Ký ức về “Hà Nội 1987” qua ống kính của nhiếp ảnh gia người Pháp

Ngày 11/11, tại Hà Nội, nhiếp ảnh gia, họa sĩ Jean-Charles Sarrazin chính thức ra mắt cuốn sách ảnh Hà Nội 1987. Ấn phẩm là hành trình bằng hình ảnh đưa người xem trở lại với Thủ đô gần 4 thập kỷ trước được thể hiện qua loạt khuôn hình đen trắng đậm chất hoài niệm.

Jean-Charles Sarrazin tốt nghiệp ngành nhiếp ảnh và thiết kế đồ họa tại Paris. Năm 1986, trong một buổi tiệc tại thủ đô nước Pháp, ông có dịp gặp nhà thơ Cù Huy Cận, khi đó là Bộ trưởng đặc trách Văn hóa Nghệ thuật của Việt Nam. Trong cuộc trò chuyện, khi nghe Sarrazin bày tỏ mong muốn đi du học, nhà thơ đã gợi ý một cách dí dỏm: “Sao không sang Việt Nam?”.

Lời mời bất ngờ ấy cùng với học bổng từ Bộ Ngoại giao Pháp, đã mở ra hành trình đặc biệt của chàng nghệ sĩ trẻ đến Hà Nội. Thời điểm đó, việc người nước ngoài sinh sống, học tập tại Việt Nam còn rất hiếm. Tuy nhiên, Sarrazin đã nắm lấy cơ hội này như một chuyến phiêu lưu vừa nghệ thuật, vừa nhân văn.

Trong năm đó, chàng trai trẻ đã gặp gỡ nhiều sinh viên, giảng viên và nghệ sĩ Việt Nam. Rong ruổi trên xe đạp và tàu điện, ông đã cùng họ khám phá Hà Nội, thăm thú các tỉnh lân cận, tham dự lễ hội truyền thống và ngắm những ngôi chùa làng. Lúc nào ông cũng mang theo hai chiếc máy ảnh 24×46, một chiếc để  chụp ảnh đen trắng, chiếc còn lại chụp ảnh màu.

Gần 40 năm sau, Jean-Charles Sarrazin trở lại với cuốn sách này, một tập ký ức bằng hình ảnh về Hà Nội thời kỳ hậu chiến và bắt đầu bước vào công cuộc đổi mới. Những tấm ảnh chân thực và giàu cảm xúc gợi nhắc về một thời đoạn vừa gian khó vừa êm đểm, vừa bộn bề vừa hy vọng. Dù thế nào tất cả đã trở thành lịch sử, và lịch sử tạo nên chúng ta ngày hôm nay.

Hà Nội 1987 được chia thành 4 phần: Đi chơi xe điện, Đi chơi xích lô, Đi chơi xe đạp và Ngoại thành. Mỗi phần như một lát cắt sinh động về đời sống đô thị Hà Nội, mang đến cho người xem cảm xúc hoài niệm xen lẫn ngạc nhiên trước sự đổi thay nhanh chóng của Hà Nội trong gần bốn mươi năm qua – từ một thành phố yên bình, mộc mạc bước vào thời kỳ chuyển mình mạnh mẽ của công cuộc đổi mới.

Cuốn sách được in bằng 3 ngôn ngữ: tiếng Việt – tiếng Pháp – tiếng Anh, có phần lời giới thiệu của họa sĩ Trần Trọng Vũ và nhà văn Thuận. Hơn 200 bức ảnh trong sách chủ yếu là ảnh đen trắng, xen lẫn vài tấm ảnh màu hiếm hoi, không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà còn là tư liệu quý giá về một giai đoạn lịch sử đặc biệt.

Tại buổi ra mắt sách, tác giả Jean-Charles Sarrazin chia sẻ: “Khi thực hiện triển lãm tại 22 Hàng Buồm, tôi rất vui khi được thấy những góc nhìn của công chúng về một Hà Nội xưa. Biết đâu, con cháu của những nhân vật trong ảnh, khi đến xem triển lãm lại bắt gặp hình ảnh của ông bà mình trong đó”.

Cũng trong sáng nay, Ông Franck Bolgiani, Tùy viên Văn hóa, Giám đốc Viện Pháp tại Hà Nội, Phó giám đốc Viện Pháp tại Việt Nam cũng nhấn mạnh giá trị lịch sử trong các bức ảnh của tác giả Hà Nội 1987

“Cuốn sách ảnh của Jean-Charles Sarrazin không đơn thuần là một tuyển tập hình ảnh, đó còn là chứng nhân sống động của một thời khắc bước ngoặt trong lịch sử Việt Nam, những năm đầu của thời kỳ đổi mới, được ghi lại qua ống kính của một chàng nhiếp ảnh gia trẻ người Pháp, đầy tò mò và chan chứa tình cảm đối với đất nước mà anh vừa đặt chân tới”, ông nhận định.

Một số bức ảnh trong sách ảnh Hà Nội 1987 cũng được trưng bày trong khuôn khổ Photo Hanoi’25. Đây là liên hoan nghệ thuật được tổ chức theo mô hình biennale, liên hoan nghệ thuật diễn ra định kỳ 2 năm 1 lần, do Viện Pháp tại Việt Nam khởi xướng và điều phối từ năm 2021.