Tối muộn trên đường Giải Phóng xảy ra vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng. Người đàn ông lái xe máy đâm trực diện vào một chiếc ô tô đang đi phía trước.
Cú va chạm mạnh, người đàn ông lao đầu vào kính hậu xe ô tô và kẹt nửa người trong khoang xe.
5 phút sau, anh Phạm Quốc Việt – Đội trưởng Đội Hỗ trợ sơ cứu miễn phí FAS Angel nhận được tin báo về vụ tai nạn từ người đi đường.
Nắm bắt tình hình hiện trường thông qua cuộc gọi video với người đưa tin, anh Việt lập tức đề nghị những người có mặt giữ nguyên tình trạng của bệnh nhân, không được cố đưa bệnh nhân ra ngoài vì có thể gây nguy hiểm.
“Trong tình trạng này, nạn nhân cần phải được nẹp cổ trước khi được di chuyển. Nếu cố kéo nạn nhân ra khỏi vị trí kẹt có thể nguy hiểm đến tính mạng”, anh Việt phân tích.
Thế nhưng khi đến nơi, Đội trưởng FAS Angel chết lặng vì thấy nạn nhân đã được người dân cứ thế kéo ra ngoài và đặt trên đường.
Đúng như những gì anh Việt lo ngại, người đàn ông bị gãy đốt sống cổ và tử vong.
7 năm làm công tác tình nguyện sơ cứu trên các nẻo đường Thủ đô, đã rất nhiều lần, anh Việt chứng kiến việc người thân, người đi đường lại gây nguy hiểm cho người bị nạn chỉ vì xử trí sai cách.
“Chúng tôi chứng kiến rất nhiều người không có kỹ năng gây ra tổn thương nghiêm trọng cho nạn nhân. Đây là một hệ quả từ lỗ hổng rất lớn trong kiến thức sơ cấp cứu của nhiều người Việt”, anh Việt chia sẻ.
Cách đó không lâu, một vụ tai nạn trên đường Trịnh Văn Bô (Hà Nội) cũng có kết cục tương tự.
Nạn nhân sau cú va chạm bị gãy xương đùi được một người ở hiện trường bế lên ô tô để đi cấp cứu.
Khi tiếp cận được bệnh nhân, anh Việt phát hiện ở má trong của đùi đã có một “túi máu”.
“Nạn nhân bị gãy xương đùi. Do đó, nếu không biết xử trí cứ thế bế thốc nạn nhân lên đã khiến phần gãy của xương cứa đứt động mạch. Chúng tôi hiểu được sự sốt ruột của mọi người khi thấy người bị nạn, nhưng đối với nạn nhân chỉ một thao tác xử trí sai cũng gây nguy hiểm”, anh Việt chia sẻ.
Tham gia cứu nạn cho hơn 10.000 vụ việc, theo ghi nhận của anh Việt có đến 70% người dân không biết về kỹ năng sơ, cấp cứu. Hầu hết các sự vụ khi đến hiện trường, các thành viên của FAS Angel đều nhận thấy người thân hoặc những người xung quanh không biết phải xử trí nạn nhân như thế nào.
“Chúng tôi từng chứng kiến nhiều nạn nhân bị tổn thương cột sống nặng hơn, thậm chí tử vong, chỉ vì bị kéo dậy, dựng ngồi hoặc đặt sai tư thế. Có người co giật thì bị nhét muỗng hoặc tay vào miệng vì sợ ‘cắn lưỡi’. Có người hóc dị vật, lại bị vỗ lung tung không đúng cách”, anh Việt chia sẻ.
Không biết xử trí đúng cách khi gặp tai nạn, nhiều người Việt vô thức “điền vào chỗ trống” bằng những kiến thức vay mượn từ phim ảnh, truyền miệng dân gian hoặc các video lan truyền trên mạng xã hội. Thậm chí, một số “mẹo sơ cứu” sai lầm đã trở thành mặc định trong tư duy cộng đồng, dù giới chuyên môn nhiều lần cảnh báo.
Đây là nhận định bác sĩ chuyên khoa cấp cứu Nguyễn Tiến Dũng từ chính thực tế lâm sàng.
