Sự hào nhoáng của bóng đá Malaysia và bài học từ Trung Quốc, Nhật Bản

Sự hào nhoáng của hai đội tuyển Malaysia và Indonesia

Indonesia là đội bóng mạnh nhất Đông Nam Á vào lúc này, họ là đội duy nhất của bóng đá khu vực có mặt tại vòng loại thứ 4 World Cup 2026 khu vực châu Á.

Vị thế hiện tại của đội tuyển Indonesia, thành tích có mặt tại vòng loại thứ 3 và bây giờ là vòng loại thứ 4 World Cup khu vực châu Á của đội tuyển Indonesia, hoàn toàn nhờ vào dàn cầu thủ nhập tịch gốc châu Âu.

Nhìn thấy sự lột xác của Indonesia với các cầu thủ nhập tịch, đội tuyển Malaysia noi theo. Đội bóng có biệt danh Harimau Malaya cũng ồ ạt nhập tịch cầu thủ trong thời gian ngắn vừa rồi.

Danh sách đội tuyển Malaysia hướng về trận gặp đội tuyển Việt Nam tối 10/6, trên sân Bukit Jalil (Kuala Lumpur, Malaysia), có đến 15 cầu thủ sinh ra bên ngoài đất nước này.

Trong đó có 6 người mới hoàn toàn, lần đầu tiên được gọi lên đội tuyển Malaysia, gồm trung vệ Facundo Garces (sinh ra ở Argentina), hậu vệ trái Gabriel Palmero (gốc Tây Ban Nha), tiền vệ Hector Hevel (Hà Lan), tiền đạo Imanol Machuca (Argentina), Joao Figueiredo (Brazil) và Rodrigo Holgado (Argentina).

Ba người trong số những nhân vật vừa nêu có giá trị chuyển nhượng ước lượng hàng triệu euro/người, gồm Imanol Machuca (2,5 triệu euro, hơn 74 tỷ đồng), Joao Figueiredo (2,1 triệu euro, hơn 62,3 tỷ đồng) và Facundo Garces (1,2 triệu euro, hơn 35,6 tỷ đồng).

Nhờ dàn cầu thủ nhập tịch hùng hậu này, Malaysia thắng đậm đội tuyển Việt Nam 4-0 tối 10/6. Đây là trận thắng đầu tiên của Malaysia trước đội tuyển Việt Nam kể từ năm 2014. Hai trong số các tân binh, gồm tiền đạo Joao Figueiredo và Rodrigo Holgado, mỗi người góp một bàn thắng vào lưới đội tuyển Việt Nam.

Nhập tịch có phải là con đường căn cơ để đi đến thành công?

Giữa niềm hân hoan của người hâm mộ và giới bóng đá Malaysia sau chiến thắng hoành tráng trước đội tuyển Việt Nam, vẫn có người tỉnh táo chỉ ra một thực tế đang diễn ra với các nền bóng đá chuộng chính sách nhập tịch.

Nhà báo người Malaysia Ajitpal Singh bất ngờ viết trên tờ New Straits Times danh tiếng của nước này: “Việc nhập tịch cho cầu thủ gốc ngoại có thể giải quyết vấn đề trước mắt, có thể thay đổi kết quả đối đầu giữa đội tuyển Malaysia và đội tuyển Việt Nam trong nhất thời. Nhưng việc phát triển bóng đá trẻ mới là xương sống của nền bóng đá”.

“Đội bóng gồm toàn các cầu thủ nhập tịch Indonesia vừa thua đậm Nhật Bản đến 0-6, cho dù Nhật Bản chỉ sử dụng thành phần gồm toàn bộ các cầu thủ thuần nội, được đào tạo từ trong nước”, nhà báo Malaysia Ajitpal Singh viết thêm.

Cũng liên quan đến trận đấu giữa hai đội đối lập hoàn toàn với nhau về chính sách sử dụng nhân sự, gồm một bên sử dụng cầu thủ nhập tịch là Indonesia và bên kia sử dụng cầu thủ do chính mình đào tạo là Nhật Bản, cựu Phó chủ tịch VFF Dương Vũ Lâm nói: “Nếu xem việc nhập tịch là cách để phát triển nền bóng đá, vì sao đội hình toàn cầu thủ châu Âu của Indonesia lại thua Nhật Bản hết trận này đến trận khác?”.

“Người Nhật luôn kiên trì trong khâu đào tạo suốt nhiều thập kỷ qua, họ không cần cầu thủ nhập tịch vẫn là cường quốc bóng đá số một châu Á, dần gia nhập nhóm có trình độ hàng đầu thế giới”, cựu Phó chủ tịch VFF Dương Vũ Lâm nói thêm.

Cùng quan điểm với ông Dương Vũ Lâm, cựu HLV đội tuyển U23 Việt Nam, ông Hoàng Anh Tuấn, cũng đánh giá việc khâu đào tạo cầu thủ trẻ mới là khâu tiên quyết giúp giữ vững sức mạnh của nền bóng đá. Theo ông Tuấn, việc nhập tịch ồ ạt cho cầu thủ gốc ngoại không phải là con đường bền vững để đi đến sự phát triển.

