Trong những năm gần đây, sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo tạo sinh (Generative AI) đã mở ra kỷ nguyên mới về khả năng sáng tạo vượt mọi khuôn khổ truyền thống. Đến năm nay, một làn sóng công nghệ tiếp tục khuấy đảo thị trường: các tác nhân AI (AI Agent). Những “đồng nghiệp ảo” này không chỉ đơn thuần là công cụ hỗ trợ mà còn có khả năng tự động hóa các công việc lặp lại, dần trở thành một phần không thể thiếu trong môi trường làm việc thực tế.
Không còn là một lợi thế cạnh tranh hay điểm cộng tô điểm hồ sơ xin việc, việc hiểu biết và thành thạo sử dụng AI đang nhanh chóng trở thành một kỹ năng sinh tồn thiết yếu. Đây là điều kiện tiên quyết để mỗi người lao động có thể thích nghi, không bị tụt lại phía sau trong bối cảnh thị trường việc làm toàn cầu đang chuyển mình mạnh mẽ, đòi hỏi sự linh hoạt và khả năng cập nhật công nghệ liên tục. Sự chuyển dịch này không chỉ ảnh hưởng đến một bộ phận nhỏ mà đang tác động sâu rộng đến mọi ngành nghề và cấp bậc.
Kỹ năng AI: Yêu cầu “sinh tồn” trong kỷ nguyên số
Việc Chính phủ đã có động thái chính thức đưa AI vào danh sách các công nghệ chiến lược cho thấy tầm quan trọng của nó ở cấp quốc gia. Theo Quyết định số 1131/QĐ-TTg ngày 12/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, AI được xếp vào nhóm 11 công nghệ chiến lược trọng điểm. Điều này không chỉ khẳng định vị thế của AI mà còn báo hiệu một tương lai nơi kỹ năng ứng dụng AI sẽ là nền tảng.
Anh Nguyễn Gia Hy, giảng viên chuyên ngành trí tuệ nhân tạo tại Đại học Swinburne (Úc) và nghiên cứu sinh tại Đại học Deakin, nhận định rõ ràng: “Kỹ năng sử dụng AI đang dần trở thành một yêu cầu cơ bản, tương tự như việc thành thạo Word hay Excel trước đây. Nếu thiếu đi năng lực này, việc cạnh tranh trong môi trường văn phòng hiện đại gần như là không thể.” Lời khẳng định này nhấn mạnh sự thay đổi bản chất của các kỹ năng cần có trong công việc.
Thực tế thị trường lao động cũng đang phản ánh rõ rệt điều này. Chị Thủy, người sáng lập một cửa hàng trang sức bạc, chia sẻ về xu hướng tuyển dụng mới: “Hiện tại, đối với các vị trí marketing, tôi đã bắt đầu yêu cầu ứng viên phải có kiến thức và biết sử dụng các công cụ AI cơ bản như ChatGPT hoặc các ứng dụng tạo hình ảnh, video. Trong tương lai gần, yêu cầu này sẽ được mở rộng sang nhiều bộ phận khác trong cửa hàng.” Điều này cho thấy AI không còn giới hạn ở các ngành công nghệ mà đang len lỏi vào mọi lĩnh vực kinh doanh.
Từ góc độ của một nhà quản lý, anh Dũng, giám đốc một trung tâm Anh ngữ vừa hoàn thành khóa học về AI, bổ sung: “AI có thể khiến một số công việc truyền thống biến mất, nhưng đồng thời nó cũng mở ra vô số công việc mới và giúp tăng năng suất vượt bậc ở nhiều lĩnh vực. Trong bất kỳ cuộc cách mạng nào, những ai không chịu học hỏi, không thay đổi để thích nghi thì chắc chắn sẽ bị loại khỏi cuộc chơi.” Quan điểm này nêu bật tính hai mặt của AI: vừa là thách thức, vừa là cơ hội. Sự chuyển dịch này không chừa một ai, bất kể độ tuổi hay vị trí, đều cần trang bị kỹ năng AI nếu không muốn bị bỏ lại phía sau.
Sam Altman, CEO của OpenAI, một trong những tên tuổi lớn nhất trong ngành AI, cũng đã nhiều lần khẳng định rằng việc thành thạo AI sẽ trở thành điều kiện tối thiểu để tồn tại trên thị trường lao động. Tuy nhiên, biết cách sử dụng thôi là chưa đủ; điều cốt yếu là phải ứng dụng nó một cách hiệu quả để tạo ra kết quả vượt trội so với đồng nghiệp. Chính những động lực này đã thúc đẩy nhiều người quyết tâm bắt đầu hành trình “học lại từ đầu” về AI.
