Loại virus gây 50% ca tiêu chảy ở trẻ sắp có vaccine miễn phí toàn quốc

Tiêu chảy là nguyên nhân nhập viện hàng đầu trong số bệnh lý của trẻ em, đặc biệt là trẻ em dưới 5 tuổi. Theo kết quả giám sát dịch tễ về nguyên nhân tiêu chảy, hơn 50% trường hợp được xác định do virus Rota gây ra.

“Có thể thấy, virus Rota là một trong những tác nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng nhập viện ở trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi”, ThS.BS Lê Hồng Nga, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TPHCM chia sẻ. 

Trước thực tế đáng báo động này, Bộ Y tế đã đưa vaccine ngừa virus Rota vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR), bắt đầu triển khai tại các tỉnh miền núi, vùng sâu, vùng xa từ năm 2024 và dự kiến phổ cập toàn quốc vào năm 2026.

Việc này được xem là bước tiến quan trọng, mang lại cơ hội bảo vệ miễn phí cho hàng triệu trẻ em Việt Nam, giảm gánh nặng y tế và kinh tế cho gia đình và xã hội.

Loại virus nguy hiểm chiếm 50% ca tiêu chảy ở trẻ em

Virus Rota từ lâu được xem là kẻ thù số một gây tiêu chảy cấp nặng ở trẻ nhỏ, dẫn đến hàng trăm nghìn ca nhập viện mỗi năm. 

Theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó chủ tịch Liên chi hội Truyền nhiễm TPHCM, khi mắc virus, trẻ bị tiêu chảy cấp lẫn nôn mửa, dễ dẫn đến tình trạng mất nước, phải vào viện để truyền dịch. Bên cạnh đó, bệnh rất dễ lây. Một số trường hợp có nguy cơ tử vong nếu không điều trị kịp thời. 

Do đó, việc đưa vaccine Rota vào tiêm chủng miễn phí cho trẻ em có thể giúp tăng khả năng tiếp cận của người dân, từ đó tăng độ phủ vaccine và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. 

Theo bà Lê Hồng Nga, chương trình này đã được triển khai tại nhiều quốc gia trên khắp thế giới. Tại các nước áp dụng sớm, tỷ lệ nhập viện và tử vong do virus Rota đã giảm đáng kể. Ở Việt Nam, vaccine Rota đã được triển khai tại 32 tỉnh vùng sâu, vùng xa (năm 2024) và sẽ mở rộng ra toàn quốc trong năm 2026. 

Chia sẻ về tâm lý “đồ miễn phí thì không ngon” của nhiều người đối với vaccine Rota, bác sĩ Trương Hữu Khanh nhấn mạnh, vaccine Rota đã được sử dụng trong Chương trình TCMR  trước đây. Vaccine này do Việt Nam tự sản xuất từ năm 2012, đã được kiểm chứng an toàn. 

Lưu ý khi sử dụng vaccine Rota

Khác với các loại vaccine dạng tiêm, vaccine Rota là dạng uống, với 2ml mỗi liều, có thể kết hợp với các vaccine khác trong TCMR như bạch hầu, ho gà, viêm gan B.

Trẻ nên bắt đầu uống vaccine từ 2 tháng tuổi và uống thêm liều thứ hai vào 1 tháng sau đó. Phụ huynh cần chú ý, vaccine Rota chỉ sử dụng với trẻ dưới 6 tháng tuổi. 

Khi đưa trẻ đi uống vaccine Rota trong Chương trình TCMR, phụ huynh cần lưu ý các trường hợp cần tạm hoãn hoặc chống chỉ định để đảm bảo an toàn cho trẻ. Theo bác sĩ Lê Hồng Nga, có ba nhóm trường hợp cần đặc biệt chú ý. 

Đầu tiên, trẻ đang mắc bệnh truyền nhiễm hoặc bệnh cấp tính, chẳng hạn như sốt cao, tiêu chảy ra máu, cần tạm hoãn uống vaccine Rota. Điều này áp dụng cho mọi vaccine, không riêng Rota, nhằm đảm bảo trẻ ổn định sức khỏe trước khi tiếp nhận vaccine, miễn là vẫn trong độ tuổi quy định.

Thứ hai, trẻ có tiền sử lồng ruột là chống chỉ định tuyệt đối với vaccine Rota. Phụ huynh cần cung cấp đầy đủ thông tin về tiền sử bệnh của trẻ cho bác sĩ.

Thứ ba, nếu từng uống liều vaccine Rota trước đó và gặp phản ứng nghiêm trọng, trẻ không nên tiếp tục uống các liều sau. Vì vậy, việc theo dõi sát sao sau khi uống vaccine là rất quan trọng, để kịp thời đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu xuất hiện dấu hiệu bất thường và nhận tư vấn cho các lần tiêm chủng tiếp theo.

Về việc nhiều phụ huynh lo lắng con gặp phản ứng sau khi uống vaccine Rota, bác sĩ Trương Hữu Khanh cho hay, loại vaccine này được đánh giá là rất an toàn.

“Sau khi uống, trẻ hiếm khi bị sốt. Một số trẻ có thể biếng bú nhẹ, đi phân lỏng hoặc phân chậm hơn bình thường, nhưng các triệu chứng này không nghiêm trọng và sẽ tự hết”, bác sĩ Khanh chia sẻ.

Nếu trẻ nôn, phụ huynh nên cho bú từng ít một, nghỉ giữa các lần để trẻ ổn định.

Tuy nhiên, gia đình cũng cần lưu ý các dấu hiệu bất thường như sốt cao, co giật, tiêu ra máu hoặc lờ đờ, không phải do vaccine Rota mà có thể liên quan đến bệnh lý khác.

Trong những trường hợp này, người thân cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay, dù trẻ có uống vaccine hay không. Bản chất vaccine Rota chỉ gây phản ứng nhẹ như biếng bú hoặc phân lỏng tạm thời.