Thuốc Nam Gia Truyền Dân Tộc Dao không chỉ là một phần trong kho tàng y học cổ truyền Việt Nam mà còn là niềm tự hào của cộng đồng người Dao ở Ba Vì, Hà Nội. Với hàng trăm năm phát triển và lưu giữ, những bài thuốc này đã chữa trị hiệu quả nhiều loại bệnh, từ đơn giản đến phức tạp.
Nguồn gốc và hành trình phát triển
Theo lời kể của các cụ cao niên, khoảng bảy, tám trăm năm trước, người Dao di cư từ nơi khác đến định cư tại sườn Tây dãy núi Ba Vì. Nơi đây nổi tiếng với hệ sinh thái đa dạng và phong phú về thực vật, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển nguồn dược liệu quý giá. Trải qua hàng trăm năm nghiên cứu, họ đã tích lũy được vô số bài thuốc chữa trị hàng trăm loại bệnh khác nhau.
Vợ chồng anh Dương Trung Thân ở xã Ba Vì nổi tiếng với bài thuốc nam gia truyền chữa bệnh về khớp.
Những năm 80 của thế kỷ trước, khi đất nước bước vào giai đoạn đổi mới, người Dao vẫn bám sát cây ngô, cây sắn để đảm bảo an ninh lương thực. Các bài thuốc nam – vốn là tri thức dân tộc – chỉ được lưu truyền lặng lẽ để chữa bệnh cho các thành viên trong gia đình. Nhưng sau đó, nhờ sự hỗ trợ của Đảng và Nhà nước, nghề thuốc nam dần trở thành nguồn thu nhập chính, giúp người dân cải thiện đời sống.
Quy trình chế biến và ứng dụng
Thuốc nam của người Dao ở xã Ba Vì cơ bản theo quy trình chế biến thủ công. Người dân lên rừng hái thuốc về, băm nhỏ, phơi khô, phối trộn các vị thành bài thuốc trị bệnh. Người bệnh mua thuốc về đun uống thay nước hàng ngày hoặc dùng để ngâm tắm; một số loại thuốc được chế biến dưới dạng cao đặc để uống hoặc xoa bóp ngoài da.
Anh Dương Trung Thân, một thầy lang người Dao có hơn 20 năm kinh nghiệm, chia sẻ rằng gia đình anh đã gắn bó với nghề làm thuốc nam gần 40 năm. Nhờ sự nỗ lực và sáng tạo, anh đã phát triển được hàng chục bài thuốc chữa các bệnh về khớp, dạ dày, gan, tiểu đường, huyết áp, viêm xoang…
Ý nghĩa và tầm quan trọng
Việc chủ động nguồn cung nguyên liệu tại chỗ giúp đồng bào không phải lệ thuộc vào nguồn nhập khẩu, kiểm soát được chất lượng dược liệu và quan trọng nhất là đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Đây là những yếu tố rất quan trọng để củng cố và phát triển danh tiếng thuốc nam Ba Vì.
Người Dao ở xã Ba Vì chế biến thuốc nam từ cây dược liệu tự nhiên ở địa phương, đảm bảo vệ sinh an toàn và có dược tính cao trong chữa trị bệnh.
Bà Triệu Thị Bích, một người dân ở xã Ba Vì, cho biết gia đình bà trước đây chỉ làm nông, trồng sắn. Công việc rất vất vả nhưng thu nhập chẳng được bao nhiêu. Sau khi chuyển sang chế biến dược liệu, gia đình bà đã có thu nhập ổn định và cuộc sống cải thiện đáng kể.
Thế hệ trẻ tiếp nối truyền thống
Một điểm đáng mừng là hiện nay, rất nhiều thanh niên ở xã Ba Vì chọn cách ở nhà giúp ông bà, cha mẹ làm thuốc. Điều này không chỉ giúp bảo tồn tri thức truyền thống mà còn tạo ra nguồn thu nhập bền vững cho thế hệ trẻ.
Chị Lăng Thị Tuất – Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Ba Vì, cũng là một lương y người Dao, đánh giá rất cao những đóng góp của bà con người Dao đối với sự phát triển nghề thuốc nam của xã Ba Vì. Bà nhấn mạnh rằng tri thức truyền thống của người Dao đang được phát huy hiệu quả và sẽ tiếp tục trở thành suối nguồn mát lành mang lại cuộc sống tốt đẹp cho người dân nơi đây.
Nhà tập trung đẩy mạnh phát triển nghề thuốc nam truyền thống của dân tộc, đời sống người Dao nơi đây đã có nhiều đổi thay.
Dân tộc Dao hiện thuộc nhóm 32 dân tộc thiểu số còn gặp nhiều khó khăn ở nước ta. Tuy nhiên, với việc khai thác và phát huy tri thức truyền thống, người Dao ở Ba Vì đã biến di sản văn hóa thành tài sản quý giá, góp phần nâng cao đời sống và khẳng định vị thế của mình trên bản đồ y học cổ truyền Việt Nam.
