Chiều ngày 26/5, Quốc hội đã tiến hành thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án. Cuộc thảo luận này tập trung vào việc điều chỉnh thẩm quyền xét xử của TAND theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và các vấn đề liên quan đến trách nhiệm của lãnh đạo trong quá trình tố tụng hành chính.
Điều Chỉnh Thẩm Quyền Xét Xử Và Trách Nhiệm Lãnh Đạo
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đến từ Bà Rịa – Vũng Tàu đã bày tỏ sự đồng tình với việc điều chỉnh thẩm quyền xét xử của TAND theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Tuy nhiên, ông cũng nêu lên mối quan ngại về việc Luật Tố tụng hành chính hiện hành và dự thảo luật sửa đổi, bổ sung lần này chưa có quy định chế tài xử lý các trường hợp chủ tịch, phó chủ tịch hoặc người được ủy quyền không tham dự phiên tòa, không đối thoại hoặc không cung cấp chứng cứ đúng thời hạn.
Ông Hùng nhấn mạnh rằng thực tế cho thấy rất ít vụ án có lãnh đạo UBND trực tiếp tham dự, điều này gây khó khăn cho quá trình tranh tụng và làm giảm hiệu lực xét xử. Ông đề nghị bổ sung chế tài để đảm bảo trách nhiệm và kỷ luật hành chính trong quá trình tổ chức tố tụng.
Ngoài ra, ông Hùng cũng chỉ ra rằng Luật Tố tụng hành chính hiện hành chỉ cho phép chủ tịch UBND ủy quyền cho cấp phó cùng cấp, nhưng thực tế lâu nay phổ biến là ủy quyền cho lãnh đạo cơ quan chuyên môn. Ông đề nghị ban soạn thảo cân nhắc hoặc giữ nguyên để bảo đảm trách nhiệm trực tiếp của người đứng đầu, hoặc mở rộng hợp lý cho phép ủy quyền cho người đứng đầu cơ quan chuyên môn am hiểu vụ việc với điều kiện rõ ràng và chặt chẽ.
Thực Tiễn Ủy Quyền Và Hiệu Quả Tố Tụng
Đại biểu Phạm Văn Hòa từ Đồng Tháp cũng chia sẻ rằng phần lớn các quyết định hành chính được xét xử là của chủ tịch UBND tỉnh hoặc của UBND tỉnh ủy quyền cho phó chủ tịch. Tuy nhiên, theo ông Hòa, thực tế ít có trường hợp ủy quyền cho phó chủ tịch mà thường cấp tỉnh ủy quyền cho giám đốc và cấp huyện ủy quyền cho trưởng phòng, ví dụ như ủy quyền cho chánh thanh tra hay trưởng phòng tài nguyên.
Ông Hòa cho rằng quy định như vậy là đúng và hợp lý. Bởi vì, nếu tòa án tỉnh mời chủ tịch tham dự nhưng chủ tịch tỉnh có quá nhiều công việc, có thể ủy quyền cho chánh thanh tra, trưởng phòng tài nguyên và môi trường hoặc giám đốc sở tài nguyên và môi trường, vì quyết định hành chính chủ yếu liên quan đến đất đai.
Những Vướng Mắc Và Đề Xuất Cải Thiện
Trong phát biểu lần hai để trao đổi lại với đại biểu Phạm Văn Hòa, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nhắc lại vướng mắc khi Bộ luật Tố tụng hành chính năm 2015 chưa quy định chế tài xử lý cụ thể trong trường hợp chủ tịch, phó chủ tịch UBND hoặc người được ủy quyền không tham dự phiên tòa hành chính, không tham gia đối thoại hoặc không cung cấp chứng cứ đúng thời hạn theo yêu cầu của tòa án.
Điều này dẫn đến tình trạng phổ biến là xin vắng mặt hoặc ủy quyền không đúng thẩm quyền, gây khó khăn cho tình hình tranh tụng và làm giảm tính nghiêm minh của pháp luật. Ông Hùng nhìn nhận quy định ủy quyền trong tố tụng hành chính còn quá hẹp, luật hiện chỉ cho phép chủ tịch UBND ủy quyền cho cấp phó, trong khi thực tiễn nhiều vụ việc chuyên sâu cần cử người đứng đầu cơ quan chuyên môn như Phòng Tài nguyên và môi trường, Phòng Tư pháp, thanh tra… Tuy nhiên, những người này lại không có thẩm quyền theo luật để tham dự hợp lệ, dẫn đến bị hoãn phiên tòa hoặc không bảo đảm hiệu quả tố tụng.
Phản Hồi Từ Chánh Án TAND Tối Cao
Ghi nhận ý kiến của đại biểu Hùng, Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí cho biết sẽ nghiên cứu để bổ sung. Ông cũng thừa nhận thực tế luật hiện hành chưa có chế tài rõ ràng về trách nhiệm tố tụng hành chính của chủ tịch UBND.
Ông Trí cho biết nếu không sửa luật sẽ không nghiêm, nhưng việc đòi ra đối thoại trong thực tiễn lại gây mâu thuẫn, vì có những địa phương, chủ tịch UBND tỉnh, thành rất áp lực trong công việc, mỗi năm có khoảng 500 chuyện phải đối thoại hoặc ra phiên tòa, như vậy chắc không có thời gian để điều hành, quản lý Nhà nước.
Mâu thuẫn này, theo ông Trí, là nếu đúng, làm nghiêm thì phải có chế tài, nhưng làm nghiêm thì lại “không làm nổi”. Vì vậy, cơ quan soạn thảo sẽ nghiên cứu xem chế tài ở mức nào để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.
Kết Luận Và Lời Kêu Gọi Hành Động
Cuộc thảo luận tại Quốc hội về dự án Luật sửa đổi, bổ sung các luật liên quan đến tố tụng hành chính đã chỉ ra những vấn đề quan trọng cần được giải quyết. Việc bổ sung chế tài xử lý trách nhiệm của lãnh đạo trong quá trình tố tụng hành chính là cần thiết để đảm bảo hiệu lực và hiệu quả của pháp luật. Các đại biểu cũng đã đề xuất mở rộng quy định ủy quyền để phù hợp với thực tiễn, giúp quá trình tố tụng diễn ra suôn sẻ hơn.
Để góp phần vào quá trình cải thiện pháp luật, bạn đọc có thể tham gia gửi ý kiến và đề xuất của mình đến các cơ quan chức năng, nhằm xây dựng một hệ thống pháp luật hoàn thiện hơn, phục vụ tốt hơn cho người dân và xã hội.
Tài Liệu Tham Khảo
- Nguồn: Dân Trí
