Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Sỹ Bảy vừa ký ban hành Kết luận thanh tra số 138/KL-TTCP về công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch xây dựng, quản lý đầu tư xây dựng và quản lý, sử dụng đất đai tại TP Cần Thơ trong giai đoạn 2015-2022. Kết luận này chỉ ra nhiều vi phạm nghiêm trọng liên quan đến quyền sử dụng đất và quản lý đất đai, gây thiệt hại lớn cho ngân sách nhà nước.
Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Cần Thơ vi phạm Luật Đất đai
Kết luận thanh tra cho thấy, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Cần Thơ đã cấp 2.051 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) cho 23 tổ chức kinh tế để thực hiện 26 dự án với thời hạn sử dụng đất lâu dài. Hành động này vi phạm Điều 126 Luật Đất đai năm 2013, quy định rõ thời hạn sử dụng đất đối với các dự án đầu tư.
Ngoài ra, Giám đốc Sở còn cấp sổ đỏ lần đầu chi tiết từng lô đất nhỏ theo bản vẽ quy hoạch khi dự án chưa hoàn thiện hệ thống hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội theo quy định, vi phạm Điều 26 Nghị định số 43/2014 và khoản 21 Điều 1 Nghị định số 01/2017 của Chính phủ. Một số trường hợp cấp sổ đỏ cho hộ gia đình, cá nhân lần đầu chưa đủ các giấy tờ theo quy định tại Điều 100 Luật Đất đai năm 2013.
Bảng giá đất và quy định thu tiền bảo vệ đất trồng lúa
Trong thời kỳ thanh tra, bảng giá đất do UBND TP Cần Thơ ban hành chưa sát với giá thị trường và chưa được điều chỉnh kịp thời. Điều này không phù hợp với Luật Đất đai, dẫn đến việc không thu được tiền bảo vệ, phát triển đất trồng lúa đối với các dự án chuyển mục đích sử dụng đất chuyên trồng lúa sang mục đích phi nông nghiệp trước ngày 9/9/2016.
UBND TP Cần Thơ bị kết luận chậm ban hành văn bản quy định mức thu tiền bảo vệ, phát triển đất trồng lúa theo quy định của Chính phủ. Hậu quả là số tiền trên 86 tỷ đồng cần phải thu hồi về ngân sách nhà nước theo quy định.
Phân bổ kinh phí và thẩm định giá đất
Thanh tra phát hiện Cần Thơ phân bổ sử dụng nguồn kinh phí thu được từ tiền bảo vệ và phát triển đất trồng lúa giai đoạn 2015-2022 không đúng quy định của Chính phủ. Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Tài chính và Hội đồng Thẩm định giá đất Cần Thơ thẩm định, trình UBND TP phê duyệt đơn giá đất cụ thể đối với 3 dự án có nội dung không đúng quy định của Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Cục Thuế TP Cần Thơ miễn tiền sử dụng đất trong thời gian xây dựng cơ bản đối với dự án Tổ hợp Đại học FPT và Công viên phần mềm FPT Cần Thơ do Công ty cổ phần FPT làm chủ đầu tư, vi phạm quy định của Bộ Tài chính và Chính phủ. Số tiền 2,2 tỷ đồng miễn giảm không đúng cần phải thu hồi về ngân sách nhà nước.
Số tiền vi phạm và trách nhiệm của Chủ tịch UBND TP Cần Thơ
Thanh tra Chính phủ phát hiện Cục Thuế Cần Thơ đã thực hiện khấu trừ khoản tiền tự nguyện ứng trước giải phóng mặt bằng đối với 26 dự án chưa đúng quy định. Cục Thuế cũng chưa thực hiện thủ tục chuyển từ thuê đất nộp tiền thuê đất hàng năm sang thuê đất trả tiền một lần đối với diện tích mà chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng tại 4 khu công nghiệp đã cho 29 nhà đầu tư thứ cấp thuê đất theo hình thức trả tiền một lần, vi phạm Luật Đất đai.
Tổng số tiền thuê đất trên 123 tỷ đồng cần phải thu hồi về ngân sách nhà nước theo quy định. Cần Thơ và các cơ quan chức năng ở đây cũng chưa kịp thời đôn đốc, thu hồi quỹ đất 20% đất ở dành cho nhà ở xã hội đối với 3 dự án đầu tư theo quy định, tương đương diện tích 1,84ha.
