Vào năm 2017, thế giới chứng kiến một cột mốc đáng chú ý khi AlphaGo, chương trình trí tuệ nhân tạo (AI) của Google, đánh bại kỳ thủ cờ vây hàng đầu thế giới Ke Jie. Kể từ đó, Trung Quốc đã không ngừng thúc đẩy tham vọng trở thành quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực AI vào năm 2030. Cam kết này được thể hiện qua việc đầu tư hàng tỷ đô la vào nghiên cứu và phát triển công nghệ AI. Một trong những minh chứng rõ ràng nhất cho sự tiến bộ vượt bậc của Trung Quốc chính là sự xuất hiện của DeepSeek – một công ty khởi nghiệp với nguồn lực hạn chế nhưng lại đạt được thành tựu đáng kinh ngạc.
Tham Vọng Công Nghệ Của Trung Quốc
DeepSeek, mặc dù là một công ty tư nhân không nhận được sự hỗ trợ trực tiếp từ nhà nước, đã đại diện cho tầm nhìn chiến lược của các nhà lãnh đạo hàng đầu Trung Quốc. Tổng Bí thư Tập Cận Bình từng nhấn mạnh rằng đất nước cần “chiếm lĩnh đỉnh cao” và “chỉ huy” công nghệ tiên tiến như AI, siêu máy tính và năng lượng xanh. Đây là bước chuyển mình quan trọng nhằm giảm phụ thuộc vào bất động sản hay xuất khẩu hàng hóa giá rẻ.
Tổng Bí thư Tập Cận Bình đặt mục tiêu đưa Trung Quốc trở thành cường quốc công nghệ toàn cầu.
Sự ra đời của DeepSeek đã làm lung lay niềm tin rằng Hoa Kỳ luôn thống trị lĩnh vực AI. Với mô hình AI hiệu suất cao nhưng chi phí thấp hơn nhiều so với các gã khổng lồ công nghệ Mỹ như OpenAI, Google hay Meta, DeepSeek đã chứng minh rằng AI không còn là “trò chơi” độc quyền của các quốc gia giàu có.
AI – Con Dao Hai Lưỡi
Mặc dù đạt được nhiều thành tựu, Trung Quốc cũng đối mặt với những thách thức lớn liên quan đến quản lý công nghệ AI. Quy định về AI tại quốc gia này đã trải qua nhiều thay đổi, tùy thuộc vào cách họ đánh giá điểm mạnh và yếu của ngành. Năm 2022, sau sự xuất hiện của ChatGPT, Trung Quốc đã nới lỏng quy định để khuyến khích các dự án AI phát triển. Tuy nhiên, theo chuyên gia Matt Sheehan từ Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, khi Trung Quốc lấy lại tự tin, bản năng kiểm soát sẽ trở thành con dao hai lưỡi.
DeepSeek mang lại cơ hội tiếp cận AI dễ dàng hơn cho mọi người (hình minh họa: Getty).
DeepSeek ban đầu tập trung vào thị trường chứng khoán Trung Quốc nhưng sau đó đã chuyển hướng sang phát triển các mô hình ngôn ngữ để tuân thủ chính sách công nghiệp. Thành công của họ đã khiến cả thế giới kinh ngạc khi sánh ngang với các đối thủ Mỹ mà chỉ sử dụng ít chip máy tính hơn và mã nguồn mở. Điều này không chỉ khẳng định khả năng sáng tạo của Trung Quốc mà còn chứng minh rằng các lệnh trừng phạt công nghệ từ Hoa Kỳ khó có thể ngăn cản sự phát triển của quốc gia này.
Vai Trò Địa Chính Trị Của AI
AI đóng vai trò quan trọng trong chiến lược dài hạn của Trung Quốc, giúp giải quyết các vấn đề lớn như lực lượng lao động suy giảm và hiện đại hóa quân đội. Công nghệ nhận dạng khuôn mặt và thuật toán giám sát đã được áp dụng rộng rãi, đồng thời AI cũng góp phần phát triển các hệ thống vũ khí tự động và chiến lược quân sự.
AI đang được tích hợp vào quá trình hiện đại hóa quân đội Trung Quốc (hình minh họa: Getty).
DeepSeek, với mô hình mã nguồn mở, đã củng cố vị thế của Trung Quốc như một đối tác tiềm năng cho các quốc gia đang phát triển muốn xây dựng giải pháp AI riêng. Chi phí thấp và tính mở của công nghệ này khác biệt hoàn toàn so với các sản phẩm độc quyền đắt đỏ từ Mỹ.
Kiểm Soát Hay Tự Do?
Một câu hỏi lớn đặt ra là liệu Trung Quốc có thể cân bằng giữa việc kiểm soát chặt chẽ và tạo điều kiện tự do cho các công ty AI phát triển. Vào năm 2023, chính phủ đã ban hành các quy tắc yêu cầu chatbot phản ánh “các giá trị cốt lõi của chủ nghĩa xã hội”. Điều này dẫn đến việc một số mô hình AI, bao gồm DeepSeek, bị phát hiện phát tán tuyên truyền hoặc thông tin sai lệch.
Khi AI ngày càng phổ biến, nhu cầu kiểm soát từ chính phủ cũng tăng lên (hình minh họa: Getty).
Chuyên gia Andrew Yao, người nhận Giải thưởng Turing, đã hỗ trợ chính phủ thiết lập Sáng kiến Quản trị AI Toàn cầu nhằm đảm bảo AI luôn nằm dưới sự kiểm soát của con người. Đây là lời kêu gọi duy trì sự cân bằng giữa phát triển và an toàn trong kỷ nguyên AI.
Kết Luận
Sự trỗi dậy của DeepSeek và tham vọng AI của Trung Quốc không chỉ phản ánh cuộc đua công nghệ giữa các siêu cường mà còn đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai của quản trị AI toàn cầu. Liệu Trung Quốc có thể duy trì tốc độ phát triển thần tốc trong khi vẫn kiểm soát rủi ro? Câu trả lời phụ thuộc vào cách họ cân bằng giữa tự do sáng tạo và kiểm soát chặt chẽ. Đối với độc giả quan tâm đến công nghệ, đây là thời điểm lý tưởng để tìm hiểu sâu hơn về xu hướng AI và tác động của nó đến thế giới.
Hãy theo dõi các bài viết tiếp theo trên COCC-EDU-VN để cập nhật những thông tin mới nhất về cuộc cách mạng công nghệ đang diễn ra!
