20h30 ngày 2/11/2016, Tuyên Quang.
Đang trên đường đi bộ về phòng trọ, anh Phạm Quốc Việt bất ngờ bị một người phụ nữ đi xe máy đâm từ phía sau.
Khi định thần lại sau cú va chạm, anh Việt nhận thức rõ mình đang nằm trên đường nhựa, thế nhưng khi định đứng dậy, chàng trai quê Nam Định mới phát hiện ra cơ thể như bị tê liệt.
“Tôi cứ nằm đó, bất động. Đó cũng là khoảnh khắc tôi đối mặt với sự sợ hãi lớn nhất của một con người”, anh Việt nhớ lại, mô tả rằng mình đúng nghĩa là “đếm ngược đến cái chết”.
Vị trí vụ tai nạn xảy ra nằm trên đoạn đường rất thẳng, có rất nhiều xe tải từ phía cầu Tân Hà đổ dốc xuống.
“Trước khi đến chỗ tôi nằm có 3 cái ngã tư. Cứ mỗi khi có xe ô tô từ cầu Tân Hà xuống, tôi đều đếm và cầu nguyện sao cho người lái xe chuyển hướng rẽ trái hoặc rẽ phải. Nếu đi thẳng, trong đêm mưa tầm nhìn hạn chế như vậy, chúng tôi rất dễ bị đâm lần hai điều này cũng đồng nghĩa với cái chết”, anh Việt kể.
Cách đó một đoạn, người phụ nữ cũng nằm bất động. Trên đường, xe cộ và dòng người vẫn lặng lẽ lướt qua. Suốt 15 phút, không ai có ý định dừng lại.
“Có thể người ta nghĩ tôi đã chết, hoặc người ta sợ bị đổ oan nên không dám dừng lại. Tôi cố gắng lấy hết sức giơ tay lên vẫy để báo hiệu là mình còn sống. Cuối cùng, cũng có một người phụ nữ dừng lại hỏi han và gọi xe cứu thương đưa chúng tôi vào viện”, anh Việt nhớ lại.
Hiểu được sự cô đơn và bất lực nếu bị bỏ lại giữa đường trong một vụ tai nạn, sau khi sức khỏe hồi phục, anh Việt đã quyết định làm công việc thiện nguyện sơ cứu, giúp đỡ người gặp tai nạn giao thông trên đường.
Suốt 7 năm qua, anh Việt và sau đó có thêm những người đồng đội, kể từ khi thành lập Đội Hỗ trợ sơ cứu miễn phí FAS Angel, túc trực trên các nẻo đường Thủ đô hỗ trợ sơ cứu người bị nạn.
Từ vị trí của một nạn nhân tai nạn giao thông đến người cứu nạn, Phạm Quốc Việt vẫn luôn trăn trở với câu hỏi “Tại sao người ta ngại giúp nhau khi bị nạn?”.
Sợ bị liên lụy, vu vạ là một trong những nguyên nhân được anh Việt chỉ ra cho tâm lý ngại cứu người bị nạn, đặc biệt là các vụ tai nạn giao thông.
Anh Việt chia sẻ: “Càng ở nơi hoang vu, hẻo lánh, tâm lý này lại càng lớn. Mọi người đương nhiên vẫn muốn cứu giúp người khác nhưng lại sợ không ai làm chứng rằng mình không liên quan đến vụ việc.
Chúng ta cũng đã thấy thực tế rằng, có những người qua đường tốt bụng sơ cứu và đưa nạn nhân vào viện, nhưng sau đó lại bị người nhà nạn nhân tấn công vì cho rằng “ân nhân” lại chính là thủ phạm”.
Tuy nhiên, còn một nguyên nhân khác, mà theo anh Việt, phản ánh một thực trạng nguy hiểm hơn, chính là lỗ hổng về kỹ năng sơ cứu trong cộng đồng.
“Chúng ta hay dồn sự chú ý và chỉ trích cho sự vô cảm, thờ ơ. Thế nhưng, vấn đề lại xuất phát từ việc muốn cứu người nhưng không biết phải cứu như thế nào”, anh Việt phân tích.
Tham gia cứu nạn cho hơn 10.000 vụ việc trong 8 năm qua, Đội trưởng FAS Angel nhận định lỗ hổng này rất lớn.
