Loại thực phẩm giá rẻ, dễ mua làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng

Ung thư đại trực tràng, căn bệnh vốn được xem là phổ biến ở người lớn tuổi, đang có xu hướng gia tăng báo động ở những người dưới 50 tuổi.

Một nghiên cứu do các nhà khoa học tại Mass General Brigham thực hiện đã cho thấy mối liên hệ giữa sự gia tăng này với việc tiêu thụ quá mức thực phẩm siêu chế biến. 

Ăn nhiều thực phẩm chế biến, tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng 

Nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thói quen ăn uống và kết quả nội soi của gần 30.000 phụ nữ sinh từ năm 1947 đến 1964 và đã trải qua ít nhất hai lần nội soi trước tuổi 50.

Trong suốt hơn hai thập kỷ, những người tham gia đã định kỳ hoàn thành các bảng câu hỏi chi tiết về chế độ ăn uống của họ, đặc biệt là tần suất tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến.

Kết quả cho thấy những phụ nữ ăn lượng thực phẩm siêu chế biến cao nhất (trung bình 10 khẩu phần/ngày) có nguy cơ phát triển u tuyến cao hơn 45% so với nhóm ăn ít nhất (chỉ 3 khẩu phần/ngày).

U tuyến là các khối u lành tính phát triển trên niêm mạc đại tràng hoặc trực tràng. Mặc dù vậy, chúng vẫn bị coi là polyp tiền ung thư và là dấu hiệu cảnh báo sớm nhất của ung thư đại trực tràng trong tương lai.

Sự gia tăng nguy cơ này cho thấy thực phẩm siêu chế biến đang đẩy nhanh quá trình hình thành các tổn thương tiền ung thư ở nhóm tuổi trẻ.

Tiến sĩ Andrew Chan, tác giả cao cấp của nghiên cứu, kiêm Trưởng Đơn vị Dịch tễ học Lâm sàng và Chuyển dịch tại Viện Ung thư Mass General Brigham khẳng định, phát hiện của nhóm đã cho thấy giảm lượng tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến có thể giúp giảm bớt gánh nặng ngày càng tăng của bệnh ung thư đại trực tràng khởi phát sớm.

“Càng ăn nhiều thực phẩm siêu chế biến, khả năng dẫn đến polyp đại tràng càng lớn”, ông Chan nhấn mạnh.

Điểm nổi bật của nghiên cứu này là các nhà khoa học đã kiểm soát và loại trừ ảnh hưởng của các yếu tố nguy cơ ung thư đại trực tràng khác như chỉ số khối cơ thể (BMI) cao, bệnh tiểu đường loại 2 và chế độ ăn ít chất xơ.

Ngay cả sau khi tính toán các yếu tố này, mối liên hệ giữa thực phẩm siêu chế biến và nguy cơ mắc bệnh vẫn giữ nguyên, cho thấy vai trò độc lập, trực tiếp của loại thực phẩm này.

Mối nguy thầm lặng đối với sức khỏe

Thực phẩm siêu chế biến là những sản phẩm công nghiệp thực phẩm được tạo ra chủ yếu từ các thành phần đã được chiết xuất hoặc biến đổi, chứa nhiều đường, muối, chất béo và phụ gia.

Loại thực phẩm này được ưa chuộng vì tiện lợi, có thời gian bảo quản lâu, mang lại cảm giác ngon miệng và có chi phí sản xuất rẻ. Các loại thực phẩm siêu chế biến phổ biến có thể kể đến gồm đồ ăn nhẹ đóng gói, đồ uống có ga, ngũ cốc ăn liền có đường, mì ăn liền.

Các nhà khoa học tin rằng những thành phần này không chỉ gây ra béo phì và kháng insulin mà còn kích hoạt quá trình gây viêm trong cơ thể. Đây là yếu tố nền tảng cho sự hình thành các tiền chất ung thư.

Tiến sĩ Marc Siegel, cố vấn y khoa cấp cao của Fox News nhận định, đây là một nghiên cứu quan sát và chưa thể chứng minh quan hệ nhân quả tuyệt đối. Tuy nhiên, ông cho rằng kết quả này “rất thú vị” vì nó phù hợp với những gì giới y học đang khám phá về sự rối loạn trao đổi chất.

“Chính sự rối loạn trao đổi chất, đặc biệt khi đi kèm với các hóa chất gây viêm, có thể hình thành tiền chất của ung thư, bao gồm ung thư đại trực tràng”, ông Siegel giải thích.

Bên cạnh đó, vị chuyên gia cũng bổ sung, chế độ ăn uống không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra sự gia tăng ung thư đại trực tràng ở nhóm dưới 50 tuổi. Ông dẫn chứng nhiều trường hợp phát hiện mắc loại ung thư này dù có chế độ rất lành mạnh.

Điều này cho thấy, cần có thêm các nghiên cứu về những nguy cơ khác như gen di truyền, thay đổi hệ vi sinh vật đường ruột hoặc các yếu tố môi trường chưa được biết đến.

Theo thống kê GLOBOCAN 2022 của Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế, ung thư đại trực tràng hiện là loại ung thư phổ biến thứ ba sau ung thư phổi và ung thư vú với 1,93 triệu ca mắc mới. Căn bệnh này cũng gây ra cái chết cho khoảng 900.000 người, là căn bệnh ung thư gây chết người thứ hai sau ung thư phổi. 

Tại Việt Nam, ung thư đại trực tràng đứng thứ tư trong các loại ung thư phổ biến nhất với gần 17.000 ca mắc mới. Căn bệnh này cũng nằm trong nhóm 5 loại ung thư gây tử vong nhất, sau ung thư phổi, gan, vú và dạ dày, gây ra cái chết cho khoảng 8.400 người. 

Trước những cảnh báo này, các chuyên gia y tế khuyến nghị người dân, đặc biệt là nhóm tuổi trẻ, nên xem lại thói quen ăn uống của mình, hạn chế tối đa thực phẩm siêu chế biến, ưu tiên các thực phẩm từ rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và nguồn protein tươi cũng như tăng cường chất xơ để hỗ trợ sức khỏe đường ruột.