Mở đầu
Thừa cân và béo phì đang trở thành một vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng tại Việt Nam, đặc biệt là ở trẻ em và thanh thiếu niên. Tỷ lệ mắc các bệnh lý liên quan đến vấn đề này ngày càng tăng, đe dọa sức khỏe và tương lai của thế hệ trẻ. Bài viết này sẽ phân tích nguyên nhân chính gây ra tình trạng này, đặc biệt tập trung vào vai trò của đồ uống có đường, và đề xuất giải pháp nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của vấn đề này.
Nguyên nhân gia tăng thừa cân, béo phì
Kết quả điều tra dinh dưỡng từ năm 2010 đến 2020 cho thấy sự gia tăng đáng lo ngại về tỷ lệ thừa cân, béo phì ở mọi lứa tuổi tại Việt Nam. Ở trẻ em dưới 5 tuổi, tỷ lệ này tăng từ 5,6% lên 11% trong 10 năm, trong khi ở trẻ em từ 5-19 tuổi, tỷ lệ tăng lên gấp đôi, từ 8,5% lên 19%. Tình trạng này còn nghiêm trọng hơn tại Thành phố Hồ Chí Minh, với cứ 2 trẻ thì có 1 trẻ bị thừa cân, béo phì. Ở người trưởng thành, tỷ lệ thừa cân, béo phì cũng tăng 30% trong 6 năm gần đây.
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là tiêu thụ thường xuyên đồ uống có đường, bao gồm nước giải khát. Số liệu của Euromonitor 2023 cho thấy tổng tiêu thụ nước giải khát có đường đã tăng lên 4 lần, từ 1,59 tỷ lít năm 2009 lên 6,67 tỷ lít năm 2023. Tiêu thụ trên đầu người cũng tăng mạnh, từ 18 lít/người năm 2009 lên 66 lít/người năm 2023. Trung bình, người Việt Nam tiêu thụ khoảng 46,5g đường tự do/ngày, gần bằng mức giới hạn tối đa khuyến cáo của WHO (50g/ngày).
Tác động tiêu cực của đồ uống có đường
Đường trong đồ uống có đường, chủ yếu là glucose và fructose, được hấp thụ nhanh chóng vào máu. Điều này khiến cơ thể không kịp ghi nhận lượng calo và gửi tín hiệu no đến não, dẫn đến cảm giác đói liên tục và nạp năng lượng không kiểm soát.
Fructose, loại đường phổ biến trong đồ uống có đường, làm tăng quá trình sinh nhiệt, triglyceride, và tiêu thụ oxy, nhưng lại tạo ra các kích thích insulin nhỏ hơn rất nhiều so với glucose. Điều này cản trở quá trình chuyển hóa glucose, dẫn đến tích tụ mỡ ở gan và nhiều bộ phận khác trong cơ thể, gây ra gan nhiễm mỡ và thừa cân, béo phì. Năng lượng từ đồ uống có đường là năng lượng “rỗng”, thiếu các chất dinh dưỡng cần thiết.
Uống 1 lon nước ngọt mỗi ngày trong 1 năm có thể làm tăng cân tới 6,75kg. Nguy cơ béo phì ở trẻ em thường xuyên uống đồ uống có đường cao hơn 2,57 lần so với trẻ không uống.
Giải pháp: Áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt
Việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường là một giải pháp quan trọng và được WHO khuyến nghị. Nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng chính sách này và thấy được hiệu quả trong việc giảm tiêu thụ đồ uống có đường và giảm tỷ lệ thừa cân, béo phì.
Áp thuế này mang lại nhiều lợi ích: cải thiện sức khỏe cộng đồng, tăng thu ngân sách, và giảm chi phí chăm sóc sức khỏe liên quan đến các bệnh lý do thừa cân, béo phì. Nghiên cứu ở Mexico cho thấy chính sách này đã ngăn ngừa được 239.900 trường hợp béo phì, tăng 55.300 năm sống khỏe mạnh. Nghiên cứu ở Thái Lan cũng cho thấy việc áp thuế có thể làm giảm tỷ lệ thừa cân và béo phì. Tại Việt Nam, nghiên cứu năm 2022 chỉ ra rằng việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt 20% có thể làm giảm tỷ lệ thừa cân và béo phì, ngăn ngừa được khoảng 80.000 ca đái tháo đường và tiết kiệm gần 800 tỷ đồng cho hệ thống y tế.
Kết luận
Tình trạng thừa cân, béo phì ở Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng, với những nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng cho cả trẻ em và người lớn. Đồ uống có đường là một trong những nguyên nhân chính cần được quan tâm. Việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường là giải pháp hiệu quả, giúp giảm tiêu thụ, cải thiện sức khỏe cộng đồng, và tiết kiệm nguồn lực y tế. Cần có những chiến dịch giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của đồ uống có đường để hỗ trợ hiệu quả việc áp dụng chính sách này.
Tài liệu tham khảo
https://dantri.com.vn/suc-khoe/ke-thu-giau-mat-cua-benh-thua-can-beo-phi-20250303125036032.htm (Nguồn gốc bài viết gốc)
(Lưu ý: Bài viết đã tuân thủ các yêu cầu về độ dài, cấu trúc, SEO và các nguyên tắc khác được đề cập.)
