Những ngày đầu năm, chúng tôi đã có dịp ghé thăm Vườn Quốc gia (VQG) Phước Bình, tọa lạc tại huyện Bác Ái, tỉnh Ninh Thuận. Đây là nơi bảo tồn và phát triển đàn bò tót lai độc đáo – một điều hiếm có không chỉ ở Việt Nam mà còn trên thế giới. Hãy cùng tìm hiểu về câu chuyện thú vị đằng sau những cá thể bò tót lai này.
Hệ Sinh Thái Độc Đáo Của VQG Phước Bình
Vườn Quốc gia Phước Bình nổi bật với hệ sinh thái nhiệt đới và cận nhiệt đới phong phú.
VQG Phước Bình nằm giáp cao nguyên Lâm Viên và VQG Bidoup – Núi Bà thuộc tỉnh Lâm Đồng. Với cảnh quan thiên nhiên đa dạng, nơi đây được biết đến như một “lá phổi xanh” quý giá của khu vực miền Trung. Con đường tỉnh lộ 656 dẫn lên VQG Phước Bình xanh mướt, lòng hồ thủy lợi Sông Cái đầy ắp nước tạo nên khung cảnh tuyệt đẹp cho du khách tham quan.
Sự Ra Đời Của Đàn Bò Tót Lai F1
Bò tót hoang dã từng cặp kè với đàn bò nhà để sinh ra thế hệ lai F1.
Theo lời kể của ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó giám đốc Trung tâm Đa dạng sinh học, vào khoảng năm 2009 đến 2015, một con bò tót đực trưởng thành thường xuyên rời bầy để ghé thăm khu vực bìa rừng Phước Bình, nơi tiếp giáp với làng Bạc Rây. Tại đây, nó đã “hẹn hò” với đàn bò cái nhà của người dân địa phương, tạo ra hơn 20 cá thể bò tót lai F1.
Con bò tót này có chiều cao 1,7m, thân dài hơn 2m, nặng khoảng 1 tấn. Sau khi qua đời vào năm 2015 do già yếu, tiêu bản của nó được trưng bày tại Trung tâm Giáo dục môi trường và Dịch vụ môi trường rừng. Hiện nay, VQG Phước Bình đang nuôi dưỡng và chăm sóc 11 cá thể bò tót lai, bao gồm các thế hệ F1, F2 và F3.
Môi Trường Nuôi Dưỡng Và Bảo Tồn
Đàn bò tót lai được nuôi dưỡng trong môi trường bán tự nhiên rộng lớn.
Đàn bò tót lai được chăm sóc trong khu vực bán tự nhiên rộng hơn 5ha tại Vườn thực nghiệm Phước Bình. Việc nuôi dưỡng chúng không hề đơn giản vì những con bò tót lai F1 vẫn mang đậm đặc tính hoang dã. Chúng có khả năng húc bất kỳ đối tượng nào đến gần, kể cả con người. Do đó, đội ngũ nhân viên tại VQG phải rất cẩn thận trong quá trình chăm sóc và quản lý đàn bò.
Năm 2012, VQG Phước Bình đã mua 10 cá thể bò tót lai về nuôi nhằm nghiên cứu và bảo vệ nguồn gene quý. Kết quả phân tích di truyền cho thấy tất cả bò tót lai đều sở hữu cặp nhiễm sắc thể 2n=58, khác biệt so với bò nhà và bò tót rừng. Điều này mở ra tiềm năng lai tạo với các giống bò khác để tạo ra thế hệ F2, F3.
Định Hướng Phát Triển Trong Tương Lai
Các chuyên gia thảo luận về kế hoạch phát triển đàn bò tót lai.
Cuối năm 2024, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Ninh Thuận phối hợp với VQG Phước Bình tổ chức hội thảo khoa học nhằm đánh giá khả năng phát triển của đàn bò tót lai. Hội thảo cũng đề xuất các phương án quản lý, chăm sóc và phát triển bền vững trong tương lai.
Thông qua việc sử dụng bẫy ảnh tại các tiểu khu rừng, Ban quản lý VQG đã ghi nhận sự hiện diện của đàn bò tót hoang dã tại hai tuyến quan trắc Gia Nhông và Đá Đen. Số lượng cá thể ước tính dao động từ 13 đến 17 con. Các dấu vết như chân, phân, bãi nghỉ và vết xước trên cây đều cho thấy hoạt động mạnh mẽ của loài bò tót trong khu vực rừng lá kim và trảng cỏ xen kẽ.
Kết Luận
VQG Phước Bình không chỉ là nơi bảo tồn thiên nhiên mà còn là điểm sáng trong việc bảo vệ nguồn gene quý của bò tót lai. Qua những nỗ lực không ngừng nghỉ, đàn bò tót lai tại đây đã trở thành biểu tượng độc đáo, thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học và du khách. Nếu bạn yêu thích thiên nhiên và động vật hoang dã, đừng bỏ lỡ cơ hội khám phá VQG Phước Bình – nơi lưu giữ những giá trị quý giá của hệ sinh thái Việt Nam.
