Việc Liên Hợp Quốc lần đầu tiên trong lịch sử lựa chọn một địa điểm ngoài trụ sở chính để tổ chức lễ mở ký một công ước quốc tế – Công ước về phòng, chống tội phạm mạng (gọi tắt là Công ước Hà Nội) – không chỉ là một sự kiện mang tính biểu tượng mà còn khẳng định vị thế và uy tín ngày càng cao của Việt Nam trên trường quốc tế.
Để hiểu rõ hơn về ý nghĩa chiến lược, những cơ hội và thách thức đi kèm, cũng như vai trò của các bên liên quan, phóng viên báo Dân trí đã có cuộc trao đổi với Trung tướng Nguyễn Minh Chính, Nguyên Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Cục A05, Bộ Công an), Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia.
– Việc Liên Hợp Quốc lựa chọn Hà Nội làm địa điểm để lần đầu tiên mở ký Công ước của Liên Hợp Quốc về phòng, chống tội phạm mạng, hay còn gọi là Công ước Hà Nội, có ý nghĩa hết sức quan trọng và mang tầm chiến lược đối với cả Liên Hợp Quốc và Việt Nam.
Đối với Liên Hợp Quốc, đây là lần đầu tiên xây dựng được một công ước quốc tế về phòng, chống tội phạm mạng với sự tham gia của rất nhiều quốc gia và cũng là lần đầu tiên một lễ ký kết được tổ chức bên ngoài trụ sở Liên Hợp Quốc.
Điều này thể hiện sự đồng thuận quốc tế của rất nhiều quốc gia đã cùng tham gia đàm phán, trao đổi để đi đến ký kết Công ước Hà Nội.
Đối với Việt Nam, sự kiện này có tầm ý nghĩa chiến lược vô cùng quan trọng trên nhiều phương diện.
Đầu tiên, Công ước này nâng tầm vị thế về mặt chính trị và đối ngoại của Việt Nam. Việc lần đầu tiên được lựa chọn để ký một công ước của Liên Hợp Quốc về phòng, chống tội phạm mạng khẳng định Việt Nam là một thành viên tích cực, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế.
Việt Nam giờ đây không chỉ giải quyết các vấn đề trong nước mà còn tham gia vận động, ký kết và xử lý các vấn đề quốc tế liên quan đến tội phạm mạng. Điều này thể hiện tính chủ động và uy tín của Việt Nam, đặc biệt là trong cuộc đấu tranh với tội phạm mạng – một loại tội phạm có tổ chức, xuyên biên giới, ẩn danh mà không một quốc gia đơn lẻ nào có thể đối phó hiệu quả. Cuộc chiến này đòi hỏi phải có sự hợp tác quốc tế, chia sẻ thông tin và cùng nhau hành động.
Hai là, việc tổ chức lễ mở ký Công ước Hà Nội thể hiện Việt Nam có đủ khả năng, đủ điều kiện về an ninh trật tự, tài chính, hậu cần để tổ chức một sự kiện quốc tế tầm cỡ. Điều này khẳng định vị thế của Việt Nam và mở ra cơ hội trong tương lai để chúng ta có thể tổ chức nhiều sự kiện lớn khác của Liên Hợp Quốc tại Việt Nam.
Ba là, đây là cơ hội giúp chúng ta hoàn thiện hệ thống cơ sở pháp lý trong nước, nội luật hoá để phù hợp với các thông lệ quốc tế trong việc đấu tranh với tội phạm mạng.
Bốn là, chúng ta cũng có cơ hội nâng cao năng lực về kỹ thuật, nguồn nhân lực và khả năng tổ chức các sự kiện lớn.
Cuối cùng, sự kiện này mang lại cơ hội quảng bá hình ảnh đất nước, gần 100 quốc gia đăng ký tham gia, cùng với các lãnh đạo cấp cao là rất nhiều tập đoàn công nghệ lớn và doanh nghiệp sẽ đến Việt Nam.
Đây là dịp để chúng ta quảng bá về một đất nước Việt Nam hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn – một điểm đến đầu tư hấp dẫn cho cộng đồng quốc tế, cũng như một địa điểm du lịch đáng đến, đáng tham quan.
Tất cả những yếu tố trên đều có ý nghĩa chiến lược, góp phần khẳng định vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.
– Bên cạnh những cơ hội để chung tay phối hợp với cộng đồng quốc tế, chúng ta cũng đối mặt với không ít thách thức.