Cuộc “tái đào tạo” toàn diện: Từ Gen Z đến các nhà lãnh đạo
Cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo đang tạo ra một sân chơi bình đẳng, san phẳng mọi rào cản về độ tuổi, kinh nghiệm hay vị trí xã hội. Giờ đây, mọi người đều phải trở lại vạch xuất phát, học cách làm quen với các công cụ AI và xây dựng tư duy ứng dụng AI.
Thế hệ Gen Z, những cá nhân lớn lên hoàn toàn trong kỷ nguyên kỹ thuật số, thường được cho là có khả năng thích ứng nhanh chóng với các xu hướng công nghệ mới. Tuy nhiên, với AI, câu chuyện lại hoàn toàn khác biệt. Minh Ngọc, một sinh viên đại học, thẳng thắn chia sẻ: “Tôi thích ứng khá nhanh với các công nghệ mới, bao gồm cả AI. Nhưng tôi chỉ biết sử dụng ở mức cơ bản. Để đạt đến mức độ thuần thục và ứng dụng hiệu quả vào công việc, học tập thì vẫn là một chặng đường dài.” Nữ sinh này cũng thừa nhận áp lực phải sử dụng AI tốt hơn người khác và một phần sức ép từ cấp trên đã thúc đẩy cô tìm đến các khóa học AI để nâng cao kiến thức và khả năng vận dụng trong các tác vụ hàng ngày.
Chị Dương, chuyên viên thiết kế, bày tỏ quan điểm: “AI vừa là thách thức, vừa là cơ hội đối với cá nhân tôi và cả ngành nghề. Nó tạo ra cơ hội khi chúng ta biết áp dụng các công cụ AI tạo sinh, tự động hóa để tối ưu công việc. Nhưng tôi cũng cảm thấy áp lực về việc phải không ngừng thay đổi, học hỏi và phát triển, vì tôi lo sợ sẽ bị đào thải nếu không biết tận dụng công cụ này.” Chị khẳng định AI đang trở thành một trong những kỹ năng và tiêu chuẩn bắt buộc đối với nhân sự hiện đại.
Tương tự câu chuyện của Minh Ngọc, chị Hòa, chuyên viên trong lĩnh vực kế toán tài chính, chia sẻ lý do tham gia các khóa học AI: “Tôi biết đến và biết cách sử dụng AI cơ bản, nhưng để sử dụng AI ở mức nâng cao như tự động hóa quy trình, xây dựng các tác nhân hay kết hợp nhiều công cụ lại với nhau thì đó là một điều hoàn toàn mới lạ.” Chị Hòa cho biết, không thể đứng ngoài cuộc khi chứng kiến AI ngày càng hiện diện trong hầu hết công việc và ngành nghề. Vì vậy, chị đã cùng một số bạn bè đăng ký khóa học về AI, với mong muốn tiếp cận các công cụ nâng cao để phục vụ công việc hiệu quả hơn trong thời gian tới.
Không chỉ giới trẻ hay những người ở vị trí chuyên viên, nhiều doanh nhân và nhà quản lý kỳ cựu cũng đang chủ động “học lại” để bắt kịp làn sóng công nghệ mới. Họ là những người có tầm nhìn chiến lược, nhận thức rõ xu thế dài hạn và cảm nhận được sự cấp thiết phải thích nghi nếu không muốn doanh nghiệp của mình bị tụt lại. Chị Thủy, chủ một cửa hàng bán lẻ, ban đầu nghĩ rằng ngành của mình không liên quan đến AI. Tuy nhiên, sau một thời gian tự tìm hiểu, chị nhận ra công nghệ này có thể tối ưu hóa các công việc lặp đi lặp lại và tăng hiệu quả trong sản xuất nội dung marketing. “Tôi dần nhận thấy hầu hết các ngành nghề đều sẽ phải ứng dụng AI để tối ưu hoạt động kinh doanh. Vì thế, tôi quyết định đi học để nắm vững nền tảng kiến thức, sau đó nghiên cứu sâu hơn và đưa vào ứng dụng thực tế tại cửa hàng,” chị Thủy chia sẻ.
Anh Dũng, Giám đốc trung tâm Anh ngữ, cũng bày tỏ quan điểm tương tự: “Dù chưa thể xác định mức độ ứng dụng cụ thể, nhưng chắc chắn AI sẽ len lỏi vào mọi lĩnh vực. Ai cũng nên dành thời gian để học về AI, vì đây là xu hướng tất yếu của thời đại số.”
