Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thiên tai, chiến tranh hay dịch bệnh không chỉ để lại mất mát về tài sản và thể chất mà còn gây tổn thương sâu sắc đến tinh thần con người.
Mỗi năm, hàng triệu người trên thế giới chịu ảnh hưởng từ các tình huống khẩn cấp như xung đột, thiên tai hoặc dịch bệnh. Những biến cố này không chỉ làm gián đoạn cuộc sống mà còn tác động mạnh đến tinh thần.
Hầu hết người bị ảnh hưởng đều trải qua cảm giác lo âu, buồn chán, mệt mỏi, khó ngủ, hoặc dễ cáu gắt. Những biểu hiện này có thể hồi phục sau một thời gian, song một số có thể phát triển thành các rối loạn tâm thần như trầm cảm, lo âu hoặc rối loạn stress sau sang chấn (PTSD) ở 22% người bệnh.
Bên cạnh đó, những người vốn đã có vấn đề về sức khỏe tâm thần càng dễ bị tổn thương hơn trong và sau khủng hoảng.
Sau thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh, nhiều người có thể lâm vào tình cảnh mất nhà cửa, mất người thân, nghèo đói hay chia cắt gia đình, khiến họ rơi vào trạng thái căng thẳng kéo dài.
Người dân đeo khăn tang di chuyển bằng thuyền để lo việc gia đình vào mùa lũ (Ảnh: Dương Nguyên)
Theo WHO, trong hoàn cảnh đó, việc chăm sóc tinh thần cần được xem là một phần quan trọng trong công tác cứu trợ và phục hồi sau thảm họa. Hỗ trợ sức khỏe tâm thần không chỉ giúp cá nhân vượt qua biến cố mà còn góp phần củng cố sự gắn kết và phục hồi của cả cộng đồng.
WHO cũng khuyến nghị, các hoạt động hỗ trợ sức khỏe tâm thần và tâm lý xã hội (MHPSS) cần được lồng ghép vào mọi kế hoạch ứng phó khẩn cấp quốc gia.
Mỗi quốc gia nên thiết lập nhóm công tác chuyên trách để điều phối, đào tạo nhân viên tuyến đầu về sơ cứu tâm lý, nhằm kịp thời giúp đỡ những người đang trải qua khủng hoảng cảm xúc. Việc tăng cường các mạng lưới hỗ trợ cộng đồng, tạo môi trường an toàn, khuyến khích người dân chia sẻ cảm xúc và tìm kiếm sự giúp đỡ là rất cần thiết.
Song song đó, các cơ sở y tế cần cung cấp dịch vụ chăm sóc tâm thần cơ bản, có sự giám sát chuyên môn và hướng dẫn theo tiêu chuẩn của WHO, đảm bảo mọi người đều được tiếp cận dịch vụ phù hợp khi cần.
Trên thực tế, nhiều quốc gia đã tận dụng khủng hoảng để phát triển hệ thống chăm sóc sức khỏe tâm thần bền vững.
Tại Sri Lanka, sau trận sóng thần năm 2004, các dịch vụ chăm sóc tâm thần đã được mở rộng đến toàn bộ các quận, thay vì chỉ tập trung ở các thành phố lớn như trước.
Tại Philippines, sau siêu bão Haiyan năm 2013, hơn 300 nhân viên y tế được đào tạo để hỗ trợ đánh giá và điều trị rối loạn tâm thần tại tuyến cơ sở.
Ở Syria, dù xung đột vẫn tiếp diễn, hệ thống chăm sóc tâm thần đã được mở rộng ra khỏi bệnh viện, giúp nhiều người dân có thể tiếp cận hỗ trợ ngay tại cộng đồng.
WHO cũng đang phối hợp với hơn 55 quốc gia nhằm tăng cường năng lực ứng phó khẩn cấp trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần. Các chương trình này tập trung vào việc chuẩn bị nguồn nhân lực, xây dựng mô hình hỗ trợ tâm lý xã hội dựa vào cộng đồng và bảo đảm quyền của người có rối loạn tâm thần nặng được chăm sóc và hòa nhập xã hội.
Sức khỏe tâm thần đóng vai trò then chốt trong quá trình phục hồi sau thảm họa. Khi con người được quan tâm, lắng nghe và hỗ trợ kịp thời, họ sẽ có thêm sức mạnh để vượt qua mất mát, tái thiết cuộc sống và đóng góp trở lại cho xã hội.
Source link: https://dantri.com.vn/suc-khoe/nhieu-nguoi-co-the-roi-loan-tam-than-sau-thien-tai-20251012014752854.htm
