Căn bệnh chết người không dấu hiệu

Thời gian gần đây, thông tin nữ diễn viên Ngân Hòa mắc suy thận giai đoạn cuối ở tuổi 29 khiến nhiều người bất ngờ.

Cô phát hiện mình mắc bệnh từ tháng 5/2023, khi bệnh đã ở giai đoạn ba, sau đó bệnh nhanh chóng diễn biến đến giai đoạn cuối vào năm 2024.

Chia sẻ với Dân trí, đại diện của nữ diễn viên cho hay Ngân Hòa vẫn đang trong giai đoạn hồi sức. Cô bị hạ natri máu và huyết áp vẫn cao, thận không lọc được nên người bị sưng và phù nề. Cô cũng bị đau tim, buồn nôn kéo dài nhiều ngày. Nữ diễn viên đã được chuyển viện để tiếp tục điều trị chuyên sâu.

Hiện, Ngân Hòa phải lọc thận hàng ngày để duy trì sự sống, tuy nhiên các chỉ số sức khỏe đang ở mức báo động. Bác sĩ khẳng định chỉ còn một giải pháp duy nhất là ghép thận càng sớm càng tốt, nếu không sẽ rất khó duy trì được lâu dài.

Một thống kê năm 2017 cho thấy trên toàn thế giới, bệnh thận mạn đã gây ra 4,6% trường hợp tử vong. Tại Việt Nam, có hơn 8,7 triệu người trưởng thành mắc bệnh thận mạn, chiếm 12,8% dân số.

Theo TS.BS Nguyễn Hữu Tú, Phó chủ tịch thường trực kiêm Tổng thư ký Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam, bệnh thận là một trong những căn bệnh mạn tính phổ biến hàng đầu hiện nay với tỷ lệ mắc gia tăng nhanh ở Việt Nam và thế giới.

Nhiều người phát hiện mắc bệnh khi đã nặng

Theo PGS.TS Nguyễn Bách, Trưởng khoa Nội thận – Thận nhân tạo, Bệnh viện Thống Nhất (TPHCM), khoảng 6-8% người Việt có khả năng mắc các vấn đề về thận. Hầu hết trong số đó biết mình mắc bệnh khi đã ở giai đoạn muộn.

“Rất nhiều người bệnh của tôi biết mình bị suy thận cũng là lúc họ phải cấp cứu chạy thận”, ông nói.

Điều nguy hiểm của căn bệnh này là không để lại dấu hiệu khi ở giai đoạn sớm. Người bệnh khi xuất hiện triệu chứng đồng nghĩa với việc suy thận đã tiến triển nặng.

Bác sĩ Bách nhận định, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng suy thận ở người trẻ hiện nay bắt nguồn từ lối sống thiếu lành mạnh.

Lối sống hiện đại khiến nhiều người ít vận động, dễ dẫn đến béo phì, đồng thời duy trì chế độ ăn uống không hợp lý với lượng muối cao, nhiều đạm động vật, dầu mỡ và lạm dụng thực phẩm chức năng được rao bán tràn lan trên mạng. Tất cả những yếu tố này đều góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh thận ở người trẻ.

Ngoài ra, sự phổ biến của các loại thuốc, hóa chất và thực phẩm độc hại trên thị trường cũng là yếu tố đáng lo ngại. Nhiều người vì tin vào quảng cáo hoặc thiếu hiểu biết mà sử dụng các sản phẩm này, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng cho chức năng thận.

Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu và môi trường sống cũng là tác nhân âm thầm gây ảnh hưởng đến chức năng thận. Đáng chú ý, nhiều trường hợp suy thận diễn tiến lặng lẽ, không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi bệnh đã tiến triển nặng.

Theo bác sĩ Bách, mọi người nên rèn thói quen uống nhiều nước và quan sát nước tiểu ngay sau khi đi vệ sinh để phòng ngừa và phát hiện sớm các dấu hiệu mắc bệnh thận.

Ngoài ra, để phòng bệnh thận, mọi người cũng nên tuân thủ 8 nguyên tắc phòng bệnh thận từ Hội Thận học quốc tế:

– Tập thể dục đều đặn hàng ngày

– Tránh thừa cân hoặc béo phì bằng chế độ ăn uống, vận động thể lực

– Chế độ ăn uống:

Giảm lượng muối, nên 5-6 g/ngày. Ăn thức ăn tươi, không ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn. Lượng đạm ăn vào vừa phải, nên kết hợp cân đối đạm động vật và thực vật. Duy trì một lượng nước uống vừa phải: 1,5-2 lít nước mỗi ngày.