Thách thức đầu tiên chính là quá trình vận động và đàm phán để đưa được Công ước được ký tại Hà Nội. Đây là cả một quá trình thuyết phục các quốc gia và Liên Hợp Quốc để lần đầu tiên đưa một sự kiện như thế này ra khỏi trụ sở. Và chúng ta đã làm được, đặc biệt là Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc cũng sẽ đến Hà Nội tham dự lễ ký kết.
Thách thức thứ hai là công tác tổ chức một sự kiện quốc tế lớn với gần 100 quốc gia tham dự, bao gồm nhiều lãnh đạo cấp cao và doanh nghiệp lớn. Làm sao để đảm bảo tuyệt đối an ninh, trật tự; đảm bảo về tài chính, hậu cần; đảm bảo các sự kiện bên lề diễn ra thành công.
Đây là cả một khâu chuẩn bị khổng lồ, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ, nhịp nhàng giữa Ban chỉ đạo và tất cả các cơ quan liên quan, đặc biệt là Bộ Công an (đơn vị chủ trì), Bộ Ngoại giao và Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia.
Thách thức thứ ba liên quan đến vấn đề tài chính. Chúng ta cũng phải chủ động chăm lo, mời và hỗ trợ các đoàn từ những quốc gia, vùng lãnh thổ không có đủ kinh phí tham dự.
– Thách thức thứ tư là sau khi Công ước được ký kết, chúng ta phải nội luật hóa các quy định của Công ước vào hệ thống pháp luật trong nước, từ luật hình sự, luật tố tụng hình sự đến các văn bản pháp luật khác.
Đây là một rào cản lớn vì mỗi quốc gia có một hệ thống pháp luật riêng liên quan đến chủ quyền, thu giữ tài sản, quy trình tố tụng, dẫn độ tội phạm. Chúng ta phải hoàn thiện hệ thống pháp lý của mình để phù hợp với thông lệ quốc tế.
Thách thức thứ năm là các vấn đề phức tạp trong chính Công ước, liên quan đến quy trình tố tụng, đấu tranh, phát hiện tội phạm mạng, đồng thời phải đảm bảo các vấn đề về dữ liệu cá nhân. Sẽ có những mâu thuẫn cần phải giải quyết, sau đó là xây dựng quy trình phối hợp giữa các cơ quan của các quốc gia.
Cuối cùng, thách thức về hạ tầng kỹ thuật và nguồn nhân lực cũng là một vấn đề. Tuy nhiên, chúng ta sẽ phải vượt qua để tổ chức thành công lễ mở ký.
Chúng ta phải chuẩn bị kỹ lưỡng về nguồn nhân lực, hạ tầng kỹ thuật, hệ thống thông tin để quảng bá sự kiện, truyền tải thông điệp và hình ảnh Việt Nam ra thế giới một cách thông suốt, an toàn. Tôi tin rằng dù có thách thức, chúng ta sẽ tổ chức thành công.
– Quá trình đàm phán và vận động quốc tế để đưa Công ước về Hà Nội là một nỗ lực lớn. Phải nói rõ rằng, đây là ý tưởng và sự chỉ đạo của Đại tướng Lương Tam Quang (Bộ trưởng Bộ Công an, Chủ tịch Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia – PV).
Ý tưởng này xuất phát từ mong muốn khẳng định rằng Việt Nam coi trọng việc hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm mạng và xem đây là một vấn đề an ninh quốc gia. Việc này cũng thể hiện Việt Nam có đủ vị thế, vai trò, uy tín và khả năng để phối hợp với các quốc gia khác.
Từ ý tưởng đó, chúng tôi trong Ban chỉ đạo bao gồm cả Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, được phân công phối hợp cùng Bộ Ngoại giao, Bộ Công an tham gia tất cả các hội nghị của Liên Hợp Quốc. Thông qua các diễn đàn, hội thảo và các doanh nghiệp, chúng tôi đã vận động các quốc gia ủng hộ việc đưa lễ mở ký về Việt Nam.
Hiệp hội được phân công tham gia cùng Bộ Công an và Bộ Ngoại giao trong các hoạt động vận động này. Mỗi lần tiếp xúc với các quốc gia, các đoàn quốc tế ở cả trong và ngoài nước, chúng tôi phải xây dựng các thông điệp, trình chiếu hình ảnh, xây dựng trang web và cung cấp nhiều thông tin liên quan để giải thích tại sao Việt Nam có thể đăng cai tổ chức một lễ ký lớn như vậy.
