Tại Thành phố Hồ Chí Minh, một trường hợp bệnh nhân nữ 18 tuổi mắc bệnh viêm não tự miễn hiếm gặp với những triệu chứng đặc biệt đã được Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM tiếp nhận và điều trị. Câu chuyện của cô gái T. (ngụ tỉnh Đồng Nai) không chỉ là một ca bệnh điển hình về sự phức tạp của bệnh viêm não tự miễn liên quan đến u buồng trứng, mà còn là lời cảnh tỉnh về tầm quan trọng của việc chẩn đoán sớm và chính xác đối với những căn bệnh thần kinh có biểu hiện dễ gây nhầm lẫn. Từ việc tự điều trị cảm cúm thông thường, cô gái trẻ này đã trải qua hành trình dài cấp cứu tại nhiều bệnh viện, đối mặt với tình trạng nguy kịch trước khi được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Đây là một minh chứng rõ nét về những thách thức trong y học và sự kiên trì của đội ngũ y bác sĩ trong việc giành lại sự sống cho bệnh nhân.
Diễn biến bất thường và hành trình chuyển viện gian nan
Ban đầu, cô gái T. chỉ nghĩ mình mắc cảm cúm thông thường khi đột ngột lên cơn sốt sau một chuyến đi rừng bẻ măng. Cô đã tự mua thuốc uống nhưng tình trạng không những không cải thiện mà ngày càng trầm trọng hơn. Các triệu chứng bất thường bắt đầu xuất hiện, bao gồm những cơn co giật và nói sảng. Gia đình hết sức hoảng loạn và vội vã đưa T. đến bệnh viện địa phương để cấp cứu.
Tại bệnh viện tuyến dưới, mặc dù đã được điều trị hạ sốt, nhưng các triệu chứng của bệnh nhân không hề thuyên giảm. T. liên tục nói nhảm, không làm chủ được hành vi, khiến đội ngũ y tế ban đầu nhận định đây là các biểu hiện của bệnh lý tâm thần. Do đó, cô gái trẻ được chuyển đến bệnh viện chuyên khoa Tâm thần để tiếp tục điều trị. Tuy nhiên, tình hình sức khỏe của T. vẫn tiếp tục diễn biến xấu một cách nhanh chóng, cô bắt đầu la hét và mất ngủ triền miên. Sau nhiều ngày vật lộn với những biểu hiện khó hiểu, gia đình quyết định đưa T. đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM với hy vọng tìm được lời giải đáp cho căn bệnh bí ẩn của con mình.
Chẩn đoán chính xác: Viêm não tự miễn và u quái buồng trứng
Khi nhập viện tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM, tình trạng của bệnh nhân T. đã rất nghiêm trọng. BS.CK2 Phạm Kiều Nguyệt Oanh, Phó trưởng khoa Nhiễm Việt – Anh, cho biết T. có tri giác lơ mơ, rối loạn ý thức rõ rệt và xuất hiện nhiều vận động bất thường như gồng cứng toàn thân, kèm theo động tác nhai miệng liên tục. Trong quá trình điều trị, nữ bệnh nhân nhanh chóng rơi vào hôn mê sâu, buộc các bác sĩ phải đặt nội khí quản và cho thở máy để duy trì sự sống.
Qua khai thác kỹ lưỡng bệnh sử, thăm khám lâm sàng kết hợp với các xét nghiệm cận lâm sàng chuyên sâu, ê-kíp điều trị đã chỉ định chọc dò dịch não tủy và tầm soát u buồng trứng cho bệnh nhân. Kết quả bất ngờ ghi nhận cô gái có một khối u quái buồng trứng và những thay đổi trùng khớp với căn bệnh viêm não tự miễn. Phát hiện này là một bước ngoặt quan trọng, giúp định hướng chính xác phương pháp điều trị, sau một thời gian dài cô gái bị nhầm lẫn và không tìm ra nguyên nhân bệnh lý.
