Tiền lương là căn cứ quan trọng để tính đóng bảo hiểm xã hội, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi người lao động trong tương lai. Tuy nhiên, thực tế hiện nay xuất hiện nhiều cách trốn đóng bảo hiểm xã hội, khiến tiền lương đóng bảo hiểm xã hội thấp, gây ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lợi người lao động. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết vấn đề này.
Mức lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bao gồm những gì?
Dự thảo nghị định và thông tư quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết, tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm:
- Mức lương theo công việc hoặc chức danh: Được tính dựa trên thang lương, bảng lương do người sử dụng lao động xây dựng theo quy định của Bộ luật Lao động và được ghi rõ trong hợp đồng lao động.
- Phụ cấp lương: Bù đắp các yếu tố như điều kiện lao động, tính chất công việc, điều kiện sinh hoạt, nhằm thu hút lao động. Các khoản phụ cấp này không bao gồm các khoản phụ thuộc vào năng suất, chất lượng công việc của người lao động.
- Các khoản bổ sung khác: Bao gồm các khoản được thỏa thuận cụ thể trong hợp đồng lao động và được trả thường xuyên, ổn định trong mỗi kỳ trả lương. Tương tự như phụ cấp lương, những khoản này không được tính vào việc đóng bảo hiểm xã hội nếu phụ thuộc vào năng suất, chất lượng công việc.
Những khoản không được tính vào tiền lương đóng bảo hiểm xã hội
Ngoài những khoản trên, nhiều chế độ và phúc lợi khác không được tính vào tiền lương đóng bảo hiểm xã hội, bao gồm:
- Thưởng: Theo quy định của Bộ luật Lao động, tiền thưởng sáng kiến.
- Hỗ trợ: Tiền ăn giữa ca, hỗ trợ xăng xe, điện thoại, đi lại, tiền nhà ở, tiền giữ trẻ, nuôi con nhỏ.
- Trợ cấp: Hỗ trợ khi người lao động có thân nhân tử vong, kết hôn, sinh nhật; trợ cấp cho người lao động có hoàn cảnh khó khăn khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và các khoản hỗ trợ, trợ cấp khác được ghi riêng trong hợp đồng lao động.
Vấn đề tồn tại và giải pháp
Bảo hiểm xã hội Việt Nam nhận thấy thực tế, nhiều doanh nghiệp chia tách khoản phụ cấp, trợ cấp để né đóng bảo hiểm xã hội. Sự đa dạng về tên gọi và cách gọi theo vùng miền khiến việc xác định rõ ràng các khoản tiền đóng bảo hiểm xã hội gặp khó khăn.
Giải pháp:
Để đảm bảo quyền lợi người lao động, cơ quan Bảo hiểm xã hội đề xuất bổ sung những khoản tiền không phải đóng bảo hiểm xã hội để thuận lợi trong tổ chức thực hiện. Cụ thể, cần có sự minh bạch và thống nhất về cách xác định tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội, tránh việc doanh nghiệp tách thu nhập của người lao động thành nhiều khoản để né đóng. Thêm vào đó, việc xử lý các trường hợp doanh nghiệp vi phạm cần được khắt khe hơn.
Thực trạng và tác động
Thống kê của Bảo hiểm xã hội năm 2022 cho thấy tiền lương làm căn cứ tính đóng bảo hiểm xã hội của người lao động chỉ đạt 5,7 triệu đồng/tháng. Nhiều doanh nghiệp thực hiện việc chia nhỏ thu nhập của người lao động thành nhiều khoản phụ cấp, trợ cấp, làm giảm đáng kể tiền lương tính đóng bảo hiểm xã hội. Điều này dẫn đến mức lương hưu của người lao động thấp hơn so với kỳ vọng.
Kết luận
Việc làm rõ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội là rất quan trọng để đảm bảo quyền lợi người lao động, đảm bảo sự công bằng và bền vững cho hệ thống bảo hiểm xã hội. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và doanh nghiệp để cùng thực hiện đúng quy định, tạo điều kiện tốt nhất cho người lao động và hệ thống an sinh xã hội.
Đề xuất bổ sung các loại phụ cấp, tránh việc chẻ phúc lợi né đóng BHXH – 1
