Jack và bài học về ca khúc phản cảm: Cần luật biểu diễn nghệ thuật

Ngày 13/11, Hội Âm nhạc TPHCM tổ chức buổi tọa đàm với chủ đề “Vai trò, trách nhiệm của người hoạt động âm nhạc tại TPHCM”, nhằm tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục đạo đức nghề nghiệp, định hướng sáng tác và biểu diễn âm nhạc, góp phần định hướng thẩm mỹ nghệ thuật, giữ gìn đạo đức nghề nghiệp và lan tỏa giá trị chân – thiện – mỹ trong đời sống âm nhạc.

Tọa đàm diễn ra trong bối cảnh thời gian gần đây xuất hiện nhiều ca khúc lệch chuẩn, bị đánh giá là dung tục, phản cảm, gây tranh cãi trên mạng xã hội.

Thạc sĩ Nguyễn Cẩm Lệ, chuyên viên phòng Nghệ thuật, Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM, cho rằng gốc rễ vấn đề không chỉ nằm ở khâu quản lý, mà sâu xa hơn là nền tảng đào tạo và ý thức nghệ sĩ. Theo bà, số lượng người được đào tạo chính quy để tham gia thị trường biểu diễn còn khá khiêm tốn.

“Tôi không “quơ đũa cả nắm”, nhưng đa số các bạn ít tìm tòi, tham gia học hành, đào tạo. Một nghệ sĩ, nhạc sĩ nếu được đào tạo chính quy ít nhất 4 năm ở nhạc viện hoặc các trường đại học sẽ được học kiến thức chuyên môn, mỹ học âm nhạc. Môn mỹ học âm nhạc rất cần thiết”, bà nói.

Bà dẫn lại lời dạy của Giáo sư Ca Lê Thuần mà bản thân tâm đắc: “Mỹ học âm nhạc của một người nghệ sĩ phải đáp ứng được 3 chiều, đó là chiều rộng về kiến thức, chiều cao về tư tưởng và chiều sâu về cảm xúc”.

Theo bà, nếu người nghệ sĩ có đủ ba yếu tố này, họ sẽ không thể viết hay hát những ca từ phản cảm, lệch chuẩn như một số trường hợp hiện nay.

Thạc sĩ Nguyễn Cẩm Lệ nhấn mạnh, không chỉ người sáng tạo, người thụ hưởng nghệ thuật cũng cần được trang bị thẩm mỹ và tri thức văn hóa.

“Qua kinh nghiệm làm công tác đào tạo, giảng dạy, tôi thấy phần đông các bạn trẻ được đào tạo chính quy, học thêm các môn năng khiếu, sẽ có thẩm mỹ nghệ thuật khác hẳn. Các bạn ấy không nghe, không xem, không bon chen vào những hoạt động biểu diễn lệch chuẩn.

Nhưng hiện nay, nhiều khán giả đến các đêm nhạc chỉ để đu trend (trào lưu – PV), tiếp cận thần tượng, chứ không thực sự thưởng thức giá trị nghệ thuật. Người nghe, người xem cũng cần được đào tạo về văn hóa thưởng thức”, bà nói.

Bà cũng chỉ ra sự mất cân đối trong truyền thông và các chương trình giải trí. Theo bà, các gameshow và chương trình rap hiện chiếm lĩnh sóng truyền hình, nhưng nội dung thiếu chọn lọc.

“Nhiều ca khúc có ca từ phản cảm xuất phát từ dòng rap hoặc pha lời rap vào bài hát. Các cơ quan truyền thông cần cân đối, nếu không sẽ làm lệch chuẩn giới nghệ sĩ, thậm chí ảnh hưởng đến các cháu thiếu nhi.

Khi rap lên ngôi, thậm chí trẻ em cũng bắt đầu hát rap. Tôi chỉ mong có thêm những gameshow, chương trình về vè, hò, lý, những giá trị âm nhạc truyền thống Việt, được lăng xê mạnh mẽ hơn. Đó cũng là cách cân bằng và lan tỏa những giá trị nghệ thuật tích cực”, Thạc sĩ Nguyễn Cẩm Lệ đưa quan điểm.

Nhạc sĩ Trương Quang Lục – tác giả ca khúc Trái đất này là của chúng mình – chia sẻ thẳng thắn về ca sĩ Jack, sau khi bị Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội phạt 55 triệu đồng, cấm biểu diễn 9 tháng.

“Việc sáng tác một bài tục tĩu như thế là sự coi thường quần chúng. Đây là hành vi phản cảm, khiến những người làm nghệ thuật chân chính tức giận. Ca khúc không nằm trong danh sách kiểm duyệt nhưng vẫn được biểu diễn trên sân khấu. Khi bị phản ứng, nghệ sĩ giải thích một cách chống chế, không thuyết phục.

Cơ quan quản lý cần xem đây là sự việc nghiêm trọng, gây tác hại lớn với thế hệ khán giả và có chế tài cứng rắn. Chúng ta nên coi những chuyện bậy bạ này như một dạng “ma túy” trong nghệ thuật, tác hại sâu sắc đến tư tưởng, cảm xúc”.

Trong khi đó, Tiến sĩ – Đạo diễn Hoàng Duẩn, Phó trưởng Khoa Quản lý Văn hóa, Nghệ thuật (Đại học Văn hóa TPHCM), cho rằng cần có luật biểu diễn nghệ thuật. 

“Chúng ta đã có luật điện ảnh, luật xuất bản… việc xây dựng luật biểu diễn nghệ thuật là hoàn toàn cần thiết, đặc biệt trong bối cảnh phát triển công nghiệp văn hóa.

Luật này cần quy định các vấn đề cơ bản về biểu diễn, ví dụ trang phục có phù hợp thuần phong mỹ tục hay không, ca từ trong các ca khúc phải được kiểm duyệt kỹ. Bên cạnh đó, chúng ta cần bảo vệ, tuyên dương những người sáng tác tốt, tạo ra giá trị văn hóa bền vững cho nền nghệ thuật nước nhà”.

Phát biểu tổng kết, ông Nguyễn Thọ Truyền, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM, nhấn mạnh âm nhạc giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần, kết nối cộng đồng, giáo dục và bảo tồn văn hóa.

Ông Truyền mong muốn các cơ quan, đơn vị, đặc biệt là Hội Âm nhạc TPHCM, triển khai các đóng góp từ tọa đàm, tăng cường giáo dục đạo đức nghề nghiệp, định hướng sáng tác và biểu diễn âm nhạc, góp phần khẳng định giá trị thẩm mỹ, đạo đức nghệ thuật, lan tỏa giá trị chân – thiện – mỹ trong xã hội.