Phác đồ điều trị chuyên sâu và thách thức về chi phí
Sau khi có chẩn đoán xác định, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM đã khẩn trương phối hợp với các đồng nghiệp tại bệnh viện chuyên khoa Sản để tiến hành phẫu thuật loại bỏ khối u quái buồng trứng cho bệnh nhân T. Hậu phẫu, bệnh nhân tiếp tục được áp dụng nhiều biện pháp can thiệp tích cực. Trong đó, chỉ định thay huyết tương được xem là một phương pháp điều trị hiệu quả cho bệnh viêm não tự miễn.
Trong trường hợp bệnh nhân không đáp ứng với thay huyết tương, các bác sĩ sẽ cân nhắc sử dụng kháng thể IVIg (Immunoglobulin) truyền tĩnh mạch nhằm kiểm soát các rối loạn suy giảm miễn dịch. Tuy nhiên, theo bác sĩ Nguyệt Oanh, phương pháp này có chi phí điều trị rất cao, có thể lên đến hàng trăm triệu đồng, gây áp lực lớn cho gia đình bệnh nhân. Từ đầu năm đến nay, khoa Nhiễm Việt – Anh của Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM đã ghi nhận khoảng 3-4 ca mắc viêm não tự miễn, trong đó có cả một nữ bệnh nhân khác cũng được phát hiện có u buồng trứng tương tự trường hợp của T. Điều này cho thấy mối liên hệ giữa u quái buồng trứng và viêm não tự miễn không phải là hiếm gặp.
Hiểu rõ về Viêm não tự miễn NMDAR và lời khuyên từ chuyên gia
Bác sĩ Nguyệt Oanh phân tích, u quái buồng trứng có thể kích thích cơ thể tiết ra kháng thể kháng NMDAR – một loại thụ thể quan trọng trong não bộ, từ đó gây ra tình trạng viêm não tự miễn. Mặc dù vậy, cũng có nhiều trường hợp viêm não tự miễn mà nguyên nhân không thể tìm ra. Người bệnh viêm não tự miễn thường cần một thời gian khá lâu để hồi phục, thông thường từ 1 đến 3 tháng, thậm chí có những ca kéo dài đến 6 tháng. Điều này dẫn đến chi phí nằm viện rất tốn kém và gây gánh nặng lớn cho người bệnh và gia đình.
Tiến sĩ, bác sĩ Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy (TPHCM), bổ sung thêm rằng nhiều nghiên cứu trên thế giới đã phát hiện ra 28 loại kháng thể có khả năng gây viêm não tự miễn, trong đó kháng thể kháng NMDAR là một trong những loại phổ biến. Khi mắc bệnh, các kháng thể này hoạt động bất thường, tấn công nhầm vào các tế bào và mô khỏe mạnh, gây ra các triệu chứng tương ứng với khu vực bị tổn thương, như mất trí nhớ, co giật tay chân, động kinh – những biểu hiện rất dễ bị nhầm lẫn với bệnh tâm thần. Viêm não tự miễn NMDAR đặc biệt nguy hiểm với tỷ lệ tử vong rất cao (gần như 100%) nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Khi bệnh đã ở trong tình trạng nặng, việc điều trị trở nên vô cùng khó khăn. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng thường phổ biến hơn ở phụ nữ trẻ và có mối liên hệ mật thiết với u quái buồng trứng.
Để phòng ngừa và phát hiện sớm, các bác sĩ khuyến cáo phụ nữ khi phát hiện có u quái buồng trứng cần đặc biệt chú ý tầm soát kháng thể NMDAR. Với người dân nói chung, nếu có bất kỳ thay đổi nào trong thói quen, tinh thần, suy giảm trí nhớ, lên cơn co giật không rõ nguyên nhân, hoặc có các vận động bất thường không chủ ý, cần nhanh chóng đến các bệnh viện chuyên khoa để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc nhận biết sớm triệu chứng và hành động nhanh chóng có ý nghĩa quyết định đến khả năng hồi phục và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
