Nơi ghi dấu những khoảnh khắc chuyển dòng lịch sử

Nơi ghi những dấu ấn vàng son trong lịch sử dân tộc

Cách đây tròn 80 năm, trong những ngày Thu tháng Tám lịch sử, tại lầu Ngũ Phụng, trên cổng Ngọ Môn – Kinh thành Huế (thành phố Huế), vua Bảo Đại đọc Chiếu thoái vị, khép lại sự tồn tại hàng ngàn năm của chế độ phong kiến Việt Nam.

Chiều 30/8/1945, sau 24 phát súng lệnh, lá cờ đỏ sao vàng từ từ được kéo lên và tung bay trên bầu trời xứ Huế, đánh dấu mốc vàng son trong lịch sử dân tộc.

Trong cuốn Hồi ký từ triều đình Huế đến chiến khu Việt Bắc, ông Phạm Khắc Hòe, cựu Đổng lý Ngự tiền Văn phòng triều đình Huế, thuật lại lễ thoái vị của vua Bảo Đại được ấn định tổ chức vào chiều 30/8/1945.

Từ trưa cùng ngày, lá cờ vàng (cờ quẻ ly) của nhà vua được kéo lên lại trên Kỳ đài. Việc treo lại lá cờ này nhằm tạo ấn tượng sâu sắc trước hàng vạn người dân kéo đến Quảng trường Ngọ Môn chứng kiến thời khắc lịch sử.

“Bảo Đại đọc Chiếu thoái vị xong thì trên Kỳ Đài, lá cờ vàng của nhà vua từ từ hạ xuống và lá cờ nền đỏ thắm tươi long lanh năm cánh sao vàng được kéo lên giữa những tiếng vỗ tay, tiếng hoan hô như sấm, cắt ngang 24 phát súng lệnh vang lên chào quốc kỳ mới của Tổ quốc hồi sinh”, trích hồi ký của ông Phạm Khắc Hòe.

Theo tư liệu lịch sử, lá cờ đỏ sao vàng đã được các học viên của Trường Thanh niên tiền tuyến Huế treo lên Kỳ đài từ ngày 21/8/1945, tạo khí thế cho cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền tại Huế.

Người chỉ huy việc treo cờ cách mạng lên Kỳ đài ngày hôm đó là hai học viên Đặng Văn Việt (1920-2021) và Nguyễn Thế Lương (1920-2006), sau này là Thiếu tướng Cao Pha, từng giữ chức vụ Phó Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự Bộ Quốc phòng trước khi nghỉ hưu năm 1983.

Sáng 21/8/1945, sau khi đưa cờ đỏ sao vàng đến chân Kỳ đài, ông Việt đi thẳng lên gặp những người lính bảo vệ, ra lệnh hạ cờ quẻ ly xuống và treo cờ đỏ sao vàng lên Kỳ đài. Trước uy thế của phong trào Việt Minh, những người lính triều đình không dám phản kháng, buộc phải tuân theo.

“Chúng tôi nhìn theo, tim mình như sôi sục, rất bồi hồi phấn khởi, tự hào vì cờ đỏ sao vàng lá cờ cách mạng đã tung bay trên Kỳ đài Huế,… Nhân dân Huế và vùng xung quanh tới 40km đều nhìn cờ rộng hơn 120m2 tung bay trên cột cờ cao, hào hứng phấn khởi hô lên: “Cờ đỏ sao vàng! Cách mạng đã về! Việt Nam ta độc lập rồi!”, trích hồi ức của ông Đặng Văn Việt do Bảo tàng Lịch sử quốc gia lưu giữ.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa – Thông tin tỉnh Thừa Thiên Huế (cũ), cho biết Kỳ đài được xây dựng vào năm vua Gia Long thứ 6 (1807), nằm trên pháo đài Nam Chánh, ở vị trí trung tâm ngay phía trước cổng Ngọ Môn. Đây vừa là nơi đặt cột cờ biểu trưng cho quyền lực triều đình, đồng thời là vị trí quan sát phòng thủ vô cùng quan trọng của Kinh thành Huế.

