Theo thống kê, tuổi thọ trung bình của người dân TPHCM trong năm 2024 là 76,6 tuổi, cao hơn tuổi thọ trung bình của cả nước (74,7 tuổi) và tăng hơn 10 tuổi so với mốc thời gian của 45 năm trước. Cũng như tuổi thọ, chiều cao trung bình của dân số TPHCM cũng được cải thiện đáng kể sau hơn 4 thập kỷ.
Suốt 50 năm kể từ Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, ngành y tế TPHCM đã từng bước vượt qua những khó khăn, triển khai nhiều giải pháp đột phá để nâng cao khả năng chăm sóc sức khỏe người dân.
Lãnh đạo Sở Y tế TPHCM cho biết, trong suốt 50 năm hình thành và phát triển, nâng cao năng lực phòng chống dịch bệnh, củng cố y tế cơ sở và phát triển y tế cộng đồng luôn được xem là những nhiệm vụ trọng tâm cần ưu tiên tập trung nguồn lực để triển khai của ngành y tế thành phố.
Đây được xem là nền tảng để bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Đồng thời, khi thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ trên, TPHCM sẽ có thêm nguồn lực và thời gian để triển khai các kỹ thuật chuyên sâu, hướng đến mục tiêu trở thành Trung tâm chăm sóc sức khỏe của khu vực Đông Nam Á.
Những ngày sau giai đoạn 30/4/1975, TPHCM cùng cả nước bước vào giai đoạn “tái thiết”, trong bối cảnh đất nước vừa trải qua chiến tranh kéo dài, thiết bị y tế, vật tư và nguồn dự trữ thuốc men, nguyên liệu cạn dần.
Với phương châm y tế phải “gần dân, thuận lợi cho dân” và “phòng bệnh là chính, điều trị là quan trọng”, ngành y tế đã thành lập Trạm vệ sinh phòng dịch Thành phố và các đội vệ sinh phòng dịch ở quận huyện cùng các trạm y tế phường, xã.
Đây là lực lượng nòng cốt giúp triển khai phong trào ”5 dứt điểm” và xây dựng ”3 công trình vệ sinh”, sau đó là 10 điểm trong chương trình chăm sóc sức khỏe ban đầu tại các trạm y tế. Nhờ đó, TPHCM từng bước giảm và khống chế được các dịch bệnh như sốt rét, dịch tả, dịch hạch, thương hàn, sốt xuất huyết…, cũng như giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng, mù lòa.
TPHCM cũng linh động sử dụng các bài thuốc y học cổ truyền, góp phần khắc phục tình trạng khan hiếm thuốc men sau giải phóng. Quyết xứng đáng với vinh dự lớn được là thành phố mang tên Bác, dù khó khăn, ngành y tế TPHCM vẫn tổ chức khám bệnh và phát thuốc miễn phí cho người dân tại các trạm y tế trong giai đoạn 1975.
6 năm sau ngày giải phóng (1981), chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR) quốc gia được Bộ Y tế thí điểm, và 5 năm sau triển khai toàn quốc. Điều này cùng với nhiều giải pháp đột phá, sáng tạo của ngành y tế TPHCM đã giúp kiểm soát dịch bệnh truyền nhiễm tại địa phương.
Từ năm 2000 đến năm 2023, TPHCM cùng cả nước đã thanh toán bệnh bại liệt, loại trừ uốn ván sơ sinh, sốt rét và bệnh phong. Trong khi đó, các bệnh truyền nhiễm có thể dự phòng bằng vaccine như ho gà, bạch hầu, uốn ván, sởi đều giảm đáng kể.
Đến nay, sau gần 40 năm thực hiện, tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ cho trẻ dưới 1 tuổi tại TPHCM luôn đạt trên 95%.
Năm 1990, TPHCM phát hiện trường hợp nhiễm HIV đầu tiên của cả nước. Đây cũng là địa phương chịu gánh nặng bệnh HIV/AIDS lớn nhất trong suốt 35 năm qua, với hơn 52.600 trường hợp nhiễm HIV được quản lý và 100% phường, xã, thị trấn ở các quận, huyện đều báo cáo có người mắc bệnh (tính đến tháng 9/2024), tuy nhiên, tình hình đã được kiểm soát hiệu quả nhờ các chính sách quyết liệt và hỗ trợ quốc tế.
Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, sự hỗ trợ cả về kỹ thuật và kinh phí của các tổ chức quốc tế, tình hình dịch HIV/AIDS trên địa bàn TPHCM đã từng bước được kiểm soát. Số người nhiễm HIV mới, số trường hợp chuyển sang AIDS và tử vong liên quan đến tình trạng từng được ví là “căn bệnh thế kỷ” liên tục giảm qua từng năm.
