Trung tâm lưu trữ quốc gia IV, đặt tại phường 5, thành phố Đà Lạt, Lâm Đồng, đang lưu giữ 33.971 tấm mộc bản triều Nguyễn. Đây là di sản đặc biệt, bao gồm nhiều bộ chính văn, chính sử của các vương triều từ thời Hùng Vương đến triều Nguyễn. Với số lượng đồ sộ và giá trị lịch sử to lớn, mộc bản triều Nguyễn được xem là “độc nhất vô nhị” tại Việt Nam.
Mộc bản triều Nguyễn: Di sản văn hóa quý giá
Mộc bản triều Nguyễn là những ván gỗ khắc chữ Hán và chữ Nôm ngược, dùng để in sách. Trên mỗi tấm mộc bản, các ký tự được chạm khắc công phu, tỉ mỉ, sắc nét. Ngoài chữ viết, nhiều mộc bản còn được trang trí bằng hình rồng, phượng, tạo nên giá trị nghệ thuật độc đáo.
Theo ông Nguyễn Xuân Hùng, Giám đốc Trung tâm lưu trữ quốc gia IV, mộc bản đầu tiên được làm vào năm 1811 dưới thời vua Gia Long, thuộc bộ Hoàng Việt luật lệ. Bộ mộc bản cuối cùng được thực hiện vào thời vua Khải Định. Những tấm mộc bản này không chỉ là tư liệu lịch sử quý giá mà còn phản ánh sự phát triển của nghề khắc gỗ và in ấn tại Việt Nam.
Những bảo vật lịch sử còn nguyên vẹn
Một trong những mộc bản nổi tiếng được lưu giữ tại đây là bản khắc Chiếu dời đô, dùng để in trong bộ sách Đại Việt sử ký toàn thư. Dù đã trải qua hàng trăm năm, bản khắc này vẫn giữ được độ nguyên vẹn, với các nét chữ sắc nét, rõ ràng.
Công tác bảo quản và phục hồi
Với hơn 3.000 tấm mộc bản bị cong vênh, mối mọt, mục mủn, công tác bảo quản luôn được đặt lên hàng đầu. Chị Lại Thị Ngọc, cán bộ Phòng Bảo quản, chia sẻ: “Trung tâm đã áp dụng nhiều biện pháp để gia tăng độ cứng cho gỗ, đảm bảo mộc bản được bảo quản trong điều kiện lý tưởng nhất.”
Di sản tư liệu thế giới
Năm 2009, mộc bản triều Nguyễn đã được UNESCO công nhận là Di sản Tư liệu thế giới đầu tiên của Việt Nam. Điều này không chỉ khẳng định giá trị to lớn của di sản này mà còn góp phần quảng bá văn hóa, lịch sử Việt Nam ra thế giới.
Kết luận
Trung tâm lưu trữ quốc gia IV không chỉ là nơi bảo quản hơn 3 vạn mộc bản triều Nguyễn mà còn là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn khám phá lịch sử, văn hóa của dân tộc. Với những nỗ lực không ngừng trong công tác bảo tồn, di sản này sẽ tiếp tục được lưu truyền cho các thế hệ mai sau.
