Chị Hoa (tên nhân vật đã được thay đổi) phát hiện mình từng mua phải sữa giả khi đọc báo những ngày gần đây. Chị chia sẻ, nhân viên tư vấn đã dành cả nửa tiếng để phân tích thành phần và công dụng của từng loại sữa, khiến chị tin tưởng và mua sữa Cilonmum về cho con 6 tháng tuổi thử. Không chỉ chị Hoa, nhiều bà mẹ khác cũng trải qua tình huống tương tự khi bị nhân viên tại quầy thuốc và cửa hàng mẹ và bé khuyên dùng các loại sữa lạ với những lời quảng cáo hấp dẫn như “nguyên liệu nhập châu Âu”, “bổ sung DHA đậm đặc”, “trẻ uống vào ngủ ngoan, tăng cân rõ rệt”. Vậy tại sao các sản phẩm sữa lạ này lại nhanh chóng bao phủ các kênh phân phối và được người bán hàng “ưu ái” tư vấn?
Các kênh phân phối và chiết khấu cao
Theo anh N.K.B., người có nhiều năm kinh nghiệm quản lý trong lĩnh vực phân phối bỉm và sữa, các loại sữa với thương hiệu nhỏ hoặc mới thường sử dụng ba kênh phân phối chính: lập các đội bán hàng với hình thức cộng tác viên, bán qua các quầy thuốc và bán qua các cửa hàng mẹ và bé. Trong đó, quầy thuốc và cửa hàng mẹ và bé được coi là kênh phân phối vàng vì doanh số tại đây thường rất cao.
Anh B. cho biết, các hãng sữa mới, ít tên tuổi thường đưa ra mức chiết khấu trực tiếp cho kênh phân phối cao gấp 2-3 lần so với thương hiệu lớn, có thể lên đến 30%. Ví dụ, bán một hộp sữa với giá 500.000 đồng, người bán có thể lãi từ 100.000 đến 200.000 đồng. Ngoài ra, các hãng này còn có các mức thưởng hấp dẫn khi cửa hàng đạt được các mốc doanh số lớn như TV, tủ lạnh, vàng và các chuyến du lịch nước ngoài.
Người nổi tiếng và sữa giả
Không chỉ qua các cửa hàng mẹ và bé, các loại sữa lạ, thậm chí là sữa giả, còn được đẩy mạnh qua hình ảnh người nổi tiếng (KOL, influencer) trên mạng xã hội. Nhiều người nổi tiếng đã bị xác định có liên quan đến hoạt động quảng cáo các sản phẩm sữa bị thổi phồng công dụng hoặc không rõ chất lượng. Các bài đăng thường sử dụng hình ảnh con nhỏ và lời kể chân thực như “sữa này con mình uống hợp lắm” hoặc “từng dùng qua nhiều loại, chỉ loại này là tốt nhất”.
Tối 16/4, diễn viên Doãn Quốc Đam đã chính thức lên tiếng sau nhiều ngày bị “réo” tên vì xuất hiện trong video quảng cáo sữa Cilonmum của Công ty CP Dược quốc tế Rance Pharma, một trong những đơn vị vừa bị khởi tố, điều tra liên quan đến đường dây sản xuất hơn 500 loại sữa giả. Anh cho biết, trước khi nhận lời tham gia quảng cáo, anh đã được nhãn hàng cung cấp đầy đủ giấy tờ hợp pháp, bao gồm giấy kiểm định chất lượng sản phẩm và giấy công bố quảng cáo sản phẩm. Trong video quảng cáo, anh không có bất kỳ lời lẽ nào hô hào hay kêu gọi người dân mua và sử dụng sản phẩm.
Lỗ hổng quản lý chất lượng sữa
Sự chồng chéo giữa Bộ Y tế và Bộ Công thương trong quản lý khiến việc kiểm soát và hậu kiểm các sản phẩm dinh dưỡng trở nên thiếu hiệu quả. Việc giám sát nội dung quảng cáo, đặc biệt trên nền tảng số, mạng xã hội và sàn thương mại điện tử, vẫn còn “vượt tầm tay”. Vụ việc vừa qua đã cho thấy “lỗ hổng” để sữa giả và sữa thổi phồng công dụng hoành hành.
Hiện nay, doanh nghiệp có thể lựa chọn tự công bố hoặc đăng ký công bố sản phẩm theo quy định. Tuy nhiên, điều này cũng mở ra nguy cơ: Doanh nghiệp đưa mẫu sản phẩm đạt chuẩn đi kiểm nghiệm, nhưng khi sản xuất thực tế lại sử dụng nguyên liệu rẻ tiền, giảm chất lượng để tối ưu chi phí. Việc công bố sản phẩm chỉ phát huy tác dụng khi công tác hậu kiểm được thực hiện nghiêm túc, thường xuyên và có chế tài đủ mạnh.
Ngày 12/4, Bộ Công an công bố kết quả điều tra đường dây sản xuất và tiêu thụ sữa bột giả do Công ty Rance Pharma và Hacofood Group tổ chức. 573 nhãn hiệu sữa bột giả với doanh thu gần 500 tỷ đồng đã hoạt động suốt 4 năm qua tại nhiều tỉnh thành như Hà Nội, Bắc Ninh, Thái Bình, Hải Dương. Đáng lo ngại hơn, số lượng lớn trong đó là sữa dành cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người bệnh và phụ nữ mang thai – những đối tượng dễ tổn thương nhất. Theo xác minh, các sản phẩm này chỉ đạt dưới 70% hàm lượng dinh dưỡng như công bố, nhiều loại không rõ nguồn gốc nguyên liệu, được in bao bì bắt mắt và gắn mác “nhập khẩu độc quyền” để dễ bán ra thị trường.
Kết luận
Sữa giả và sữa lạ đang bành trướng nhờ chiết khấu cao, thưởng vàng và sự “tiếp tay” của người nổi tiếng. Để bảo vệ người tiêu dùng, đặc biệt là các đối tượng dễ tổn thương, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, tăng cường công tác hậu kiểm và áp dụng các chế tài đủ mạnh đối với các vi phạm. Người tiêu dùng cũng nên cẩn trọng, tìm hiểu kỹ thông tin trước khi quyết định mua sản phẩm.