Điều hướng “ma trận” khóa học AI: Từ công cụ đến tư duy
Nhu cầu học AI tăng vọt đã dẫn đến sự xuất hiện dày đặc của các khóa đào tạo, mọc lên như nấm sau mưa. Tuy nhiên, bên cạnh những chương trình bài bản và chất lượng, không ít “bẫy đào tạo” vẫn len lỏi trên thị trường. Chúng núp bóng các quảng cáo hứa hẹn kết quả thần tốc nhưng nội dung lại hời hợt, kém chất lượng, gây lãng phí thời gian và tiền bạc cho người học.
Huyền Mai, một nhân viên marketing, chia sẻ trải nghiệm không mấy dễ chịu: “Tôi từng bỏ ra 5 triệu đồng để đăng ký một khóa học AI vì tin vào những lời quảng cáo rằng chỉ cần một buổi học là có thể sử dụng thành thạo công cụ. Nhưng thực tế, khóa học đó dạy rất sơ sài, thiếu hệ thống, chương trình kém chất lượng và hoàn toàn không có tính kết nối.” Từ chính trải nghiệm này, Huyền Mai cảnh báo những người đang có ý định theo học AI: “Cần tỉnh táo trước các khóa học được quảng cáo quá mức, đặc biệt là những chương trình hứa hẹn hiệu quả nhanh chóng, không cung cấp thông tin rõ ràng về nội dung đào tạo, thiếu phản hồi từ học viên cũ hoặc giảng viên không có uy tín trong ngành.”
Anh Nguyễn Minh Thuần, Giám đốc phát triển sản phẩm tại một công ty công nghệ AI, cũng cho rằng rào cản lớn nhất đối với người mới bắt đầu không chỉ nằm ở số lượng công cụ AI quá lớn mà còn ở việc thiếu một lộ trình học rõ ràng. Anh giải thích, nhiều người thường lúng túng vì không biết bắt đầu từ đâu, học theo hướng nào và làm thế nào để xâu chuỗi kiến thức một cách hệ thống, dẫn đến việc học không hiệu quả dù đã đầu tư đáng kể về thời gian và tài chính.
Bên cạnh những người chủ động học hỏi, không ít người vẫn đang trong trạng thái chần chừ. Họ mong muốn tìm hiểu về AI nhưng chưa có cơ hội trải nghiệm thực tế, chưa nhận được sự khuyến khích từ cấp trên hay môi trường xung quanh, dẫn đến thiếu động lực và tâm lý chờ đợi. Thị trường hiện nay xuất hiện dày đặc các khóa học liên quan đến AI. Nếu không có sự tìm hiểu kỹ lưỡng và định hướng rõ ràng ngay từ đầu, người học dễ rơi vào tình trạng “tiền mất mà kiến thức không đến”, vì không đạt được mục tiêu thực chất.
Trước thực trạng đó, anh Thuần khẳng định điều cốt lõi không nằm ở việc học một công cụ cụ thể nào, mà là học tư duy ứng dụng AI. Điều này bao gồm khả năng nhận biết những công đoạn nào có thể đưa AI vào hỗ trợ, cách phối hợp hiệu quả giữa con người và AI, cách xây dựng quy trình tự động hóa và tổ chức sự phối hợp nhịp nhàng giữa các tác nhân AI trong hệ thống làm việc.
Anh Dũng, Giám đốc trung tâm Anh ngữ, người vừa đầu tư vào một khóa học AI, chia sẻ kinh nghiệm: “Tư duy là yếu tố quan trọng nhất khi tiếp cận và ứng dụng AI. Nếu chỉ chạy theo công cụ, chúng ta rất dễ rơi vào vòng xoáy không hồi kết, vì số lượng công cụ ngày càng nhiều và thay đổi liên tục.”
Kết luận
Kỷ nguyên số với sự trỗi dậy mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo đã định hình lại thị trường lao động và yêu cầu kỹ năng. Kỹ năng AI không còn là một lựa chọn mà đã trở thành yếu tố sống còn, buộc mọi thế hệ, từ sinh viên Gen Z đến các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, phải chủ động “học lại từ đầu”. Tuy nhiên, trong bối cảnh “ma trận” khóa học AI, điều quan trọng là phải có tư duy đúng đắn và lựa chọn lộ trình học tập chất lượng, tập trung vào khả năng ứng dụng và tư duy phối hợp giữa con người và AI. Việc đầu tư vào kỹ năng AI lúc này chính là đầu tư vào tương lai sự nghiệp và khả năng thích nghi trong một thế giới không ngừng biến đổi.
Tài liệu tham khảo
- Dân trí. “AI cào bằng trình độ: Từ Gen Z đến CEO cấp tập đi học lại từ đầu”. Dân trí, 15 tháng 6, 2025. https://dantri.com.vn/cong-nghe/ai-cao-bang-trinh-do-tu-gen-z-den-ceo-cap-tap-di-hoc-lai-tu-dau-20250615194441017.htm
