Trong hành trình khám phá những di sản lịch sử, không thể không nhắc đến tuyến đường sắt nối Việt – Lào, một công trình đầy ấn tượng do thực dân Pháp xây dựng vào thế kỷ XX. Tuyến đường này không chỉ là một minh chứng cho sự phát triển giao thông vận tải thời bấy giờ mà còn là dấu ấn của sự khai thác tài nguyên và sự bóc lột của thực dân. Hãy cùng khám phá những dấu tích còn sót lại của tuyến đường sắt này và hiểu rõ hơn về lịch sử của nó.
Lịch Sử Và Công Trình
Tuyến đường sắt nối Việt – Lào được xây dựng với mục đích vận chuyển khoáng sản và sản vật từ Lào về Việt Nam. Bắt đầu từ Ga Tân Ấp (xã Hương Hóa, huyện Tuyên Hóa, Quảng Bình), tuyến đường đi qua Ga Cha Mác (xã Lâm Hóa, huyện Tuyên Hóa) và nối sang bản Nà Phào, tỉnh Khăm Muộn, Lào. Đây là tuyến vận tải trên cao đầu tiên tại Đông Nam Á, được gọi là “không trung thiết lộ”.
Công Nghệ Và Xây Dựng
Tuyến “không trung thiết lộ” sử dụng hệ thống cột đỡ và dây cáp chắc chắn, với các thùng goòng để chuyển tải hàng hóa. Do công nghệ máy móc còn hạn chế, việc xây dựng tuyến vận tải này chủ yếu được thực hiện thủ công, bằng sức người. Điều này đã dẫn đến những điều kiện lao động khắc nghiệt và sự bóc lột của thực dân Pháp đối với nhân dân.
Dấu Tích Còn Lại
Ngày nay, dấu tích của tuyến “không trung thiết lộ” không còn nhiều. Khu vực Ga Cha Mác đã trở thành khu dân cư thuộc xã Lâm Hóa, với những ngôi nhà được xây dựng trên nền sân ga cũ. Những gì còn sót lại của Ga Cha Mác chỉ là các khối bê tông nằm rải rác phía sau khu dân cư.
Tại xã Thanh Thạch, huyện Tuyên Hóa, vẫn còn một số trụ bê tông của tuyến “không trung thiết lộ”. Các trụ bê tông này là phần móng và cột đỡ cho hệ thống ròng rọc – cáp treo, với chiều cao từ 5-10m. Trải qua thời gian, các trụ bê tông này đã rêu phong và bị cây dây leo phủ kín.
Những Câu Chuyện Lịch Sử
Anh Đinh Minh Tặng, Bí thư Đoàn xã Thanh Thạch, chia sẻ rằng ông bà và các cụ cao niên đã kể rất nhiều về “không trung thiết lộ”. Để xây dựng tuyến vận tải này, thực dân Pháp đã thực hiện chế độ bóc lột hà khắc, bắt nhân dân đi làm phu phen và tạp dịch. Ngoài các trụ bê tông, trên địa bàn huyện Tuyên Hóa vẫn còn dấu tích của một số hầm của tuyến đường sắt nối Việt – Lào thế kỷ XX.
Hầm Thanh Lạng, thuộc xã Thanh Hóa, huyện Tuyên Hóa, là một trong những dấu tích còn sót lại của tuyến đường sắt nối Việt – Lào. Hầm dài khoảng 500m, cao 5m và rộng 6m, được xây dựng bằng hỗn hợp đá cuội, vôi và xi măng. Mặc dù đã trải qua một thế kỷ, hầm Thanh Lạng vẫn tồn tại khá kiên cố, nhưng do không được bảo trì, hầm đã xuất hiện tình trạng dột và nước rỉ từ trần xuống.
Trong thời kỳ chống Mỹ, bộ đội Trường Sơn đã sử dụng hầm xuyên núi Thanh Lạng làm nơi chứa lương thực, súng đạn và xe đạp cho dân công hỏa tuyến, thồ hàng hóa theo đường 12A vào chiến trường phía Nam hoặc sang Lào. Đường sắt năm xưa dẫn vào hầm Thanh Lạng giờ trở thành một lối mòn ngập nước, với phần ray tàu và những gì sót lại của tuyến đường sắt đã bị người dân đào lên bán sắt vụn hoặc tận dụng làm các việc khác.
Kết Luận
Tuyến “không trung thiết lộ” dài 65km nối Việt – Lào là một công trình lịch sử đầy ấn tượng, phản ánh sự phát triển giao thông vận tải và sự khai thác tài nguyên của thực dân Pháp vào thế kỷ XX. Những dấu tích còn sót lại của tuyến đường sắt này không chỉ là minh chứng cho sự khéo léo và sáng tạo trong xây dựng mà còn là lời nhắc nhở về những khó khăn và sự bóc lột mà nhân dân đã phải chịu đựng. Hãy tiếp tục khám phá và bảo tồn những di sản lịch sử quý giá này để thế hệ sau có thể hiểu rõ hơn về quá khứ của đất nước.
