Sáng ngày 12/5, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đã trình Quốc hội Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND. Đây là một bước tiến quan trọng nhằm cải thiện quy trình bầu cử, đặc biệt sau khi có sự sáp nhập tỉnh, xã. Việc này không chỉ giúp tinh gọn bộ máy hành chính mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức bầu cử một cách hiệu quả hơn.
Nguyên Nhân và Mục Đích Sửa Đổi Luật
Theo bà Nguyễn Thanh Hải, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND là cần thiết. Mục đích chính là tạo cơ sở pháp lý để sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, đồng thời thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Điều này cũng nhằm đảm bảo sự thống nhất với việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp và các luật có liên quan.
Quan điểm sửa luật lần này tập trung vào việc hoàn thiện các quy định về bầu cử liên quan đến việc sắp xếp, tinh gọn các cơ quan MTTQ, các tổ chức chính trị – xã hội, các hội quần chúng do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ, cũng như việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Điều Chỉnh Quy Trình và Thủ Tục Bầu Cử
Luật sẽ được sửa theo hướng điều chỉnh giảm thời gian thực hiện một số quy trình, thủ tục trong công tác bầu cử. Trọng tâm là khoảng thời gian từ thời điểm nộp hồ sơ ứng cử đến ngày khai mạc kỳ họp thứ nhất của Quốc hội, HĐND các cấp khóa mới. Tuy nhiên, bà Hải nhấn mạnh rằng việc này vẫn phải bảo đảm chặt chẽ, công khai, dân chủ và khả thi.
Cụ thể, dự thảo luật sửa đổi các quy định liên quan đến việc tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp, lược bỏ toàn bộ các quy định có nội dung liên quan đến HĐND và đại biểu HĐND cấp huyện; UBND cấp huyện; các tổ chức phụ trách bầu cử cấp huyện.
Khi không thực hiện mô hình cấp huyện, dự thảo Luật đề xuất quy định UBND cấp xã quyết định việc thành lập khu vực bỏ phiếu mà không cần cấp trên phê chuẩn. Điều này nhằm giảm bớt thủ tục hành chính và tầng nấc trong triển khai công tác bầu cử ở địa phương, đồng thời giảm khối lượng công việc cho cấp tỉnh. Tuy nhiên, để bảo đảm trách nhiệm và sự kiểm soát của cấp trên trực tiếp, dự thảo quy định “Trường hợp cần thiết, UBND cấp tỉnh điều chỉnh việc xác định khu vực bỏ phiếu”.
Số lượng thành viên của Ủy ban bầu cử ở cấp xã cũng được đề xuất tăng từ 9 đến 15 người, thay vì 9-11 người như hiện hành, do số lượng tổ bầu cử ở cấp xã có thể tăng lên do sáp nhập.
Giảm Thời Gian Thực Hiện Quy Trình Bầu Cử
Cũng trong lần sửa đổi này, các quy định về thời gian thực hiện quy trình, thủ tục bầu cử cũng được đề xuất giảm. Dự thảo Luật dự kiến quy định từ thời điểm cuối cùng nộp hồ sơ ứng cử đến ngày diễn ra bầu cử là 42 ngày, rút ngắn 28 ngày so với luật hiện hành.
Dự thảo luật điều chỉnh thời gian từ khi nộp hồ sơ ứng cử đến ngày cuối cùng tổ chức Hội nghị hiệp thương lần thứ hai xuống còn 2 ngày thay vì 5 ngày như hiện hành; thời hạn cuối cùng tổ chức Hội nghị hiệp thương lần thứ hai đến ngày cuối hiệp thương lần thứ ba được đề xuất giảm xuống còn 17 ngày thay vì 30 ngày như hiện hành.
Với khoảng thời gian kể từ sau ngày bầu cử đến ngày khai mạc kỳ họp đầu tiên của Quốc hội khóa XVI, HĐND nhiệm kỳ 2026-2031, dự thảo luật điều chỉnh thời hạn công bố kết quả bầu cử, danh sách trúng cử đại biểu Quốc hội là chậm nhất 10 ngày sau bầu cử thay vì 20 ngày như hiện hành.
Như vậy, sau khi thực hiện đủ các bước, thời gian khai mạc kỳ họp thứ nhất của Quốc hội khóa XVI sớm nhất có thể là 22 ngày sau ngày bầu cử. Với các quy định mới này, khoảng cách thời gian ngắn nhất từ hạn cuối nộp hồ sơ ứng cử đến ngày khai mạc kỳ họp thứ nhất của Quốc hội, HĐND khóa mới dự kiến rút ngắn được khoảng gần 40 ngày.
Quan Điểm Của Cơ Quan Thẩm Tra
Nêu quan điểm của cơ quan thẩm tra về sửa đổi các quy định nhằm giảm thời gian thực hiện quy trình, thủ tục bầu cử, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình cho biết đa số ý kiến Ủy ban tán thành giảm thời gian thực hiện quy trình, thủ tục nhằm phục vụ cuộc bầu cử sớm đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031.
Việc này, theo cơ quan thẩm tra, góp phần tiết kiệm thời gian, ngân sách cho Nhà nước cũng như chi phí chung của toàn xã hội. Tuy nhiên, Ủy ban này đề nghị cân nhắc việc rút ngắn thời gian ở một số bước, ví dụ giảm thời gian từ khi nộp hồ sơ ứng cử đến ngày cuối cùng tổ chức Hội nghị hiệp thương lần thứ hai từ 5 ngày xuống còn 2 ngày.
Theo cơ quan thẩm tra, cần cân nhắc điều chỉnh này để bảo đảm thời gian cho cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận, hướng dẫn, bổ sung hồ sơ của người tự ứng cử, người được giới thiệu ứng cử, nhất là việc hướng dẫn chuẩn bị hồ sơ đối với người tự ứng cử, người được giới thiệu ứng cử lần đầu.
Kết Luận
Việc sửa đổi, bổ sung Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND là một bước tiến quan trọng nhằm cải thiện quy trình bầu cử, đặc biệt sau khi có sự sáp nhập tỉnh, xã. Các đề xuất rút ngắn quy trình, thủ tục bầu cử không chỉ giúp tinh gọn bộ máy hành chính mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức bầu cử một cách hiệu quả hơn. Để hiểu rõ hơn về các thay đổi này, bạn đọc có thể tham khảo thêm thông tin từ các nguồn chính thức của Quốc hội và các cơ quan liên quan.
