Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất, được ví như “nhà máy hóa chất” của cơ thể với hàng trăm chức năng quan trọng, trong đó nhiệm vụ chính là lọc và đào thải độc tố. Tuy nhiên, chính vì phải tiếp xúc liên tục với các yếu tố gây hại như rượu bia, thuốc, thực phẩm chế biến sẵn, kim loại nặng hay virus, gan rất dễ bị tổn thương và quá tải. Nhiều người tìm đến các loại thảo dược giải độc gan như một giải pháp hỗ trợ tự nhiên. Dù vậy, không phải loại thảo dược nào cũng an toàn để sử dụng thường xuyên và không phải ai cũng phù hợp.
Nguyên Tắc Vàng Khi Dùng Thảo Dược Giải Độc Gan
Theo BSCKII Nguyễn Thị Diễm Hương (Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM – cơ sở 3), thảo dược có thể là một phương pháp hỗ trợ tốt cho quá trình giải độc gan, nhưng tuyệt đối không được coi là giải pháp thay thế cho các phương pháp điều trị y tế chính quy. Việc sử dụng sai cách, lạm dụng hoặc phối hợp tùy tiện có thể gây ra tác dụng phụ, làm suy giảm chức năng gan và ảnh hưởng tiêu cực đến các cơ quan khác.
Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, người dùng cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Không dùng liên tục: Tránh sử dụng một loại thảo dược quá 1-2 tháng nếu không có sự chỉ định và theo dõi của chuyên gia y tế.
- Thận trọng với đối tượng đặc biệt: Người có thể trạng hư hàn, phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú cần hết sức cẩn trọng.
- Không thay thế thuốc điều trị: Thảo dược chỉ mang tính hỗ trợ, không thể thay thế các loại thuốc đặc trị trong các bệnh lý gan mạn tính như viêm gan B, C hay xơ gan.
- Theo dõi chức năng gan: Khi dùng thảo dược dài ngày, đặc biệt là khi kết hợp với các loại thuốc khác như thuốc kháng virus, statin (thuốc mỡ máu), thuốc huyết áp hoặc kháng sinh, cần theo dõi chức năng gan định kỳ.
Top 5 Thảo Dược Hỗ Trợ Chức Năng Gan Quen Thuộc
1. Nhân trần bắc (Artemisia capillaris Thunb)
Nhân trần bắc chứa nhiều hoạt chất quý như tinh dầu, coumarin, flavonoid và acid phenol. Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng những hợp chất này có khả năng ức chế virus viêm gan B, bảo vệ tế bào gan khỏi quá trình xơ hóa và nguy cơ ung thư. Đồng thời, chúng còn giúp ổn định men gan, mỡ máu và đường huyết.
Theo y học cổ truyền, nhân trần có vị đắng, tính mát, tác động vào kinh can và đởm. Dược liệu này có công dụng thanh nhiệt, lợi mật, giải độc, thông tiểu, thường được dùng để điều trị viêm gan vàng da, viêm túi mật và chứng ăn uống kém sau sinh. Liều dùng khuyến nghị là 10-15g/ngày dưới dạng thuốc sắc. Tuy nhiên, không nên dùng nhân trần như nước uống hàng ngày, tránh kết hợp với cam thảo và cần thận trọng khi dùng cho phụ nữ có thai.
2. Diệp hạ châu (Phyllanthus urinaria)
Diệp hạ châu, hay còn gọi là cây chó đẻ răng cưa, từ lâu đã được dân gian tin dùng với công dụng “mát gan, tiêu độc”. Y học hiện đại đã chứng minh loài cây này có khả năng chống oxy hóa mạnh, bảo vệ gan khỏi các tổn thương do virus, rượu bia và một số loại thuốc (như paracetamol). Nó cũng cho thấy tiềm năng trong việc chống lại một số loại tế bào ung thư và ổn định đường huyết.
Trong Đông y, diệp hạ châu có vị hơi đắng, tính mát, quy vào kinh can và thận, được sử dụng để điều trị viêm gan, vàng da, mụn nhọt, tiểu buốt, tiểu rắt. Cây có thể dùng tươi hoặc khô sắc uống với liều lượng 20-40g/ngày, hoặc giã nát đắp ngoài da để trị vết loét, côn trùng cắn.
