Trong những ngày gần đây, mặc dù đang là mùa khô, TPHCM và các tỉnh lân cận vẫn thường xuyên chứng kiến các trận mưa lớn. Tối ngày 25/4, Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ đã phát đi cảnh báo về dông, tố, lốc sét, mưa đá và mưa lớn cục bộ trên khu vực TPHCM. Vùng mây dông đang phát triển và gây mưa kèm dông, sét trên các khu vực huyện Bình Chánh, Củ Chi, các quận Bình Tân, Tân Phú, Tân Bình và TP Thủ Đức. Theo dự báo, mưa sẽ tiếp tục diễn ra ở nhiều khu vực trong thời gian tới.
Bệnh Nào Dễ Gia Tăng Khi Thời Tiết Thay Đổi?
Theo Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ Lê Khắc Bảo, Giám đốc Trung tâm Giáo dục Y học, Trường Đại học Y Dược TPHCM, mỗi khi giao mùa, thay đổi thời tiết từ nắng sang mưa, nóng sang lạnh hoặc ngược lại, các bệnh lý đường hô hấp thường có xu hướng gia tăng. Lý do đầu tiên là khi khí hậu chuyển lạnh hoặc khô, siêu vi sẽ sống “dai” hơn so với bình thường. Thứ hai, khi thời tiết thay đổi, người dân thường có xu hướng ở trong nhà nhiều hơn, làm tăng cơ hội tiếp xúc giữa người lành và người bệnh, từ đó tăng khả năng lây truyền bệnh.
Ngoài ra, miễn dịch của con người cũng giảm đi trong giai đoạn này, cộng hưởng với việc virus mạnh lên, dẫn đến sự gia tăng của các bệnh đường hô hấp do siêu vi. Trong đó, có bệnh do nhiễm phế cầu khuẩn và virus hợp bào hô hấp (RSV).
Phế Cầu Khuẩn và Virus Hợp Bào Hô Hấp (RSV)
Phế cầu là song cầu khuẩn gram dương, thường gây bệnh ở phổi. Khi vào cơ thể, ngoài viêm phổi, loại vi khuẩn này còn gây ra viêm tai giữa, viêm xoang. Nguy hiểm hơn, nếu phế cầu chạy vào máu sẽ gây ra nhiễm trùng huyết, chạy vào màng não gây viêm màng não. Đối tượng dễ bị phế cầu tấn công là trẻ nhỏ, người cao tuổi (trên 65 tuổi) mắc các bệnh nền nặng (như tim mạch, gan, phổi, đái tháo đường), người hút thuốc lá và nghiện rượu.
Phế cầu là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phổi mắc phải ngoài cộng đồng (trên 65%). Nhiễm phế cầu sẽ làm tăng gánh nặng nhập viện và tử vong. Ngoài ra, khi phế cầu xâm nhập vào cơ thể sẽ dẫn đến việc dùng nhiều kháng sinh, làm gia tăng tình trạng đề kháng kháng sinh.
Với RSV, virus này có type A và type B với hai cách xâm nhập khác nhau, nên dễ gây tái nhiễm. Thông thường, khi mắc bệnh, người lớn cần 5-8 ngày để tiêu diệt được RSV. Nhưng thời gian có thể lâu hơn với trẻ em, khiến khả năng thải ra môi trường của virus càng nhiều. Đáng chú ý, virus RSV ra ngoài môi trường không chết ngay, nên vẫn có khả năng lây nhiễm cho nhiều người hơn nữa.
Khuyến Cáo Từ Chuyên Gia
Phó giáo sư Lê Khắc Bảo cho biết, virus hô hấp hợp bào đa phần gây bệnh nhẹ, nhưng vẫn có những trường hợp mắc bệnh nặng. Một số ca có viêm tiểu phế quản (đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 2 tuổi) làm bệnh nhân bị khó thở, suy hô hấp và thậm chí tử vong. Về dấu hiệu nhận biết, triệu chứng nhiễm RSV phổ biến như nhiều loại virus hô hấp khác, bao gồm hắt hơi, sổ mũi, ho, đau nhức người, sốt nhẹ. Ở trẻ nhỏ, có tình trạng bỏ bú, chán ăn, mệt mỏi, lờ đờ, đánh thức không dậy.
Khi nhiễm phế cầu, triệu chứng của bệnh nhân sẽ mạnh hơn, sốt cao hơn, ho khạc đàm vàng, đàm xanh. Khi phát hiện các dấu hiệu trên (nhất là với trẻ nhỏ), bệnh nhân cần được đưa đến bệnh viện sớm để khám, làm các xét nghiệm cần thiết nhằm tìm ra bệnh chính xác, kịp thời.
Phó giáo sư Bảo cũng cho biết, vừa qua, Bộ Y tế đã có đề xuất đưa vaccine phế cầu vào chương trình tiêm chủng mở rộng. Điều này cho thấy sự nhận thức về tầm quan trọng của tiêm vaccine đối với bảo vệ sức khỏe cộng đồng với bệnh phế cầu, nhất là với trẻ em. Khi tỷ lệ trẻ mắc phế cầu giảm cũng kéo theo việc giảm số ca mắc những biến chứng liên quan của bệnh như viêm phổi, viêm tai giữa, viêm màng não mủ…, giảm khả năng lây lan và gánh nặng sử dụng dịch vụ y tế.
Với RSV, hiện tại Việt Nam chưa cấp phép lưu hành vaccine phòng bệnh này. Còn trên thế giới, một số nước đã chỉ định tiêm chủng cho người cao tuổi (trên 75 tuổi) hoặc người từ 60 tuổi có bệnh nền và một số nhóm trẻ em cụ thể. Phụ nữ có thai ở tam cá nguyệt cuối của thai kỳ cũng được khuyến cáo tiêm ngừa để tạo kháng thể cho mẹ và truyền qua cho con khi chào đời, giảm nguy cơ mắc bệnh cho trẻ.
Kết Luận và Khuyến Nghị
Trong tình hình thời tiết hiện tại, người dân (nhất là trẻ nhỏ, người có bệnh nền hen, COPD, lao…) sẽ có nguy cơ bị các bệnh đường hô hấp do nhiễm vi khuẩn, nhiễm siêu vi. Bên cạnh việc tiêm ngừa, trẻ nhỏ cần được chăm sóc kỹ, cho ăn uống đầy đủ và điều trị các bệnh đồng mắc sớm, cũng góp phần phòng chống các bệnh đường hô hấp hiệu quả.
Hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay khi phát hiện các triệu chứng để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Tài Liệu Tham Khảo
- Dân trí. (2025). TPHCM đang nắng nóng chuyển mưa đột ngột: Bệnh nào dễ bùng phát? [online] Available at: https://dantri.com.vn/suc-khoe/tphcm-dang-nang-nong-chuyen-mua-dot-ngot-benh-nao-de-bung-phat-20250425223040429.htm [Accessed 25 Apr. 2025].
