Khu bảo tồn thiên nhiên (BTTN) Pù Hoạt, tọa lạc tại huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An, là một trong ba vùng lõi của Khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An. Với diện tích rộng lớn lên đến 29.389ha, khu vực này trải dài trên các xã Tri Lễ, Nậm Giải, Hạnh Dịch và Thông Thụ, giáp biên giới Việt Nam – Lào. Khu BTTN Pù Hoạt nổi bật với giá trị sinh học cao, là nơi cư trú của nhiều loài thực vật quý hiếm và động vật hoang dã, đặc biệt là quần thể cây sa mu dầu – Cây Di sản Việt Nam.
Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt là nơi có cây sa mu dầu lớn nhất Việt Nam, góp phần quan trọng vào việc bảo tồn đa dạng sinh học của khu vực. Tuy nhiên, việc bảo vệ rừng tại đây gặp nhiều khó khăn do địa hình rừng núi hiểm trở và giao thông khó khăn, gây trở ngại lớn cho công tác tuần tra và kiểm tra rừng.
Thêm vào đó, sự gần gũi với các bản làng của người H’Mông tại Lào, chỉ cách rừng Việt Nam chưa đầy 1km, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận, vận chuyển lâm sản và săn bắt động vật hoang dã. Sự khác biệt về thời tiết giữa hai bên biên giới cũng là một thách thức lớn. Khi phía Lào vào mùa khô, thuận tiện cho việc khai thác, thì Việt Nam lại bước vào mùa mưa, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác tuần tra và kiểm soát.
Cuộc sống khó khăn của người dân vùng biên cũng tạo áp lực không nhỏ lên tài nguyên rừng. Rào cản về ngôn ngữ, văn hóa, cũng như cơ chế phối hợp xuyên biên giới còn hạn chế, khiến việc tuyên truyền, vận động và kiểm soát người dân khu vực biên giới gặp nhiều trở ngại.
Trước những thách thức này, Ban Quản lý Khu BTTN Pù Hoạt đã chủ động triển khai nhiều biện pháp bảo vệ rừng và hệ sinh thái vùng biên. Ông Nguyễn Văn Sinh, Giám đốc Ban Quản lý Khu BTTN Pù Hoạt, cho biết đơn vị đã tham mưu UBND huyện Quế Phong phối hợp với các huyện giáp biên của Lào đưa nội dung bảo vệ rừng vào chương trình hợp tác thường niên. Đồng thời, tăng cường phối hợp với các đơn vị chức năng như biên phòng, kiểm lâm, công an và chính quyền địa phương để lập chốt canh gác, tuần tra khu vực trọng điểm, xử lý kịp thời các hành vi xâm hại rừng.
Việc tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân về phòng cháy chữa cháy rừng và bảo vệ động vật hoang dã cũng được chú trọng. Nhờ sự vào cuộc quyết liệt, tình hình an ninh rừng vùng biên đã cơ bản được kiểm soát. Các điểm nóng về khai thác trái phép, vận chuyển lâm sản, săn bắt động vật hoang dã dần được xóa bỏ. Ý thức bảo vệ rừng trong cộng đồng dân cư ngày càng được nâng cao, góp phần ổn định quốc phòng, an ninh và phát triển kinh tế, xã hội khu vực biên giới.
Việc bảo vệ tài nguyên rừng nơi phên dậu Tổ quốc không chỉ là nhiệm vụ của lực lượng chuyên trách mà cần sự chung tay của cả hệ thống chính trị và cộng đồng. Đây là tiền đề quan trọng để gìn giữ hệ sinh thái bền vững và đảm bảo sinh kế lâu dài cho người dân miền biên viễn.
Ban Quản lý Khu BTTN Pù Hoạt trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An, thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ hơn 84.600ha rừng đặc dụng và phòng hộ, chiếm gần 49% diện tích rừng toàn huyện Quế Phong. Diện tích này trải rộng trên địa bàn 9 xã, phần lớn nằm ở vùng sâu, vùng xa, giáp biên giới Việt – Lào (73km), tỉnh Thanh Hóa (63km), huyện Quỳ Châu và Tương Dương (33km), cùng hơn 400km ranh giới giáp với rừng sản xuất do tổ chức, hộ gia đình, cá nhân quản lý.
Vùng đệm của Khu bảo tồn gồm 9 xã với 74 thôn bản, dân số hơn 47.600 người thuộc nhiều dân tộc như Thái, Kinh, Khơ Mú, Thổ và H’Mông. Người dân chủ yếu sống dựa vào nông, lâm nghiệp, đời sống còn nhiều khó khăn, tạo áp lực lớn cho công tác quản lý, bảo vệ rừng và bảo tồn đa dạng sinh học tại khu vực.
Việc bảo vệ rừng tại Khu BTTN Pù Hoạt không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan chức năng mà còn là trách nhiệm của mỗi người dân. Chúng ta cần cùng nhau nâng cao ý thức bảo vệ rừng, góp phần giữ gìn môi trường sống và đảm bảo sự phát triển bền vững cho thế hệ mai sau. Hãy chung tay bảo vệ rừng, bảo vệ tương lai của chúng ta.