Trải qua quá trình tồn tại, công trình đã ghi dấu những khoảnh khắc chuyển dòng trong lịch sử dân tộc. Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, nơi đây đã chứng kiến sự kiện Kinh đô Huế thất thủ vào năm 1885, dân tộc ta bước vào thời kỳ bị thực dân đô hộ.

Trong giai đoạn 1945-1975, Kỳ đài Huế còn chứng kiến thêm nhiều biến thiên quan trọng, đặc biệt là vào ngày 26/3/1975, lá cờ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam được kéo lên, đánh dấu sự kiện Huế chính thức giải phóng.

Giữ “lửa” trên ngọn Kỳ đài

Ngày nay, Kỳ đài Huế là một phần tiêu biểu trong Quần thể di tích cố đô Huế đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới, trở thành niềm tự hào của cả nước.

Trong những ngày tháng Tám lịch sử, chúng tôi có dịp đến thăm Kỳ đài, được ngắm nhìn lá cờ đỏ sao vàng khổ lớn tung bay phấp phới trên bầu trời xứ Huế mà lòng dâng lên niềm tự hào dân tộc.

Anh Đặng Ngọc Thành (29 tuổi), nhân viên Tổ Bảo vệ Kỳ đài, thuộc Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế, cho biết hàng ngày, những người được giao nhiệm vụ quản lý việc treo, hạ cờ phải bảo đảm lá cờ không bị xoắn đuôi, vướng vào dây cáp, phát hiện sớm các sự cố để kịp thời xử lý.

Theo anh Thành, mỗi ngày, tổ trực phải chỉnh sửa cờ bị vướng nhiều lần. Người được giao nhiệm vụ cần có khả năng leo trèo tốt và không sợ áp lực độ cao. Đây là công việc có phần nguy hiểm và vất vả, nhưng anh Thành và đồng nghiệp luôn cảm thấy vinh dự, tự hào, bởi đó không chỉ là nhiệm vụ mà còn thể hiện trách nhiệm của giới trẻ với biểu tượng thiêng liêng của Tổ quốc.

Rời Kỳ đài, chúng tôi đến chợ Đông Ba, tìm gặp bà Trần Thị Hạnh (65 tuổi, trú tại phường Phú Xuân, thành phố Huế), người có nhiều năm gắn bó với nghề may cờ Tổ quốc.

Hàng chục năm qua, với tay nghề khéo léo, bà Hạnh được nhiều người tin tưởng, tìm đến đặt hàng, nhất là các cơ quan, đoàn thể. Đặc biệt, hơn 15 năm trở lại đây, bà Hạnh vinh dự được chọn đặt may những lá cờ đỏ sao vàng khổ lớn để treo trên Kỳ đài Huế.

Theo bà Hạnh, hàng năm, đơn vị quản lý di tích thường đặt may 12 lá cờ lớn để treo ở Kỳ đài Huế, nhằm đảm bảo cờ luôn tươi mới, không bị sờn rách, bạc màu. Mỗi một lá cờ như vậy có chiều dài lên đến 12m, rộng 8m, cánh ngôi sao vàng dài 4m. Để có được những lá cờ đẹp nhất, chuẩn nhất, bà Hạnh luôn thận trọng từng đường kim mũi chỉ.

Theo bà, cái khó nhất để tạo ra những lá cờ có kích thước lớn nằm ở khâu cắt, may ngôi sao vàng. Nếu cánh sao bị lệch tâm, lá cờ sẽ rất xấu và không thể hiện được ý nghĩa của Quốc kỳ. Do đó, mỗi khi nhận làm cờ cho Kỳ đài, bà thường đem về nhà hoặc nhờ các hội trường có không gian rộng để căng vải, dùng kim chỉ cố định cánh sao vàng cho chuẩn rồi mới đưa lên máy để may. 

Bà Hạnh tiết lộ, may cờ không mang lại lợi nhuận cao nhưng bà vẫn yêu nghề và cảm thấy vui khi sản phẩm do chính tay mình làm ra được treo ở những nơi trang trọng, thiêng liêng nhất.

“Nhà tôi ở trong nội thành, mỗi khi nhìn lên Kỳ đài thấy lá cờ đỏ sao vàng tung bay phấp phới, tôi lại cảm thấy tự hào, xúc động và thêm yêu quê hương của mình hơn”, bà Hạnh chia sẻ