Ngỡ chỉ là cơn sốt nhẹ, người đàn ông rơi vào sốc sốt xuất huyết nguy kịch

Chuyển viện trễ vài giờ, bệnh nhân có thể không qua khỏi

Cơn sốt ập đến vào chiều muộn. Ông N.V.C (56 tuổi, ở Lạng Sơn) nằm co người trong chăn, gai lạnh chạy dọc sống lưng, đầu nặng như có ai ấn xuống. 

Mắt lừ đừ, toàn thân nhức mỏi, ông cố gắng nuốt vài ngụm nước nhưng lại buồn nôn. Sau khi đến khám tại cơ sở y tế địa phương, có xét nghiệm khẳng định dương tính với sốt xuất huyết Dengue.

Sau 4 ngày điều trị nhưng bệnh không thuyên giảm, các bác sĩ tuyến cơ sở lập tức làm hồ sơ chuyển viện.

Khi vào đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, bệnh nhân đang ở ngày thứ 5 của bệnh – thời điểm rất nguy hiểm với bệnh nhân sốt xuất huyết. 

Xét nghiệm máu báo động đỏ: tiểu cầu còn 5 G/L, bạch cầu chỉ 3,7 G/L, siêu âm màng phổi cho thấy hình ảnh tràn dịch màng phổi hai bên và dịch ổ bụng. 

Bệnh nhân lập tức được chuyển gấp vào khu cấp cứu. Tiếng máy monitor đo sinh hiệu phát ra nhịp đều đặn. Màn hình theo dõi liên tục nhấp nháy báo huyết áp đang tụt, các chỉ số SpO₂ và nhịp tim được theo dõi từng phút.

“Đây là thời điểm bệnh nhân bước vào sốc Dengue, tức là mạch máu bắt đầu rò rỉ huyết tương ra ngoài, thể tích tuần hoàn giảm mạnh, máu cô đặc, huyết áp tụt nhanh. Nếu không được can thiệp ngay, khả năng tử vong rất cao”, BSCKII Nguyễn Thanh Bình – Phó trưởng khoa Virus – Ký sinh trùng cho biết.

“Tôi không ngờ sốt lại nguy hiểm đến vậy. Nếu chuyển viện muộn hơn chắc tôi không còn nằm đây”, người đàn ông nói khi tỉnh táo lại.

Diễn tiến sốt xuất huyết có thể đổi chiều trong 72 giờ

Không ít người vẫn nghĩ rằng sốt xuất huyết là bệnh lành tính, vài ngày sốt cao rồi sẽ tự khỏi. Niềm tin ấy tồn tại vì phần lớn các ca bệnh thực sự nhẹ.

Theo thống kê, khoảng 94-96% người nhiễm tự hồi phục trong vòng 1 tuần. Nhưng chính điều này tạo ra tâm lý chủ quan nguy hiểm, vì không ai biết trước bản thân sẽ rơi vào nhóm 4-6% còn lại. Khi bệnh chuyển pha, người bệnh có thể rơi vào “cửa tử” chỉ sau vài ngày.

Ông N.Đ.M  (54 tuổi, Hoài Đức), vừa trải qua đợt sốt xuất huyết đầu tiên trong đời. Trước đó, dù khu vực nơi ông sống đã bùng phát dịch gần 2 tháng, bản thân ông vẫn khỏe mạnh, chưa từng nghĩ mình sẽ nhiễm bệnh. 

Tối ngày 9/10, ông bắt đầu sốt nhẹ. Nghĩ là sốt siêu vi thông thường, ông mua thuốc về uống. Đến ngày 13/10, cảm giác ăn gì cũng đắng như nhai rơm, ông quyết định đi khám. 

Xét nghiệm dương tính, nhập viện ngay vì tiểu cầu tụt xuống còn 6.000 đơn vị/microlit máu, thấp hơn gần 25 lần so với ngưỡng tối thiểu được coi là an toàn.

“Bác sĩ bảo tôi hạn chế đi lại, trượt chân ngã là nguy hiểm. Tôi vẫn ăn ngủ bình thường, không nghĩ là nặng đến vậy”, ông mệt mỏi kể lại.

