“Kim Toàn, nhà báo – chiến sĩ”: Hồi ức sống động người cầm bút thời chiến

Chiều 15/6, tại Hà Nội, Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp cùng Bảo tàng Báo chí Việt Nam tổ chức ra mắt bộ phim tài liệu Kim Toàn, nhà báo – chiến sĩ. 

Đây là một trong những hoạt động trọng điểm nhân dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025), như một lời tri ân sâu sắc tới thế hệ nhà báo đi trước, những người đã cầm bút bằng tất cả đam mê, lý tưởng và lòng yêu nước cháy bỏng.

Phim do nhà văn, nhà báo Nguyễn Sĩ Đại viết kịch bản và đạo diễn, với sự cố vấn nội dung của nhà báo Trần Kim Hoa và Bùi Thúy Vinh. Bộ phim được đầu tư nghiêm túc về hình ảnh, âm nhạc và lời bình, quy tụ một ê-kíp làm phim giàu kinh nghiệm và tâm huyết.

Nhân vật chính của bộ phim – nhà báo Nguyễn Kim Toàn (bút danh Cao Kim) – là một trong những người đặt nền móng cho hình tượng “nhà báo – chiến sĩ”, hình mẫu đặc trưng và thiêng liêng của nền báo chí cách mạng Việt Nam.

Sinh năm 1940 tại xã Tân Trào (huyện Kiến Thụy, thành phố Hải Phòng), ông bắt đầu sự nghiệp làm báo từ năm 1960 tại báo Kiến An, sau đó là báo Hải Phòng. 

Năm 1965, ông tình nguyện rời miền Bắc, vào chiến trường miền Nam làm phóng viên báo Giải Phóng, cơ quan ngôn luận của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam. Trong gần một thập kỷ, ông vừa viết báo, vừa cầm súng chiến đấu trong đội hình lực lượng vũ trang tuyên truyền tại chiến trường Sài Gòn – Gia Định, trực tiếp tham gia Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968.

Có thời điểm, ông bị coi là đã hy sinh trong chiến trường và gia đình đã nhận giấy báo tử. Nhưng kỳ tích đã xảy ra, ông sống sót trở về và tiếp tục hành trình làm báo đến ngày đất nước thống nhất.

Không chỉ làm báo, ông còn đào tạo lớp phóng viên kế cận tại chiến khu với vai trò giảng viên các lớp báo chí cấp tốc, góp phần xây dựng Trường Báo chí của Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam.

Sau năm 1975, nhà báo Kim Toàn tiếp tục cống hiến không mệt mỏi cho sự nghiệp báo chí. Ông từng giữ các chức vụ: Tổng Biên tập báo Hải Phòng, Chủ tịch Hội Nhà báo thành phố Hải Phòng, Ủy viên Thường vụ Hội Nhà báo Việt Nam.

Nhà báo Kim Toàn cũng là người viết nhiều bài báo sắc sảo, đề cập những vấn đề bức xúc của người dân, đồng thời luôn quan tâm, chăm sóc đồng nghiệp và gia đình. 

Bộ phim tài liệu Kim Toàn, nhà báo – chiến sĩ tái hiện chân thực cuộc đời và sự nghiệp của nhà báo Kim Toàn, người đã cống hiến không ngừng nghỉ trong cả thời kỳ chiến tranh và thời kỳ đổi mới.

Không chỉ là câu chuyện về một cá nhân, bộ phim còn là lời tri ân đến thế hệ những nhà báo cách mạng, những người đã sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc. Thông qua hành trình làm báo, những nhân vật trong các tác phẩm văn học, báo chí của nhà báo Kim Toàn, bộ phim giúp người xem, đặc biệt là thế hệ trẻ hiểu hơn về quá khứ hào hùng của dân tộc, từ đó rút ra những bài học quý báu về nghề báo và phẩm giá con người trong những hoàn cảnh khắc nghiệt nhất.

Sau 2 năm thực hiện, bộ phim đã được trao tặng cho Bảo tàng Báo chí Việt Nam và gia đình nhà báo Kim Toàn như một tài sản quý giá. Đây không chỉ là món quà tinh thần trong dịp kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam, mà còn là di sản để thế hệ trẻ hôm nay và mai sau tự hào, biết ơn và nối tiếp.

Phát biểu tại buổi ra mắt phim, ông Lê Quốc Minh, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam khẳng định: “Bộ phim về nhà báo Kim Toàn là lời tri ân thiết thực với thế hệ những người làm báo đi trước, những người đã viết nên lịch sử bằng máu, mực và lòng yêu nước. Đó cũng là nguồn cảm hứng để thế hệ nhà báo hôm nay và mai sau soi chiếu lại mình, giữ gìn ngọn lửa nghề báo chân chính”.

Nhà báo Trần Kim Hoa, nguyên Giám đốc Bảo tàng Báo chí Việt Nam xúc động chia sẻ: “Từ nhiều năm trước, chúng tôi đã mong muốn có một bộ phim tôn vinh những nhà báo chiến sĩ. Hình tượng nhà báo Kim Toàn là sự hội tụ giữa người lính, người thầy, người làm báo, người đổi mới và người giữ lửa. Ông là minh chứng sống cho một thế hệ cầm bút dấn thân vì lý tưởng”.

Nhà văn, nhà báo Nguyễn Sĩ Đại, đại diện đoàn làm phim, cho biết: “Chúng tôi không làm phim để ca ngợi cá nhân, mà muốn dựng lại một giai đoạn lịch sử hào hùng. Qua chân dung nhà báo Kim Toàn, chúng tôi muốn truyền cảm hứng về phẩm chất, bản lĩnh và khát vọng phụng sự đất nước của người làm báo cách mạng”.

Xúc động trước tình cảm của đồng nghiệp và thế hệ sau, nhà báo Kim Toàn bày tỏ: “Tôi xin cảm ơn tất cả những người đã góp phần làm nên bộ phim này. Tôi coi đây là món quà vô giá mà cuộc đời, đồng đội và những người làm báo dành tặng cho tôi và cho cả thế hệ chúng tôi”.