Việc chậm triển khai thực hiện chủ trương, chính sách về sắp xếp, đổi mới và phát triển Nông trường Sông Hậu, Nông trường Cờ Đỏ, theo cơ quan thanh tra, chưa đúng quy định của Chính phủ. Cần Thơ ban hành quyết định thu hồi đất của Nông trường Sông Hậu giao cho Công ty cổ phần chế biến thực phẩm Sông Hậu và Công ty cổ phần chế biến phụ phẩm thủy sản Sông Hậu sử dụng vào mục đích sản xuất kinh doanh là không phù hợp Nghị định 181/2004 của Chính phủ.
Số tiền trên 1 tỷ đồng do bồi thường, hỗ trợ không đúng khi thu hồi đất tại Dự án khu tái định cư quận Ninh Kiều (phường An Bình, quận Ninh Kiều) cũng được yêu cầu thu hồi về ngân sách.
Những vi phạm nêu trên, nếu không được kịp thời phát hiện, có nguy cơ gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước số tiền gần 214 tỷ đồng (tạm tính). Ngoài ra, số tiền phải thu nộp ngân sách nhà nước do các tổ chức nợ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất tính đến hết năm 2022 là trên 208 tỷ đồng và số tiền ký quỹ bảo đảm đầu tư trên 193 tỷ đồng.
Trách nhiệm của Chủ tịch UBND TP Cần Thơ
Thanh tra Chính phủ khẳng định trách nhiệm đối với các hạn chế, khuyết điểm, vi phạm nêu trên thuộc về Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, Phó chủ tịch được phân công phụ trách; Chủ tịch Hội đồng thẩm định giá đất, giám đốc các sở, ngành (Tài nguyên và Môi trường, Kế hoạch và Đầu tư, Xây dựng, Tài chính, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), Cục trưởng Cục Thuế, Giám đốc Công ty TNHH MTV Nông nghiệp Cờ Đỏ, Giám đốc Nông trường Sông Hậu.
Từ đó, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân lãnh đạo UBND TP Cần Thơ các thời kỳ có liên quan đến những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm. Về xử lý kinh tế, thanh tra kiến nghị thu hồi về ngân sách nhà nước số tiền gần 463 tỷ đồng và giảm trừ khi quyết toán dự án số tiền trên 2,5 tỷ đồng do vi phạm trong công tác đầu tư xây dựng và quản lý, sử dụng đất đai.
Kết luận và kiến nghị
Thanh tra Chính phủ đề nghị Cần Thơ xem xét, điều chỉnh lại thời hạn sử dụng của 2.051 sổ đỏ đã cấp cho 23 tổ chức kinh tế chưa đúng quy định; xác định giá khởi điểm để tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất tại đường Vòng Cung (phường An Bình, quận Ninh Kiều).
Cần Thơ phải kiểm tra tình hình cho thuê lại đất và thu tiền thuê đất của các chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng tại 4 khu công nghiệp. Trên cơ sở đó tiến hành điều chỉnh, thực hiện thu tiền thuê đất theo quy định; kiểm tra tình hình sử dụng đất tại Khu công nghiệp Hưng Phú 1 do Công ty cổ phần Khu công nghiệp Sài Gòn – Cần Thơ làm chủ đầu tư, có biện pháp xử lý theo quy định, tránh thất thu ngân sách.
Trong quá trình thực hiện, nếu có dấu hiệu vi phạm hình sự, Thanh tra Chính phủ yêu cầu chuyển cơ quan điều tra theo thẩm quyền. Cơ quan thanh tra đã đề nghị Bộ Công an chỉ đạo cơ quan chức năng tiếp nhận thông tin sai phạm đất đai của Trung tâm xây dựng hạ tầng Khu công nghiệp Thốt Nốt tại Khu công nghiệp Thốt Nốt (giai đoạn 3).
Để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý đất đai, cần thiết phải có sự giám sát chặt chẽ và xử lý nghiêm minh các vi phạm. Người dân và các tổ chức cần được thông tin rõ ràng về các quy định và quy trình liên quan đến quyền sử dụng đất để tránh những sai phạm tương tự trong tương lai.
