Bố mẹ thấp, con có thể đạt chiều cao tốt không?

Trong xã hội hiện nay, chiều cao không chỉ được coi là yếu tố hình thể mà còn phản ánh sức khỏe, dinh dưỡng và chất lượng sống của trẻ. 

Theo bác sĩ chuyên khoa II Lê Thanh Bình, Phó trưởng khoa Thận – Nội tiết, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố, quá trình tăng trưởng của trẻ là một hành trình dài, đòi hỏi sự quan tâm đúng mức từ cha mẹ.

Nếu bỏ lỡ giai đoạn vàng hoặc không nhận biết sớm dấu hiệu bất thường, việc cải thiện chiều cao về sau sẽ khó khăn hơn nhiều.

Những yếu tố ảnh hưởng đến chiều cao của trẻ 

Theo bác sĩ Bình, chiều cao của trẻ chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, trong đó di truyền đóng góp khoảng một nửa. Nửa còn lại đến từ dinh dưỡng, giấc ngủ, vận động và tình trạng sức khỏe.

Dinh dưỡng là nền tảng quan trọng nhất. Trẻ cần được cung cấp đầy đủ bốn nhóm chất: đạm, béo, tinh bột, rau củ quả. Thiếu hụt bất kỳ nhóm nào cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ xương.

Bên cạnh đó, giấc ngủ đóng vai trò không thể thay thế. Hormone tăng trưởng được tiết ra nhiều nhất vào ban đêm, đặc biệt trong giấc ngủ sâu. Nếu trẻ thiếu ngủ, ngủ muộn hoặc có giấc ngủ chập chờn, cơ thể sẽ bỏ lỡ “giờ vàng” để phát triển chiều cao.

Vận động thể chất cũng là chìa khóa giúp kích thích hệ cơ – xương, hỗ trợ cơ thể phát triển toàn diện.

Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân chậm tăng trưởng lại đến từ nội tiết. Trẻ thiếu hormone tuyến giáp hoặc hormone tăng trưởng do tuyến yên tiết ra sẽ khó đạt được chiều cao mong đợi. Tình trạng này có thể phát hiện khi cha mẹ đưa con đi khám chuyên khoa. 

Bác sĩ Bình lưu ý, trẻ phát triển chiều cao nhanh nhất ở hai giai đoạn: 5 năm đầu đời và thời kỳ dậy thì.

Ngay khi chào đời, trẻ thường dài khoảng 50cm. Trong năm đầu, bé có thể cao thêm tới 25cm. Giai đoạn 1-5 tuổi, tốc độ tăng trưởng dao động khoảng 10cm/năm.

Giai đoạn từ 5 tuổi đến trước dậy thì, mức tăng chậm lại, còn khoảng 4-5cm/ năm. Nhưng khi bước vào tuổi dậy thì, trẻ lại có cú “bứt phá”, có thể đạt 8-10cm/năm.

“Để đánh giá tốc độ tăng trưởng chiều cao của con, phụ huynh nên đo chiều cao định kỳ, thường là mỗi 4-6 tháng/lần. Nếu tốc độ tăng trưởng chiều cao dưới 4cm/năm ở trẻ trai và dưới 4,5cm/năm ở trẻ gái, đó là dấu hiệu tăng trưởng chiều cao chậm hơn bình thường.

Phụ huynh nên cân nhắc đưa trẻ đi khám để kiểm tra xem trẻ có thiếu hormone tăng trưởng hay không”, bác sĩ Bình nhấn mạnh.

Bố mẹ thấp, liệu con trẻ có thể có chiều cao tốt?

Trả lời thắc mắc “Bố mẹ thấp, liệu con trẻ có thể có chiều cao tốt?”, bác sĩ Bình nhấn mạnh, di truyền chỉ quyết định khoảng 50%. Thế hệ sau thường có xu hướng cao hơn thế hệ trước, chủ yếu nhờ dinh dưỡng và lối sống.

Bên cạnh đó, bác sĩ Bình cho hay, phụ huynh không nên so sánh chiều cao của con với các bạn xung quanh. Thay vào đó, nên so sánh chiều cao hiện tại và chiều cao trước đó của trẻ. 

Ngoài chiều cao, bố mẹ cũng không nên quá ám ảnh về cân nặng của trẻ. Bác sĩ Bình lý giải, cân nặng là yếu tố rất dễ thay đổi vì các yếu tố bên ngoài, ít phản ánh chính xác tình trạng dinh dưỡng lâu dài.  

“Trong khi đó, chiều cao mới là yếu tố quan trọng để đánh giá dinh dưỡng lâu dài. Nếu trẻ có chiều cao tốt, cân nặng ở mức trung bình hoặc bình thường so với lứa tuổi, chúng ta nên tập trung vào chiều cao. Nếu chiều cao tăng đều và phù hợp, đó là dấu hiệu dinh dưỡng tốt”, bác sĩ khuyến cáo.

Để hỗ trợ trẻ tăng chiều cao, theo bác sĩ Bình, phụ huynh cần chú ý đến 3 yếu tố cơ bản.

Thứ nhất là dinh dưỡng cân đối. Ngoài việc đảm bảo khẩu phần đủ đạm từ thịt, cá, trứng, sữa, trẻ cũng cần rau xanh, trái cây để bổ sung vitamin và khoáng chất. Bác sĩ cũng khuyến nghị nên bổ sung thêm vitamin D3 cho trẻ. Đây là dưỡng chất thiết yếu giúp hấp thu canxi, nhưng chế độ ăn hàng ngày thường không đáp ứng đủ.

Thứ hai là giấc ngủ. Trẻ nhỏ cần ngủ 10-12 giờ mỗi ngày, trẻ lớn 8-10 giờ. Phụ huynh nên hạn chế cho con tiếp xúc ánh sáng xanh từ điện thoại, tivi trước giờ ngủ, đồng thời tạo môi trường yên tĩnh, thoáng mát để giấc ngủ liền mạch hơn.

Thứ ba là vận động. Trẻ cần chạy nhảy, chơi thể thao ngoài trời thay vì ngồi lâu một chỗ. Không quan trọng là môn nào, miễn duy trì vận động đều đặn, lâu dài sẽ giúp kích thích tăng trưởng.

Trong thực tế, nhiều phụ huynh chăm sóc khá kỹ lưỡng nhưng vẫn nhận thấy con thấp bé, tăng trưởng chậm. Lúc này, việc đưa trẻ đi khám chuyên khoa là cần thiết.

Bác sĩ Bình nhấn mạnh, khám sớm giúp loại trừ nguyên nhân bệnh lý và có hướng can thiệp kịp thời. Đặc biệt, với trường hợp thiếu hormone tăng trưởng, việc tiêm hormone kéo dài 5-7 năm có thể mang lại hiệu quả rõ rệt, giúp trẻ bắt kịp bạn bè đồng trang lứa.