Không chỉ người lớn tuổi, nhóm nguy cơ diễn biến nặng còn bao gồm trẻ nhỏ 6-12 tháng tuổi, người mắc bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, suy gan, suy thận, các bệnh lý hô hấp, người nhiễm HIV, phụ nữ mang thai và người có thể trạng béo phì… Đây là những trường hợp cần được nhập viện sớm và theo dõi sát, kể cả khi triệu chứng ban đầu không quá nặng.

Nhiều ổ dịch mới có thể xuất hiện trong thời gian tới

Sốt xuất huyết năm nay có xu hướng khởi phát muộn hơn so với mọi năm. Ths.BSCKII Nguyễn Trung Cấp – Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết, tại miền Bắc, thời điểm dịch bắt đầu ghi nhận rải rác mới chỉ diễn ra trong khoảng tháng 9-10, trong khi thông thường bệnh bùng phát sớm hơn, vào khoảng tháng 6-7 hàng năm. 

Hiện tại, số ca bệnh tại bệnh viện vẫn ở mức kiểm soát, với khoảng 20 bệnh nhân nội trú. So với cùng kỳ năm ngoái, con số này còn thấp, khi toàn bệnh viện từng tiếp nhận khoảng 100 bệnh nhân mắc sốt xuất huyết.

 Tuy nhiên, BS Cấp cảnh báo, một số địa phương phía Bắc đã xuất hiện diễn biến bất thường, trong đó Lạng Sơn và Hải Phòng ghi nhận các ổ dịch lớn, thậm chí có nơi chưa từng bùng phát dịch mạnh như vậy trước đây.

Theo chuyên gia, thời tiết chính là yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ lan rộng của dịch. 

Những trận mưa lớn do bão không làm số lượng muỗi tăng đột biến, nhưng các vũng nước đọng tồn lưu sau mưa, đặc biệt trong mùa mưa ngâu kéo dài, lại là môi trường lý tưởng cho muỗi vằn sinh sôi.

Tại Hà Nội, một ca bệnh khác vừa được ghi nhận trong bối cảnh thời tiết bất lợi sau cơn bão số 10. 

Anh V.Đ.L (34 tuổi, Tây Phương) bắt đầu xuất hiện triệu chứng sốt vào ngày 1/10. Cảm giác đau đầu, nhức hốc mắt và mỏi khớp khiến anh nghi ngờ mình mắc sốt xuất huyết. Xét nghiệm khẳng định anh dương tính với virus Dengue. 

Do tình trạng ban đầu chưa nghiêm trọng, anh được điều trị ngoại trú tại nhà. Tuy nhiên sau 3 ngày theo dõi, tình trạng không cải thiện nên anh nhập viện điều trị. 

Tại Khoa Virus – Ký sinh trùng, các bác sĩ ghi nhận bệnh nhân trong tình trạng niêm mạc sung huyết, đau đầu kéo dài, thể trạng béo phì, tiểu cầu tụt còn 21 G/L. 

Siêu âm cho thấy tràn dịch màng phổi và có dịch ổ bụng. Với chỉ số tiểu cầu thấp cùng yếu tố nguy cơ là béo phì, bệnh nhân được tiên lượng mức độ nặng, có khả năng diễn biến phức tạp và biến chứng nếu không được theo dõi sát.

Kinh nghiệm thực tế trong các đợt dịch lớn cho thấy, nếu được phát hiện đúng thời điểm và xử lý đúng phương pháp, hầu hết bệnh nhân sốt xuất huyết đều có thể hồi phục tốt.

“Năm 2023, bệnh viện tiếp nhận hơn 2.000 ca sốt xuất huyết có dấu hiệu cảnh báo, tuy nhiên nhờ can thiệp kịp thời, phần lớn bệnh nhân chỉ cần điều trị nội trú trong 3-4 ngày”, BS Cấp thông tin.

Tuy nhiên, chuyên gia này cảnh báo rằng nếu bỏ lỡ giai đoạn vàng – thời điểm bệnh bắt đầu chuyển pha – thì có thể trở thành chuỗi phản ứng sinh lý nguy hiểm không thể đảo ngược.