“Tại bệnh viện chúng tôi nhận thấy những lỗi sai rất cơ bản trong cách xử trí sơ cứu của chính bệnh nhân hay người xung quanh. Từ những vấn đề rất nhỏ như khi bị chảy máu cam bệnh nhân lại bịt mũi ngửa cổ trong khi cách làm này khiến máu chảy ngược vào trong gây nôn.
Hay trường hợp trẻ em co giật dù các bác sĩ đã khuyến cáo không được đưa thứ gì vào miệng trẻ nhưng nhiều phụ huynh vẫn để ngón tay hay cán thìa vì lo trẻ cắn lưỡi”, BS Dũng nêu ví dụ.
Theo chuyên gia này, điều nguy hiểm là rất nhiều nội dung xấu độc, sai sự thật được lan truyền trên mạng xã hội nhưng lại dễ chiếm được lòng tin của người dân.
Ví dụ như mẹo cứu người bị đột quỵ bằng cách dùng kim châm vào 10 đầu ngón tay. Đây là thông tin đã lan truyền từ lâu. Video, bài viết với mẹo này xuất hiện khắp nơi từ TikTok đến các hội nhóm, dù đã được các phương tiện truyền thông cảnh báo sai sự thật, nhưng đến nay vẫn rất nhiều người tin vào mẹo này.
“Đây là điều đặc biệt nguy hiểm, bởi với bệnh nhân đột quỵ, thời gian chính là mạng sống. Thay vì gọi xe cấp cứu, người nhà lại chăm chăm đi tìm kim để châm cho bệnh nhân thì chính là đang bỏ lỡ cơ hội vàng để điều trị”, BS Dũng cho hay.
Một vấn đề khác, theo chuyên gia này, nhiều người trẻ đang tiếp cận thông tin và kiến thức thông qua mạng xã hội TikTok. Thế nhưng vì đặc thù là định dạng video ngắn, nên các thông tin về y khoa, điển hình như xử trí sơ cấp cứu với định dạng video ngắn.
Hàng triệu lượt xem chỉ với một video ngắn vài chục giây, TikTok đang bị xem như giáo trình cho mọi vấn đề, kể cả sức khỏe phổ biến của giới trẻ – một cách học tiện lợi nhưng đầy rủi ro.
Thực tế, rất nhiều nội dung hướng dẫn sơ cứu được trình bày qua các cú edit dồn dập, hình ảnh giật gân, hay sử dụng các hot trend để dễ viral. Không ít video do các TikToker tự diễn, không có chuyên môn y tế, vẫn được cộng đồng “thả tim” và chia sẻ như một “bí kíp sống còn”.
Không chỉ người trẻ, nhiều bậc phụ huynh cũng dễ tin vào những đoạn video mang giọng điệu “bác sĩ mạng”. Một số kênh còn phát tán thông tin sai về cấp cứu trẻ bị hóc dị vật, đột quỵ, sốc phản vệ. Đây là những tình huống mà xử lý sai có thể đồng nghĩa với mất mạng.
“Khác với nấu ăn hay mẹo vặt, nội dung y tế không thể làm theo kiểu trend hay rút gọn. Một động tác sai không chỉ vô dụng mà còn khiến nạn nhân rơi vào tình trạng nguy kịch hơn”, BS Dũng nhấn mạnh.
Vấn đề đáng nói, theo các chuyên gia, là phần lớn người xem không có khả năng kiểm định thông tin, nhưng lại rất dễ tin vì clip có lượt thích cao, bình luận khen ngợi hoặc người chia sẻ có ngoại hình chỉn chu.
Sau khi tham gia sơ cứu hàng nghìn vụ tai nạn, anh Phạm Quốc Việt đúc rút 3 lỗi sơ cấp cứu nguy hiểm nhất mà người Việt thường mắc, xuất phát từ sự nhiệt tình thiếu kỹ năng:
Thứ nhất là bế nạn nhân đi ngay, chưa cần biết chấn thương gì.