Chúng tôi phải lý giải rằng: Việt Nam là một đất nước ổn định về chính trị, yêu chuộng hòa bình và là thành viên có uy tín và trách nhiệm của Liên Hợp Quốc.
Việt Nam là một đất nước thanh bình, một điểm du lịch đẹp với văn hóa phong phú, có khả năng đảm bảo an ninh, an toàn để tổ chức các sự kiện quốc tế lớn và có khả năng xử lý các vấn đề quốc tế.
Những nỗ lực đó đã thuyết phục được các đoàn ngoại giao, các phái đoàn tại Liên Hợp Quốc và các quốc gia tham gia. Đến bây giờ, chúng ta đã thành công với gần 100 quốc gia đăng ký tham dự và Tổng thư ký Liên Hợp Quốc cũng đã nhận lời.
– Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia ra đời cách đây 2 năm, trong bối cảnh cuộc cách mạng khoa học công nghệ lần thứ tư đang diễn ra trên toàn cầu và Việt Nam bước vào kỷ nguyên chuyển đổi số để cất cánh. Chiến lược phát triển quốc gia của chúng ta hiện nay lấy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm trọng tâm.
Song song với sự phát triển đó là yêu cầu phải đảm bảo an ninh mạng. Vai trò của Hiệp hội chính là “gạch nối” giữa các cơ quan quản lý nhà nước, Chính phủ với cộng đồng doanh nghiệp và người dân. Hiệp hội ra đời để thực hiện các nhiệm vụ sau:
Kết nối và tham mưu: Kết nối chính phủ, doanh nghiệp và người dân để tham mưu, xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp lý về an ninh mạng.
Phát huy sức mạnh tổng hợp: Phát huy sức mạnh của chính phủ, doanh nghiệp và người dân trong công cuộc đảm bảo an ninh mạng quốc gia.
Nâng cao nhận thức: Nâng cao nhận thức cho người dân để họ hiểu về an ninh mạng, chuyển đổi số, từ đó có thể tự bảo vệ mình, bảo vệ doanh nghiệp và phối hợp thuận lợi hơn với các cơ quan quản lý nhà nước.
Kết nối quốc tế: Mở rộng hợp tác quốc tế để tiếp cận những công nghệ mới, thông tin mới, kinh nghiệm mới, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm quản trị của Việt Nam với bạn bè quốc tế, qua đó thu hút chất xám về cho đất nước.
– Trong cuộc cách mạng công nghệ lần thứ tư, hoạt động của tội phạm mạng ngày càng phức tạp và tinh vi, đặc biệt là việc sử dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), Blockchain, điện toán lượng tử… để thực hiện hành vi phạm tội. Đây là thách thức không chỉ của riêng Việt Nam mà của tất cả các quốc gia.
Đặc điểm của các tổ chức tội phạm mạng hiện nay là ẩn danh và có tổ chức xuyên quốc gia. Điều này khiến việc đấu tranh trở nên vô cùng khó khăn, đòi hỏi sự hợp tác quốc tế chặt chẽ.
Các cuộc tấn công mạng vào cơ sở hạ tầng trọng yếu quốc gia hay các cơ sở dân sự có thể gây gián đoạn, làm tê liệt nền kinh tế. Tin giả, tin xấu độc gây hoang mang trong dư luận, thậm chí ở nhiều quốc gia có thể bị lợi dụng để gây bất ổn, lật đổ chính quyền.
Các tổ chức lừa đảo xuyên biên giới như một số tổ chức đặt tại các nước láng giềng đang tấn công ra toàn cầu.
Để đấu tranh hiệu quả, chúng ta cần:
Tuyên truyền để người dân phải hiểu về tội phạm mạng để biết cách ứng xử và ứng phó. Đồng thời, phải nâng cao năng lực cho lực lượng chuyên trách trực tiếp đấu tranh với tội phạm mạng.
Xây dựng hạ tầng kỹ thuật đầy đủ, đồng bộ để đủ sức ứng phó, chống chịu trước các cuộc tấn công, qua đó bảo vệ hạ tầng số và chủ quyền quốc gia trên không gian mạng.
Song song với đó chính là sự phối hợp với các nhà cung cấp dịch vụ xuyên biên giới, yêu cầu họ tuân thủ pháp luật Việt Nam, tránh trở thành nơi dung túng cho tội phạm.
Cuộc đấu tranh này không phải của riêng một cơ quan hay một quốc gia nào, mà đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ của nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Tất cả phải cùng chung tay, chung sức thì mới có thể thành công.
