Tình trạng bán thuốc kê đơn và thuốc kiểm soát đặc biệt bất chấp quy định pháp luật tại các nhà thuốc trên địa bàn TPHCM và “chợ mạng” đã được phóng viên Dân trí phản ánh gần đây. Một đại diện Sở Y tế TPHCM cho biết, tình trạng này vẫn đang diễn biến phức tạp. Cơ quan chức năng đã và đang tiến hành các biện pháp kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.
Để tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này và tìm ra giải pháp bền vững nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, phóng viên Dân trí đã có cuộc trao đổi với Phó giáo sư Phạm Khánh Phong Lan, đại biểu Quốc hội, Chủ tịch Hội Dược học TPHCM.
Tình trạng phân phối dược phẩm “đi lùi”
Quốc hội đã thông qua Luật Dược sửa đổi vào cuối năm 2024 với mục tiêu thúc đẩy sự phát triển của ngành Dược và tăng cường hành lang pháp lý để kiểm soát việc buôn bán thuốc trái phép. Tuy nhiên, tình trạng bán thuốc kiểm soát đặc biệt bất chấp quy định vẫn diễn ra phổ biến ở nhiều khu vực tại TPHCM.
Theo Phó giáo sư Phạm Khánh Phong Lan, mặc dù có những tiến bộ về điều kiện sản xuất và công nghệ, nhưng về mặt phân phối dược phẩm, chúng ta đã “đi lùi”. Bà nhấn mạnh rằng việc xây dựng tiêu chuẩn “Thực hành tốt nhà thuốc” (GPP) là một nỗ lực đáng kể, nhưng sau khi thẩm định, việc duy trì trật tự trong hoạt động của nhà thuốc vẫn còn nhiều thách thức.
Quy định về thuốc kê đơn và thuốc kiểm soát đặc biệt nhằm bảo vệ quyền lợi bệnh nhân, đảm bảo thuốc được sử dụng đúng cách dưới sự tư vấn của chuyên gia y tế. Tuy nhiên, thực trạng buông lỏng quản lý đã kéo dài, khiến nhiều nhà thuốc chạy theo lợi nhuận và bán thuốc tự do mà không kiểm soát nguồn gốc.
Hậu quả nặng nề của việc bán thuốc kê đơn không kiểm soát
Việc bán thuốc kê đơn và thuốc kiểm soát đặc biệt mà không có sự kiểm soát có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng. Đầu tiên là việc điều trị không hiệu quả, thậm chí gây tử vong do sử dụng thuốc sai cách. Thứ hai, nó tạo ra thói quen xấu là coi thường thuốc và sử dụng kháng sinh vô tội vạ, dẫn đến đề kháng kháng sinh và giảm hiệu quả điều trị.
Bà Phạm Khánh Phong Lan bày tỏ lo ngại về việc phụ huynh tự ý mua kháng sinh cho con mà không có chỉ định của bác sĩ, điều này có thể gây lờn thuốc và khó điều trị trong tương lai. Ngoài ra, tình trạng các phòng mạch tư nhân kiêm luôn bán thuốc cũng là một vấn đề đáng lo ngại về chất lượng và nguồn gốc thuốc.
Vấn đề bảo quản thuốc và chất lượng
Một vấn đề khác được bà Lan đề cập là việc bảo quản thuốc không đúng cách. Nhiều nơi, đặc biệt là các “chợ sỉ” bán thuốc, còn có tình trạng bày thuốc ngoài cửa mà không có sự che chắn trong tủ chuyên dụng, ảnh hưởng đến chất lượng thuốc. Việc bảo quản không tốt có thể làm thay đổi tính chất của các hoạt chất và tá dược trong thuốc, dẫn đến hư hỏng.
Giải pháp từ cộng đồng và cơ quan chức năng
Để kiểm soát việc buôn bán và sử dụng thuốc kiểm soát đặc biệt một cách bền vững, bà Phạm Khánh Phong Lan đề xuất một số giải pháp. Trước mắt, cần tăng cường vai trò của thanh tra, sử dụng nghiệp vụ để phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Đồng thời, ứng dụng công nghệ để giám sát việc kê toa và bán thuốc.
Về lâu dài, bà Lan cho rằng cần dựa vào hội nghề nghiệp, tổ chức “Dược sĩ đoàn” để tự giám sát lẫn nhau. Hiện nay, thông tin phản ánh sai phạm chủ yếu đến từ sự cạnh tranh giữa các nhà thuốc. Nếu hội nghề nghiệp hoạt động mạnh mẽ hơn, sẽ tạo ra một lực lượng giám sát hiệu quả.
Người dân cũng cần nâng cao nhận thức, tìm hiểu kỹ về thuốc và thực phẩm chức năng, và tham vấn ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc. Việc này không chỉ bảo vệ sức khỏe cá nhân mà còn góp phần ngăn chặn tình trạng thuốc lậu, thuốc kém chất lượng.
Kết luận
Tình trạng bán thuốc kê đơn và thuốc kiểm soát đặc biệt trái phép tại TPHCM là một vấn đề nghiêm trọng, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan chức năng, hội nghề nghiệp và cộng đồng. Việc tăng cường kiểm tra, giám sát và nâng cao nhận thức của người dân là những bước đi cần thiết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và đảm bảo tính an toàn, hiệu quả của các phương pháp điều trị.
Hãy cùng chung tay để xây dựng một môi trường dược phẩm an toàn và bền vững.
