Điện ảnh cách mạng Việt Nam đã sớm nhận ra vai trò quan trọng của mình trong việc ghi lại những trang sử hào hùng của dân tộc. Ngay từ những năm tháng chiến tranh ác liệt, các nhà làm phim đã dũng cảm dấn thân vào lửa đạn, mang đến những thước phim quý giá, phản ánh chân thực cuộc sống và chiến đấu của quân và dân ta ở miền Nam. Những bộ phim này không chỉ là tư liệu lịch sử vô giá mà còn là những tác phẩm nghệ thuật lay động lòng người, truyền lửa cho các thế hệ mai sau về lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết và khát vọng hòa bình.
“Nổi Gió” (1966) – Tiếng Chuông Đầu Tiên Của Điện Ảnh Cách Mạng Về Đề Tài Chiến Tranh Miền Nam
Nổi Gió (1966) của đạo diễn Huy Thành chuyển thể từ vở kịch cùng tên của nhà văn Đào Hồng Cẩm, có một vị trí đặc biệt trong lịch sử điện ảnh Việt Nam. Đây là bộ phim đầu tiên của điện ảnh cách mạng lấy bối cảnh cuộc chiến tranh ở miền Nam. Câu chuyện phim xoay quanh bi kịch gia đình của hai chị em Vân (cố NSND Thụy Vân) và Phương (cố NSND Thế Anh).
Vân là một cán bộ cách mạng kiên trung, hoạt động trong lòng địch, trong khi Phương lại là một Trung úy quân đội Việt Nam Cộng hòa. Sau nhiều năm xa cách, cuộc gặp gỡ tình cờ của họ không mang lại niềm vui đoàn tụ mà lại khơi dậy những mâu thuẫn sâu sắc về ý thức hệ và lựa chọn con đường.
Khi biết em trai phục vụ cho phía địch, Vân đã đau đớn đuổi Phương đi. Bi kịch nối tiếp bi kịch khi Vân và con trai bị bắt vào trại tập trung. Tại đây, chị đã kiên cường đấu tranh, chịu đựng những đòn tra tấn dã man và chứng kiến cảnh con trai bị sát hại. Nỗi đau tột cùng tưởng chừng quật ngã người phụ nữ ấy, nhưng Vân đã vượt qua, giả điên để tiếp tục hoạt động cách mạng trong tù.
Sau khi ra tù, Vân đã bằng sự kiên trì và tình yêu thương, cảm hóa được người em trai và nhiều binh lính Việt Nam Cộng hòa, thức tỉnh họ về chính nghĩa dân tộc. Hình ảnh cuối phim khi Trung úy Phương cúi xuống rửa mặt trên dòng sông trong ánh bình minh, nghe tiếng reo hò của nhân dân và nhìn nụ cười trìu mến của người chị đã trở thành một biểu tượng về sự thức tỉnh và hòa giải.
Với diễn xuất tài năng của Thế Anh và Thụy Vân, Nổi Gió đã chạm đến trái tim của hàng triệu khán giả, giành giải Bông Sen Vàng tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ nhất và trở thành nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam.
“Cánh Đồng Hoang” (1979) – Tinh Thần “Dựa Vào Sức Dân Mà Đánh Mỹ”
Cánh Đồng Hoang của đạo diễn, NSND Hồng Sến đưa khán giả đến với vùng Đồng Tháp Mười trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ đầy gian khổ. Sau gần nửa thế kỷ kể từ khi ra mắt vào năm 1979, bộ phim với kịch bản của nhà văn Nguyễn Quang Sáng và âm nhạc của Trịnh Công Sơn vẫn giữ nguyên sức hút mãnh liệt.
Tác phẩm tập trung vào cuộc sống của vợ chồng nông dân Ba Đô (cố NSND Lâm Tới) và Sáu Xoa (Thúy An) cùng đứa con nhỏ trong một căn chòi giữa mênh mông nước. Họ được cách mạng giao nhiệm vụ giữ đường dây liên lạc, một công việc thầm lặng nhưng vô cùng nguy hiểm.
Trong một trận càn, Ba Đô bị trực thăng Mỹ bắn trúng. Để trả thù, vợ anh cùng du kích bắn rơi chiếc trực thăng, tạo nên khoảnh khắc kịch tính khó quên. Điểm nhấn nhân văn là cảnh tấm ảnh vợ con phi công Mỹ rơi ra khi anh ta bị bắn. Dù có ý kiến đề nghị cắt, đạo diễn Hồng Sến vẫn giữ lại để nhấn mạnh: Lính Mỹ cũng là con người, có gia đình, nhưng chiến tranh buộc họ phải xa rời tất cả.
Đạo diễn Hồng Sến đã sử dụng ngôn ngữ điện ảnh đầy tính biểu tượng và tương phản để truyền tải những giá trị nhân văn sâu sắc. Diễn xuất tuyệt vời của Lâm Tới và Thúy An đã hóa thân trọn vẹn vào vai vợ chồng Ba Đô, tạo nên một tác phẩm nghệ thuật xuất sắc.
Cánh Đồng Hoang không chỉ là một lát cắt lịch sử về cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam tại Đồng Tháp Mười, mà còn là khúc hùng ca đậm chất thơ về sự kiên cường của con người Việt Nam. Tác phẩm từng giành giải Bông Sen Vàng tại Liên hoan phim Việt Nam 1980 và Huy chương vàng tại Liên hoan phim Quốc tế Moskva 1981, khẳng định dấu ấn của điện ảnh Việt Nam trên trường quốc tế và truyền đi thông điệp mạnh mẽ về khát vọng hòa bình.
Kết Luận
Những bộ phim kinh điển về đề tài chiến tranh miền Nam không chỉ là những tư liệu lịch sử quý giá mà còn là những tác phẩm nghệ thuật đỉnh cao, phản ánh sâu sắc tinh thần yêu nước và khát vọng hòa bình của dân tộc Việt Nam. Từ Nổi Gió đến Cánh Đồng Hoang, mỗi bộ phim đều mang đến những thông điệp nhân văn sâu sắc, góp phần giáo dục thế hệ trẻ về lòng yêu nước và tinh thần đoàn kết. Hãy dành thời gian để xem lại những tác phẩm này nhân dịp kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam để hiểu rõ hơn về lịch sử và văn hóa dân tộc.