“Nhiều người vẫn nghĩ rằng “càng đưa đi cấp cứu nhanh càng tốt”, nên phản xạ đầu tiên là bế nạn nhân lên xe máy hoặc ô tô. Nhưng trong các ca gãy xương, chấn thương cột sống hay xuất huyết nội, hành động đó có thể trở thành cú đánh chí mạng cuối cùng”, anh Việt chia sẻ.
Lỗi thứ hai là không biết chắc kỹ thuật đúng hay không vẫn cứ làm.
Theo anh Việt, đây là một kiểu “cứu người theo bản năng” rất phổ biến: nghe nói đâu đó cách làm này “hiệu quả”, thấy người khác từng làm nên… làm theo, dù không hiểu rõ nguyên lý y khoa.
“Ví dụ như bế người bị đuối nước chạy vòng quanh để “cho ọc hết nước ra” thay vì làm kỹ thuật CPR”, anh Việt dẫn chứng.
Sai lầm thứ ba là bảo thủ, không chịu lắng nghe người có chuyên môn.
“Đôi khi chúng tôi đến và nói là chúng tôi là người có kỹ năng sơ cứu. Hãy để chúng tôi sơ cứu nạn nhân nhưng người đang thực hiện ở hiện trường lại cãi và chỉ chúng tôi phải thế này thế kia”, anh Việt nói.
Theo anh Việt, nếu mỗi người dân được trang bị một số kỹ năng cơ bản về sơ – cấp cứu, tỷ lệ sống sót sau tai nạn ở Việt Nam sẽ cải thiện rõ rệt.
Dưới đây là 5 nguyên tắc cơ bản mà bất kỳ ai cũng nên biết:
1. Biết cách tiếp cận hiện trường an toàn
Trước khi cứu người, hãy đảm bảo chính bạn không trở thành nạn nhân tiếp theo.
“Giao thông chưa dừng hẳn, đám đông đang hỗn loạn, nguy cơ cháy nổ hoặc vật nhọn quanh nạn nhân… Những yếu tố đó phải được kiểm tra trước tiên”, anh Việt nhấn mạnh.
2. Nắm vững trình tự sơ cấp cứu cơ bản
Trong mọi tình huống, nguyên tắc ABC luôn được ưu tiên hàng đầu:
A – Airway (đường thở): Kiểm tra và đảm bảo nạn nhân không bị tắc đường thở.
B – Breathing (hô hấp): Xem nạn nhân có thở được không.
C – Circulation (tuần hoàn): Nếu có vết thương chảy máu, cần nhanh chóng cầm máu.
Sau đó mới đến bỏng, gãy xương, hoặc các tổn thương thứ cấp khác.
“Chúng tôi từng gặp nhiều người hoảng loạn khi thấy xương nạn nhân gãy chìa ra ngoài, nhưng có thể tổn thương này không bằng vết bỏng. Vết bỏng gây khủng bố tinh thần và đau rát kinh khủng với nạn nhân nên cần ưu tiên xử lý trước gãy xương”, anh Việt nói.
3. Biết sử dụng dụng cụ và xử trí đúng cách
Một số người vẫn áp dụng các mẹo dân gian nguy hiểm như rắc thuốc lào, lá cây, tro bếp vào vết thương hở. Thực tế, những chất này có thể chứa vi khuẩn uốn ván hoặc gây hoại tử mô.
4. Phối hợp hiệu quả thay vì tranh cãi
Trong một tình huống tai nạn, nếu có mặt nhiều người, điều tốt nhất là phân công nhiệm vụ: người giữ đường thở, người gọi cấp cứu, người điều tiết giao thông.
Nếu có người có kinh nghiệm hoặc chứng chỉ sơ cấp cứu, hãy nhường quyền xử lý ban đầu cho họ.
5. Đừng cố làm “người hùng”
“Bạn không cần nổi bật. Bạn chỉ cần làm đúng. Chỉ một cú bấm số 115, một lời nhắc ‘đừng di chuyển nạn nhân’, hoặc một bàn tay đặt đúng vị trí, cũng có thể giữ lại một mạng sống”, anh Việt chia sẻ.
Source link: https://dantri.com.vn/suc-khoe/nguoi-tot-day-nan-nhan-vao-cua-tu-vi-so-cuu-sai-cach-20250811125432275.htm