“Theo ghi nhận của chúng tôi trong các vụ tai nạn đã tiếp nhận, có đến 70% người dân không biết về kỹ năng sơ, cấp cứu. Hầu hết các sự vụ khi đến hiện trường, chúng tôi nhận thấy người thân hoặc những người xung quanh không biết phải xử trí nạn nhân như thế nào.
Chỉ cần nhìn cách họ kê đầu nạn nhân, tư thế đặt nạn nhân cho đến trình tự xử trí là có thể đánh giá được ở hiện trường có người biết sơ, cấp cứu hay không.
Một tình huống mà chúng tôi thường xuyên gặp phải là nạn nhân đang co giật, khó thở nhưng người dân vẫn lấy cái gì đó nhét vào miệng vì sợ nạn nhân cắn lưỡi”, anh Việt cho hay.
Lỗ hổng kiến thức sơ, cấp cứu cũng có thể được thấy rõ từ phía lực lượng điều trị. BS Nguyễn Tiến Dũng – chuyên khoa cấp cứu nhiều lần phải lắc đầu tiếc nuối khi bệnh nhân đến trong tình trạng không thể cứu chữa chỉ vì người nhà “không biết phải làm gì, chỉ chờ xe cấp cứu tới”.
“Để xe cấp cứu có thể tiếp cận nạn nhân và chở đến bệnh viện, trung bình mất 10-15 phút. Thậm chí ở Hà Nội thời gian này có thể kéo dài gấp đôi, gấp ba. Trong khi đó, có nhiều tình trạng thời gian giữ mạng sống chỉ tính bằng phút như hóc dị vật, ngừng tuần hoàn.
Như vậy, chỉ trông cậy vào việc đưa bệnh nhân tới viện để cấp cứu thì gần như bệnh nhân không còn cơ hội gì”, BS Dũng chia sẻ.
Chuyên gia này kể lại một trường hợp nam sinh cấp 3 bị đuối nước trong mùa hè, để nhấn mạnh về lỗ hổng kiến thức sơ, cấp cứu trong cộng đồng.
“Nam sinh đi biển cùng gia đình nhưng không may bị đuối nước. Khi được đưa lên bờ, người mẹ không biết làm gì ngoài kêu gào, khóc lóc. Bệnh nhân sau đó được đưa vào bệnh viện gần đó để cấp cứu ngừng tuần hoàn.
Khi có mạch trở lại, bệnh nhân được chuyển lên chúng tôi. Tuy nhiên, lúc này cậu ấy đã chết não và phải sống thực vật. Với một bạn học sinh cấp 3 có rất nhiều cơ hội cho tương lai nhưng cuối cùng cánh cửa đã đóng sập lại thì rất đáng tiếc”, BS Dũng trầm giọng.
Chuyên gia phân tích: “Với các trường hợp ngừng tuần hoàn, cứ một phút trôi qua nếu không xử lý gì, bệnh nhân mất 8-10% cơ hội sống. Vậy chúng ta chỉ biết gọi sự trợ giúp mà không xử lý gì, thì chỉ loanh quanh 10-15 phút bệnh nhân đã không còn cơ hội gì cả”.
Không biết phải sơ, cấp cứu như thế nào, nhiều vấn đề xuất phát điểm không quá nghiêm trọng nhưng lại có thể cướp đi sinh mạng.
Điển hình nhất, theo BS Dũng, là các trường hợp hóc dị vật, vốn rất phổ biến ở trẻ em và người già.
Khi hóc dị vật đường thở xảy ra, nếu biết thực hiện nghiệm pháp heimlich, dị vật sẽ nhanh chóng được tống xuất và không gây tổn hại gì lớn đến sức khỏe bệnh nhân.
Ngược lại nếu chỉ biết chờ xe cấp cứu, bệnh nhân hoàn toàn có thể tử vong trước khi đến được viện vì ngạt thở.
“Tại bệnh viện, những vụ việc đáng tiếc như vậy vẫn xảy ra thường xuyên. Ngay cả trên báo, đài cũng đưa tin rất nhiều. Căn nguyên một phần do người tiếp cận ban đầu chưa biết cách xử lý làm sao cho đúng đắn, đến khi vào viện thì đã quá trễ”, BS Dũng phân tích.