– Không hút thuốc lá

– Không tự ý dùng lâu dài các loại thuốc khi chưa có ý kiến của bác sĩ, đặc biệt là thuốc kháng viêm không steroid như ibuprofen và các thuốc đông y, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc

– Phòng bệnh đái tháo đường

– Phòng bệnh tăng huyết áp

– Kiểm tra xét nghiệm nước tiểu, chức năng thận định kỳ

Ba lối thoát cho người bệnh suy thận

 Theo PGS Bách, hiện nay, có 3 phương pháp điều trị cho các bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối bao gồm lọc máu, lọc màng bụng và thay thận.

“Người bệnh suy thận hiện nay có 3 phương pháp điều trị, cũng là 3 lối thoát. Song, mọi người đang đổ xô quá nhiều vào con đường lọc máu, dẫn đến con đường này bị ùn ứ vì quá tải”, bác sĩ nhận định.

Để giải quyết vấn đề này, bác sĩ Bách đề xuất 3 giải pháp:

Thứ nhất, các bệnh viện cần đầu tư, mở rộng thêm nhiều trung tâm chạy thận nhân tạo. Điều này giúp bệnh nhân có cơ hội tiếp cận điều trị tại địa phương, đồng thời san sẻ áp lực với các bệnh viện lớn.

Thứ hai, những bệnh nhân có điều kiện kinh tế phù hợp nên áp dụng phương pháp lọc màng bụng tại nhà thay vì vào viện lọc máu. Điều này vừa giúp tiết kiệm công sức di chuyển của người bệnh, đồng thời giải áp cho các trung tâm lọc máu.

Thứ ba, Việt Nam cần đẩy mạnh việc ghép thận. Đối với các bệnh nhân giai đoạn cuối, thay thận là cách duy nhất giúp họ quay về với cuộc sống bình thường. Tuy nhiên, không phải ai cũng có được may mắn này do nguồn tạng hiến hiện nay vẫn còn quá eo hẹp.

Thế giới có 3 triệu người suy thận mạn giai đoạn cuối cần thay thế thận. Con số này ở Việt Nam là khoảng 30.000 người. Tại Việt Nam, sau 30 năm triển khai ghép thận, 8.000 bệnh nhân đã có thể trở về cuộc sống bình thường nhờ phương pháp này. 

Theo PGS Sâm, tốc độ chuyển giao kỹ thuật ghép thận tại Việt Nam đang phát triển với tốc độ rất nhanh, trình độ ghép thận ở Việt Nam đã đạt được những bước tiến đáng kể, cứu được nhiều bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối.

Tuy vậy, thách thức lớn nhất hiện nay là thiếu hụt nguồn thận ghép, đặc biệt là từ người cho chết não; bệnh nhân có nhiều nguy cơ thải ghép, bệnh thận tái phát sau ghép…

Theo PGS Sâm, ghép thận giúp kéo dài và nâng cao cuộc sống người bệnh. Ngoài ra, nếu so sánh với các phương pháp điều trị khác như lọc máu, chi phí ghép thận chỉ bằng một nửa. Bệnh nhân sau ghép thận cũng có sức khỏe tốt hơn những người bệnh điều trị bằng phương pháp khác, có thể quay lại cuộc sống bình thường.

Nghiên cứu trên 608 ca ghép thận tại Bệnh viện Chợ Rẫy cho thấy, sau 1 năm, tỷ lệ sống của bệnh nhân đạt 99,2% và tỷ lệ thận ghép hoạt động tốt là 98,6%.

Theo PGS Sâm, chức năng thận tại thời điểm 12 tháng sau ghép là yếu tố tiên lượng quan trọng nhất cho sự sống còn của thận ghép và bệnh nhân. Việc theo dõi và tuân thủ điều trị sau ghép đóng vai trò quyết định trong việc phát hiện và xử trí kịp thời các biến chứng, từ đó giúp duy trì chức năng thận lâu dài.

Mặc dù ghép thận không hoàn toàn chữa khỏi bệnh, nếu được chăm sóc và điều trị đúng cách, bệnh nhân có thể trở lại sinh hoạt, làm việc bình thường và có thể kéo dài tuổi thọ gần bằng người bình thường.

Tuy nhiên, để đạt được điều này, người bệnh phải cam kết theo dõi sức khỏe nghiêm ngặt, dùng thuốc đúng liều và tránh các yếu tố nguy cơ nhiễm trùng hay thải ghép.

Theo báo cáo của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam năm 2022, chi phí thanh toán cho chạy thận nhân tạo đứng đầu danh sách chi trả, ước tính lên tới hơn 4.000 tỷ đồng.

Do đó, việc chẩn đoán và điều trị sớm bệnh thận mạn tính, cũng như làm chậm quá trình suy giảm chức năng thận, điều trị thay thế thận sẽ đem lại những lợi ích đáng kể và lâu dài về kinh tế, đồng thời làm giảm gánh nặng cho ngành y tế.