Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, Việt Nam đang nỗ lực khai thông các điểm nghẽn chiến lược và tận dụng các nguồn lực toàn cầu để bứt phá. Tuy nhiên, để thực sự vươn lên, chúng ta cần tập trung vào nội lực, đặc biệt là sự tiên phong của các doanh nghiệp. Những doanh nghiệp này không chỉ là những người dám đi trước mà còn là những “ngòi nổ” mở đường cho sự chuyển hóa sâu sắc của nền kinh tế.
Doanh Nghiệp Tiên Phong và Vai Trò Của Nội Lực
Để phát triển khoa học công nghệ, mỗi quốc gia cần các yếu tố then chốt như nguồn lực tài chính, nhân lực chất lượng cao, cơ chế hợp tác hiệu quả và năng lực hội nhập quốc tế. Tại Việt Nam, doanh nghiệp vừa và nhỏ thường gặp nhiều thách thức khi tiếp cận môi trường này. Do đó, doanh nghiệp tiên phong đóng vai trò quan trọng khi dám mở đường, chọn đi vào lĩnh vực mới, công nghệ mới hoặc mô hình kinh doanh chưa từng có tiền lệ. Họ chấp nhận rủi ro cao nhưng cũng có khả năng tạo ra ảnh hưởng lớn nhất.
Tạo Ra Thị Trường Mới
Doanh nghiệp tiên phong không chờ chính sách “trải thảm” hay thị trường đã chín muồi. Họ sẵn sàng tạo ra thị trường, thiết lập tiêu chuẩn mới và kéo theo cả chuỗi cung ứng đi lên. Trong nền kinh tế đổi mới, họ là những “mũi nhọn đột phá”, định hình hướng đi mới cho cả ngành, vùng và quốc gia.
Câu Chuyện Thành Công Của FPT
Năm 1998, tại buổi tổng kết 10 năm thành lập tập đoàn FPT, Chủ tịch Trương Gia Bình chia sẻ tham vọng về một đội ngũ 1.000 kỹ sư phần mềm để đem trí tuệ Việt ra thế giới. Ngày 13/1/1999, FPT Software được thành lập để chuyên trách xuất khẩu phần mềm, khởi đầu từ Bangalore, Ấn Độ.
Những Thất Bại và Bài Học
Chủ tịch Trương Gia Bình nhắc lại chuỗi “thất bại” khi FPT mò mẫm tìm đường ra nước ngoài, tiêu tốn 1 triệu USD. Tuy nhiên, những thất bại này đã giúp FPT học hỏi và phát triển. FPT chỉ thực sự cất cánh khi chinh phục thành công thị trường Nhật Bản từ năm 2005 và cơ hội sau thảm họa sóng thần năm 2011.
Thành Công Toàn Cầu
Ngày nay, FPT đã trở thành tập đoàn công nghệ lớn, vươn ra toàn cầu với sự hiện diện tại 30 quốc gia, bao gồm các thị trường phát triển như Mỹ, Nhật Bản, Singapore và châu Âu. FPT đầu tư mạnh vào AI, bán dẫn và công nghệ lõi, với quy mô nhân sự lên đến 30.000 người thuộc 70 quốc tịch, trở thành đối tác tin cậy của gần 100 công ty thuộc Fortune Global 500.
VNG: Kỳ Lân Công Nghệ Việt Nam
VNG đã vượt xa lĩnh vực kinh doanh game ban đầu để trở thành tập đoàn công nghệ đa ngành. VNG đầu tư mạnh vào công nghệ nền tảng và tương lai, như phát triển Zalo Cloud, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và phát triển nền tảng thanh toán ZaloPay. VNG đang hình thành một hệ sinh thái công nghệ toàn diện, hướng tới tạo ra một “vùng đất” công nghệ riêng cho Việt Nam.
Viettel: Làm Chủ Công Nghệ Lõi
Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông Quân đội (Viettel) đã chuyển mình mạnh mẽ, không chỉ là nhà mạng viễn thông hàng đầu mà còn là tập đoàn công nghệ lõi tiên phong. Viettel tự sản xuất thiết bị, cạnh tranh với các ông lớn toàn cầu như Ericsson, Huawei và Nokia. Thành công năm 2017 với hệ thống tính cước thời gian thực vOCS đã mở đường cho Viettel làm chủ mạng 4G và tiến tới 5G.
VinFast: Hệ Sinh Thái Di Chuyển Xanh
VinFast nổi lên như một trường hợp đặc biệt trong ngành công nghiệp Việt Nam, với mô hình hệ sinh thái di chuyển xanh toàn diện. VinFast tập trung vào công nghệ xanh, từ xe ô tô điện, xe máy điện, công nghệ pin đến mạng lưới trạm sạc quy mô lớn. Đây là một bước đi tiên phong và táo bạo, thể hiện tầm nhìn chiến lược nhằm làm chủ chuỗi giá trị di chuyển xanh.
Thaco: Từ Lắp Ráp Đến Làm Chủ Công Nghiệp
Thaco khởi đầu với lĩnh vực lắp ráp ô tô nhưng đã chuyển mình chiến lược, vươn lên làm chủ chuỗi giá trị công nghiệp. Thaco đầu tư hơn 400 triệu USD để xây dựng Thaco Industries và Trung tâm Cơ khí, kiểm soát quy trình sản xuất khép kín và làm chủ công nghệ. Điều này không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn giúp Thaco tự tin xuất khẩu sản phẩm ra thế giới.
Khát Vọng và Động Lực Phát Triển
Khát vọng thoát bẫy thu nhập trung bình và xây dựng nền kinh tế tự chủ, bền vững là động lực thúc đẩy Việt Nam tập trung làm chủ các công nghệ lõi như công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo. Thị trường nội địa rộng lớn với gần 100 triệu dân là “bệ phóng” vững chắc cho doanh nghiệp. Nền tảng hạ tầng công nghệ thông tin và quá trình chuyển đổi số cũng đóng vai trò then chốt, giúp Việt Nam “đi tắt đón đầu” và tiếp cận nhanh chóng các xu hướng công nghệ mới nhất.
Kết Luận
Doanh nghiệp tiên phong không phải là người giỏi nhất, mà là người dám đi trước. Họ là những tế bào đổi mới của một nền kinh tế biết tự tiến hóa. Để Việt Nam hóa rồng, chúng ta cần nhận diện, tiếp sức và để họ mở đường cho tương lai.
Hãy theo dõi kỳ sau để khám phá thêm về hành trình khoa học công nghệ Việt Nam từ thách thức quá khứ đến cơ hội lịch sử.