“Khi bệnh nhân đã vào giai đoạn suy đa phủ tạng, tỷ lệ tử vong có thể lên tới 50%. Mỗi trường hợp như vậy đều cần lọc máu liên tục, truyền nhiều chế phẩm máu, sử dụng thuốc vận mạch và hồi sức tích cực kéo dài. Bệnh nhân phải nằm viện hàng tuần, thậm chí cả tháng”, BS Cấp cho biết.

Điều trị cho bệnh nhân suy đa tạng không chỉ đòi hỏi kỹ thuật cao mà còn tiêu tốn lượng lớn nguồn lực y tế. Chi phí trung bình mỗi ca có thể lên tới vài chục thậm chí hàng trăm triệu đồng. Riêng những trường hợp biến chứng nặng, phải sử dụng phối hợp nhiều kỹ thuật chuyên sâu, tổng chi phí điều trị có thể lên tới hàng tỷ.

Phòng bệnh từ gốc, không để bị động trước dịch

Bên cạnh điều trị, phòng bệnh mới là giải pháp căn cơ để ngăn chặn sốt xuất huyết bùng phát. Theo bác sĩ Bình, vấn đề mấu chốt nằm ở việc loại bỏ tận gốc các ổ nước đọng – môi trường sinh sản lý tưởng của muỗi truyền bệnh Dengue.

“Bất cứ vật dụng nào có thể tích tụ nước mưa cũng có thể trở thành ổ bọ gậy, từ lốp cao su cũ, chai lọ, đến các công trường đang xây dựng hoặc khu đất bỏ hoang. Đặc biệt trong mùa mưa, tốc độ sinh sôi của muỗi tăng rất nhanh nếu không được kiểm soát”, bác sĩ Bình cảnh báo.

Cũng theo ông, bên cạnh các biện pháp kiểm soát muỗi truyền bệnh, việc chủ động tiêm phòng sốt xuất huyết theo khuyến cáo của Bộ Y tế là phương pháp phòng bệnh hiệu quả.

Tuy nhiên, mối nguy mùa mưa không chỉ dừng lại ở sốt xuất huyết. Bác sĩ Cấp lưu ý rằng tình trạng ngập úng kéo dài sau mưa bão có thể là điều kiện kích hoạt nhiều loại bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác, chủ yếu lây qua đường nước.

“Khi người dân phải lội qua vùng ngập, nguy cơ mắc các bệnh ngoài da như nấm kẽ chân, viêm da tiếp xúc, mẩn ngứa là rất phổ biến”, ông nhấn mạnh.

Ông giải thích thêm rằng nếu nguồn nước bẩn xâm nhập vào hệ thống sinh hoạt và ăn uống, những bệnh lý tiêu hóa có thể bùng phát nhanh chóng, đặc biệt là tiêu chảy cấp, tay chân miệng hoặc nặng hơn là nhiễm khuẩn Salmonella – một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm trùng đường ruột, sốt cao kéo dài và mất nước nghiêm trọng.

Thậm chí, trong một số tình huống đặc biệt như lội nước có chứa nước tiểu của chuột, lợn hoặc gia súc mang xoắn khuẩn Leptospira, người dân có thể nhiễm Leptospirosis – căn bệnh nguy hiểm có thể gây vàng da, viêm gan, suy thận và tử vong nếu không điều trị sớm.

Tại các vùng trung du và miền núi, khi nước dâng lên, các loài côn trùng như mò, rết, kiến ba khoang hoặc thậm chí cả rắn có xu hướng di chuyển lên vùng cao, tập trung với mật độ lớn. Người dân đi lại trong khu vực đó có nguy cơ cao bị đốt, cắn hoặc nhiễm các bệnh truyền qua côn trùng như sốt mò.

Cả hai chuyên gia đều nhấn mạnh rằng mùa mưa không chỉ mang theo dịch sốt xuất huyết mà còn là giai đoạn cao điểm của hàng loạt bệnh truyền nhiễm khác. 

Chủ động phòng bệnh, từ vệ sinh môi trường đến thay đổi thói quen sinh hoạt và tiếp cận y tế sớm, là cách duy nhất để không bị động trước làn sóng dịch bệnh thứ cấp đang âm thầm hình thành sau mỗi trận mưa lớn.