– Tội phạm liên quan đến không gian mạng rất phức tạp vì các đặc tính của nó là ẩn danh, xuyên biên giới, không có giới hạn về không gian và thời gian.
Thứ nhất, chúng hoạt động ẩn danh. Nếu tội phạm mạng lộ vị trí thì sẽ bị bắt ngay, nhưng chính sự ẩn danh khiến chúng có thể ở quốc gia này nhưng tấn công sang quốc gia khác. Các tổ chức này “có tổ chức như không có tổ chức”, các thành viên kết nối với nhau trên mạng, có thể không biết mặt nhau nhưng cùng chung mục đích tấn công để chiếm đoạt tài sản rồi chia nhau.
Thứ hai, chúng di chuyển liên tục. Một tổ chức có thể hoạt động ở quốc gia này 3 tháng rồi lại chuyển sang quốc gia khác, liên tục thay đổi địa điểm.
Thứ ba, hệ thống hạ tầng kỹ thuật của chúng được phân tán ở nhiều nơi, không tập trung, gây khó khăn cho việc truy vết.
Thứ tư, việc thu giữ vật chứng, phương tiện phạm tội rất khó khăn. Đây là các chứng cứ điện tử, chỉ cần một cú nhấn phím là mọi dấu vết có thể bị xóa sạch. Nếu không thu được chứng cứ thì rất khó để định tội các đối tượng này.
Thêm vào đó là sự thiếu hợp tác của một số nền tảng xuyên biên giới. Hiện nay, các dịch vụ như “AI-as-a-service” (AI như một dịch vụ) có thể được dùng cho mục đích tốt, nhưng tội phạm lại mua các dịch vụ này để biến chúng thành công cụ tấn công vào cơ sở hạ tầng trọng yếu, doanh nghiệp và người dân.
Đây là những khó khăn, thách thức rất lớn. Để đối phó, chúng ta phải không ngừng nâng cao nhận thức, nâng cao năng lực và chủ động ứng phó.
– Hiệp hội có vai trò hết sức quan trọng trong việc phát huy sức mạnh tổng hợp, kết nối cơ quan nhà nước với cộng đồng doanh nghiệp công nghệ và người dân. Sau khi Công ước Hà Nội được ký kết, chúng tôi có rất nhiều việc phải làm.
Hiệp hội sẽ tổ chức các sự kiện để lan tỏa thông tin về Công ước Hà Nội đến toàn bộ cộng đồng doanh nghiệp và người dân để mọi người hiểu rõ về Công ước này.
Chúng tôi sẽ tập hợp ý kiến, tham gia góp ý, tham mưu cho các cơ quan quản lý nhà nước trong việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, nội luật hóa các điều khoản đã cam kết trong Công ước để phối hợp hiệu quả với cộng đồng quốc tế.
Thứ ba là phát huy sức mạnh của các doanh nghiệp thành viên trong việc hỗ trợ chuyên gia, hạ tầng kỹ thuật để nâng cao năng lực kỹ thuật và nguồn nhân lực cho các hoạt động sau Công ước.
Hiệp hội cũng sẽ chủ động tổ chức các hoạt động tuyên truyền cho người dân, đặc biệt là giới trẻ, sinh viên, để họ hiểu về Công ước Hà Nội và có những hành động cụ thể nhằm nâng cao khả năng ứng phó, phản ứng trước các cuộc tấn công mạng.
Chúng tôi cũng sẽ tham gia tích cực vào Liên minh ứng cứu, xử lý sự cố do Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Cục A05 – Bộ Công an) chủ trì; tham gia các hội nghị, hội thảo, hợp tác quốc tế để các chuyên gia Việt Nam có thể tiếp cận và chia sẻ kinh nghiệm.
Hiệp hội sẽ tạo ra sân chơi, cầu nối để các chuyên gia chia sẻ kinh nghiệm và cách làm sau Công ước.
Đồng thời, Hiệp hội sẽ tham gia tổ chức các sự kiện bên lề, qua đó nâng cao năng lực tổ chức cho Hiệp hội và các thành viên, đồng thời huy động các nguồn lực từ xã hội để đóng góp cho việc triển khai thực hiện Công ước Hà Nội tại Việt Nam.
Source link: https://dantri.com.vn/cong-nghe/cong-uoc-ha-noi-buoc-di-chien-luoc-khang-dinh-vi-the-viet-nam-20251022231651446.htm
