc và nền tảng riêng, như các hệ thống ERP chuyển đổi số toàn diện cho doanh nghiệp tích hợp AI, hệ thống quản trị kho và Smart Manufacturing.
Hợp tác giữa các công ty khởi nghiệp công nghệ với các trường đại học là một yếu tố chiến lược quan trọng. Việc đặt ra các “đầu bài” giúp sinh viên bắt kịp thực tế thị trường, nâng cao trình độ thực tiễn và thoát khỏi sự đào tạo hàn lâm. Các trường đại học cần có tư duy theo hướng thị trường, hợp tác với doanh nghiệp để giải quyết những bài toán thực tiễn, từ đó đào tạo sinh viên theo yêu cầu về công nghệ và các yếu tố xung quanh.
Để xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo mạnh mẽ và minh bạch hơn tại Việt Nam, theo tinh thần của Nghị quyết 68, cần thành lập Hội đồng điều phối khởi nghiệp sáng tạo quốc gia. Hội đồng này nên có sự liên kết liên ngành, kết nối giữa trung ương với địa phương và với các tổ chức trong nước hoặc nước ngoài tại Việt Nam. Phát triển các cụm sáng tạo địa phương, lấy doanh nghiệp làm trung tâm, và xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về startup và nhà đầu tư như một nền tảng kết nối.
Các cơ quan cần thực tế hơn, theo tinh thần quyết liệt như người đứng đầu Đảng và Chính phủ đang chỉ đạo. Cải cách mạnh mẽ về quy định “sandbox” cho công nghệ mới như AI, Blockchain, Fintech và có cơ chế hỗ trợ khởi nghiệp nhiều hơn, như việc miễn giảm thuế cho doanh nghiệp dưới 3 năm tuổi và chấp nhận một tỷ lệ thất bại nhất định để có được vài phần trăm thành công, tạo ra những kỳ lân và doanh nghiệp lớn.
Nghị quyết 68 thực sự là “chìa khóa vàng” giúp tháo gỡ những rào cản, giải phóng tiềm năng và tạo đà cho một làn sóng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo mạnh mẽ hơn tại Việt Nam.