HLV Hoàng Anh Tuấn bình luận: “Nói về tính đồng nhất về mặt lối chơi, nói về tính ổn định, bóng đá Nhật Bản mới là nền bóng đá có sự ổn định cao nhất. Cầu thủ Nhật Bản dù đi đá bóng khắp thế giới, nhưng mỗi khi về tập trung cùng đội tuyển quốc gia, họ không mất nhiều thời gian để ráp nối đội hình”.

“Điều này có được là nhờ cầu thủ Nhật Bản xuất thân trong cùng một môi trường bóng đá, được đào tạo theo một phong cách từ nhỏ. Lối chơi đặc trưng của bóng đá Nhật Bản đã thấm vào người các cầu thủ này. Thế nên, dù đi bất cứ đâu, họ không bao giờ đánh mất tính bản sắc trong lối chơi của họ”, HLV Hoàng Anh Tuấn khẳng định.

Bản sắc đấy làm nên sức mạnh cho bóng đá Nhật Bản, chứ bản sắc đấy không đến từ việc nhập khẩu cầu thủ. Từ chỗ chỉ là một nền bóng đá nhỏ cách đây vài chục năm, bóng đá Nhật Bản hiện là nền bóng đá giàu thành tích nhất châu Á (4 lần vô địch Asian Cup), là đội bóng châu Á có thứ hạng cao nhất trên bảng xếp hạng FIFA (hạng 15).

Việc Nhật Bản đánh bại các đội tuyển hàng đầu thế giới như Tây Ban Nha, Đức giờ cũng không còn là chuyện lạ nữa. Tất cả đều nhờ sự kiên trì trong khâu đào tạo, sự kiên trì trong việc phát triển bóng đá trẻ nhiều chục năm liên tục, chứ không phải đến từ việc nhập tịch cầu thủ gốc ngoại.

Bài học từ bóng đá Trung Quốc

Thực tế là bóng đá Nhật Bản cũng từng thử nghiệm việc nhập tịch cầu thủ. Hồi đầu những năm 1990, đội tuyển Nhật Bản xuất hiện không ít cầu thủ gốc Brazil trong đội hình. Tuy nhiên, chỉ trong thời gian rất ngắn, họ nhận ra rằng việc làm này không giúp cho họ bắt kịp trình độ thế giới.

Ngoài ra, nếu sa vào con đường nhập tịch cho cầu thủ gốc nước ngoài, người Nhật có thể bỏ quên khâu đào tạo trẻ. Họ nhận ra rằng chỉ có tập trung vào công tác “trồng người” từ chính nguồn lực của mình, bóng đá Nhật Bản mới tạo nên bản sắc rất riêng mà họ đang có ngày nay.

Trái ngược với Nhật Bản, đội tuyển Trung Quốc muốn nhanh chóng bắt kịp trình độ thế giới thông qua con đường nhập tịch. Rất nhiều cầu thủ gốc Brazil đã xuất hiện ở đội tuyển Trung Quốc vài năm qua.

Kết quả là đội bóng thuộc quốc gia tỷ dân từ chỗ từng có suất dự World Cup 2002 bằng đội hình thuần nội, giờ suy yếu đến mức không còn khả năng tranh chấp vé dự giải vô địch bóng đá thế giới. Thậm chí, đội tuyển Trung Quốc giờ đây còn thường xuyên thua các đội ở Đông Nam Á (Việt Nam, Indonesia, Thái Lan).

Có lẽ hiếm có nền bóng đá nào trên khắp thế giới nhiều tiền như nền bóng đá Trung Quốc. Nếu chỉ cần có tiền và thông qua việc nhập tịch cho cầu thủ gốc ngoại, rồi vươn lên nhóm có trình độ cao, bóng đá Trung Quốc đã làm được từ lâu rồi, chứ không phải càng ngày càng tụt hạng như hiện tại.

Đấy là bài học đắt giá cho bất cứ nền bóng đá nào muốn bỏ qua khâu đào tạo trẻ để thực hiện bước “đốt cháy giai đoạn”, tăng sức mạnh bằng cách nhập tịch ồ ạt.

Điều hại ở đây là khi một đội tuyển gom đồng loạt cầu thủ nhập tịch về rồi ráp vào đội hình, cũng đồng nghĩa với việc họ đang triệt tiêu cơ hội vươn lên của lớp lớp các tài năng trẻ, đang muốn khẳng định bản thân thông qua con đường bóng đá.

Một bài học khác, đến từ sự kiên trì trong khâu đào tạo trẻ và cho ra quả ngọt, đó là trường hợp của đội tuyển Uzbekistan. Thế hệ “Thường Châu tuyết trắng” từng vào đến trận chung kết U23 châu Á năm 2018 của Uzbekistan vừa tạo nên lịch sử, khi giành vé dự World Cup 2026 cùng đội tuyển quốc gia nước họ.

Uzbekistan không nhiều tiền như Indonesia hay Malaysia, họ chọn con đường xây dựng bóng đá bằng cách phát triển bóng đá trẻ. Qua nhiều thập kỷ, tính từ khi tách ra khỏi Liên Xô vào đầu những năm 1990, bóng đá Uzbekistan giờ đã đi đến đích. Họ kiên trì phát triển nguồn lực nội tại và họ đã thành công!