Số liệu thống kê giúp chúng ta hình dung được rõ hơn về lỗ hổng kiến thức sơ cấp cứu của người Việt.
Theo BS Dũng, ở Pháp, 50% các trường hợp cấp cứu ngừng tuần hoàn là do những người đầu tiên phát hiện nạn nhân và cấp cứu ngay. Thậm chí ở Hà Lan, con số này lên đến 70%. Đáng nói, ở các nước châu Âu, 80% các trường hợp tham gia cấp cứu ban đầu là người hoàn toàn xa lạ với nạn nhân.
“Trong khi đó, ở Việt Nam, theo một thống kê mà tôi đọc được, chỉ có 40% nạn nhân ngừng tuần hoàn được người phát hiện can thiệp cấp cứu ban đầu, còn lại là không làm gì cả, chỉ chờ xe cấp cứu”, BS Dũng nêu con số đáng suy ngẫm.
Theo báo cáo, người Việt Nam dành khoảng 6,2 giờ/ngày cho việc sử dụng điện thoại thông minh. Chỉ riêng các ứng dụng mạng xã hội và nhắn tin đã tiêu tốn của mỗi người trung bình hơn 2,5 giờ/ngày.
Chỉ tính riêng giới trẻ, con số này cao hơn rất nhiều.
Dùng hơn 6 tiếng để sử dụng điện thoại di động thông minh. Thế nhưng quỹ thời gian dành để học các kiến thức có thể cứu mạng chính bản thân và gia đình của nhiều người Việt có vẻ như “eo hẹp” hơn rất nhiều.
Từ năm 2021, BS Nguyễn Tiến Dũng tổ chức các buổi học kỹ năng sơ, cấp cứu miễn phí cho cộng đồng. Thế nhưng, suốt một thời gian dài, số lượng người tham gia các buổi học đếm trên đầu ngón tay.
“Thời gian đầu, tôi trực tiếp đến các khu tập thể, chung cư để gặp các bác trong tổ dân phố bày tỏ mong muốn hướng dẫn kỹ năng sơ cấp cứu cho cộng đồng ở đó. Thế nhưng việc tổ chức cũng rất khó khăn, mọi người ít quan tâm”, BS Dũng chia sẻ.
Cũng là người thường xuyên tổ chức các buổi học sơ, cấp cứu miễn phí, theo anh Phạm Quốc Việt, rất khó để thuyết phục mọi người quan tâm và dành thời gian đi học kỹ năng cứu mạng người.
Một thực tế đang buồn khác, theo BS Dũng, chính người trẻ lại là nhóm đối tượng “thờ ơ” nhất với kỹ năng này.
“Tôi nhận thấy nhiều người trẻ thờ ơ với kỹ năng sơ, cấp cứu nói riêng và các vấn đề sức khỏe nói chung, xuất phát từ tâm lý bệnh không rơi vào mình.
Ngay cả với các bậc phụ huynh cũng chưa thực sự nhận thức được tầm quan trọng của kỹ năng sống còn này.
Họ hướng con mình đến những thành tích, công việc học tập nhiều hơn. Chúng ta thấy thực trạng học sinh đi học rất nhiều hết lớp học thêm này đến lớp học thêm kia, nhưng kỹ năng sống cơ bản nhất thì không được bố mẹ chú trọng. Từ quan điểm của các bậc phụ huynh rồi sẽ ảnh hưởng đến thế hệ sau”, BS Dũng trăn trở.
Chuyên gia này nêu thực tế, nhiều bệnh lý cần xử trí sơ, cấp cứu điển hình như đột quỵ ở Việt Nam đang ngày càng trẻ hóa. Có những bệnh nhân đột quỵ khi chỉ mới 20 tuổi. Hay phổ biến hơn, tình trạng hóc dị vật thì ngay chính người trẻ cũng có thể dễ dàng trở thành nạn nhân.
Source link: https://dantri.com.vn/suc-khoe/thay-nguoi-nguy-cap-ma-bat-luc-lo-hong-lon-trong-ky-nang-so-cuu-20250811123314183.htm
