Các quy hoạch khoáng sản tại một số địa phương, đặc biệt là tỉnh Đắk Nông, đang gây ra nhiều bất cập và khó khăn trong quá trình thực thi. Việc chồng lấn với hệ thống giao thông quốc gia, ảnh hưởng đến đa dạng sinh học và các hoạt động phi nông nghiệp đang đặt ra những thách thức cho sự phát triển bền vững.
Vướng mắc trong quy hoạch khoáng sản hiện nay
Theo báo cáo của Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông năm 2024, quy hoạch khoáng sản tại địa phương này đang chồng lấn nghiêm trọng với hệ thống giao thông quốc gia. Cụ thể, quy hoạch này đã ảnh hưởng đến 221ha quốc lộ 14, 124ha quốc lộ 28, và các tuyến đường cao tốc. Điều này dẫn đến những khó khăn trong việc duy trì và phát triển cơ sở hạ tầng giao thông.
Bên cạnh đó, quy hoạch này cũng ảnh hưởng đến đa dạng sinh học khi có thể làm mất đi gần 28.300ha diện tích rừng, 21ha đất cho Khu bảo tồn thiên nhiên Nâm Nung và 96ha đất cho Vườn Quốc gia Tà Đùng. Đây là những hệ sinh thái quan trọng cần được bảo tồn.
Việc thực hiện đúng quy hoạch khoáng sản cũng khiến Đắk Nông thiếu quỹ đất để triển khai các hoạt động phi nông nghiệp, như quy hoạch đất sinh hoạt cộng đồng, đất vui chơi giải trí công cộng, đất ở nông thôn, đất xây dựng trụ sở, đất tín ngưỡng, đất sản xuất vật liệu xây dựng, theo Quyết định số 326/2022 của Thủ tướng Chính phủ. Sự thiếu hụt này đặt ra thách thức cho sự phát triển của cộng đồng địa phương.
Những vấn đề nan giải trong quy hoạch
Hiện nay, tại Đắk Nông, nhiều khu vực có quy hoạch khai thác bauxite chiếm diện tích lớn, gần như chiếm hết quỹ đất tự nhiên, dẫn đến thiếu quỹ đất để phát triển các hoạt động xã hội khác cho hàng nghìn người dân. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân trong khu vực.
Không chỉ riêng Đắk Nông, tình trạng này còn đang diễn ra tại nhiều địa phương ven biển như Quảng Bình, Huế, Bình Thuận. Các quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản đang chồng chéo với các quy hoạch phát triển khác, như quy hoạch đô thị, khu công nghiệp, du lịch sinh thái.
Nguyên nhân và giải pháp
Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết sự chồng chéo này là do sự thiếu thống nhất trong việc quản lý tài nguyên khoáng sản. Công tác lập quy hoạch thăm dò, khai thác, sử dụng khoáng sản cấp trung ương do Bộ Công Thương và Bộ Xây dựng thực hiện, trong khi cơ sở dữ liệu về tài nguyên và công tác quản lý do Bộ Nông nghiệp và Môi trường đảm nhiệm. Ngoài ra, một số quy hoạch cũ có tính hiệu lực không cao và thường xuyên bị điều chỉnh.
Luật Địa chất và khoáng sản 2024 cũng đặt ra những quy định mới cần được thực thi một cách hiệu quả. Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẳng định cần sớm giải quyết các tồn tại, bất cập này để đảm bảo mục tiêu quản trị tài nguyên khoáng sản phát triển bền vững.
Kết luận
Tình trạng chồng chéo trong quy hoạch khoáng sản đang đặt ra thách thức lớn cho sự phát triển kinh tế – xã hội tại nhiều địa phương. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và địa phương để giải quyết những mâu thuẫn này, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Quy hoạch khoáng sản cần được xem xét toàn diện, cân bằng với các hoạt động kinh tế khác để đạt hiệu quả cao nhất và đảm bảo lợi ích cho cả người dân và môi trường.