Theo đó, TPHCM đã áp dụng nhiều mô hình can thiệp hiệu quả theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) trên phạm vi toàn địa phương, như điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP), điều trị kháng virus trong ngày khi phát hiện nhiễm HIV…
TPHCM đặt mục tiêu đến năm 2025 sẽ hoàn thành “mục tiêu 95”, gồm: 95% số người nhiễm HIV biết được tình trạng của mình (hiện đạt 93,5%); 95% số người đã chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị ARV (hiện đạt gần 93%); 95% số người được điều trị ARV kiểm soát được tải lượng virus ở mức thấp để sống khỏe mạnh và làm giảm nguy cơ lây truyền HIV cho người khác (hiện đạt 98%). Sau đó, hướng tới mục tiêu chấm dứt đại dịch AIDS vào năm 2030.
Từ bài học kinh nghiệm phòng chống dịch bệnh trong hàng chục năm qua và đặc biệt từ đại dịch Covid-19, ngành y tế đã tham mưu UBND TPHCM ban hành Đề án “Củng cố tổ chức, bộ máy và nâng cao năng lực Trung tâm kiểm soát bệnh tật Thành phố (HCDC)”.
Trong đó, củng cố hệ thống giám sát dịch bệnh triển khai rộng khắp thành phố, kết nối từ các cơ sở khám chữa bệnh đến tận các trạm y tế, nhằm nâng cao khả năng chủ động giám sát, dự báo, phát hiện sớm và kiểm soát dịch.
Đặc biệt, TPHCM đẩy mạnh hợp tác quốc tế để nâng cao năng lực giám sát và cảnh báo dịch bệnh, như hợp tác với OUCRU (Đơn vị nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford – Anh) và CDC Hoa Kỳ trong việc hỗ trợ, chuyển giao kỹ thuật cho HCDC trong thời gian qua.
Đáp ứng nhanh chóng hiệu quả đối với dịch sởi trong năm 2024 là một minh chứng rõ nét cho thành công của hoạt động này. Nhờ công bố dịch sởi và ban hành kế hoạch phòng chống dịch chủ động, số ca mắc bệnh đang giảm ở các nhóm tuổi. TPHCM hướng tới kết thúc dịch sởi trong năm 2025.
Bên cạnh những dấu ấn trong công tác phòng, chống dịch, những năm qua, TPHCM đã nỗ lực củng cố hệ thống y tế cơ sở, phát triển y tế cộng đồng để bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân toàn diện. Có thể dẫn chứng rất nhiều hoạt động:
Đầu tư cơ sở hạ tầng cho các trạm y tế để đảm bảo chuyển đổi hoạt động theo nguyên lý y học gia đình;
Tăng cường nguồn nhân lực cho y tế cơ sở thông qua Nghị quyết số 01/2022/NQ-HĐND ngày 7/4/2022 của HĐND TPHCM và Đề án “Chính sách đặc thù phát triển mạng lưới cộng tác viên sức khỏe cộng đồng” do UBND TPHCM phê duyệt;
Tăng cường hỗ trợ chuyên môn cho các trạm y tế thông qua kết nối hội chẩn từ xa (hệ thống telemedicine) với các bệnh viện tuyến trên, triển khai X-quang kỹ thuật số có tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) tại trạm y tế xã đảo Thạnh An, huyện Cần Giờ;
Đấu thầu thuốc từ riêng lẻ sang đấu thầu gộp cho tuyến y tế cơ sở nhằm đáp ứng đủ cơ số thuốc cho trạm y tế; triển khai gói can thiệp thiết yếu về bệnh không lây nhiễm trong chăm sóc sức khỏe ban đầu (gọi tắt là chương trình WHO-PEN) với sự hỗ trợ kỹ thuật từ WHO…
Nhiều chương trình sức khỏe đã được triển khai hiệu quả nhằm chăm sóc sức khỏe cho người dân một cách toàn diện, như: chương trình chăm sóc sức khỏe bà mẹ – trẻ em, sức khỏe sinh sản; chương trình sức khỏe học đường; chương trình khám sức khỏe cho người cao tuổi; chương trình thí điểm chăm sóc sức khỏe răng miệng học sinh…
Việc can thiệp nâng cao chất lượng dân số giai đoạn đầu đời được TPHCM triển khai thực hiện rất hiệu quả từ năm 2008, thông qua hoạt động tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn và sàng lọc trước sinh – sơ sinh (với tỷ lệ hàng năm trên 80%).
Từ đó, giúp cho trẻ sinh ra phát triển bình thường hoặc tránh được những hậu quả nặng nề do dị tật bẩm sinh gây ra, giảm thiểu số người tàn tật, thiểu năng trí tuệ trong cộng đồng, góp phần nâng cao chất lượng dân số.
Từ năm 2024, chương trình khám sức khỏe cho người cao tuổi được triển khai thống nhất trên toàn thành phố, nhằm phát hiện sớm, kiểm soát tốt các bệnh lý mạn tính và tiết kiệm chi phí điều trị.
Ngành y tế còn triển khai các chương trình, hoạt động chăm sóc sức khỏe tâm thần, “cấp cứu trầm cảm” cho người dân và cả nhân viên y tế, nhất là sau đại dịch Covid-19. Từ tháng 6/2021, UBND TPHCM đã phê duyệt Đề án “Phát triển y tế cộng đồng thực hiện bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe người dân giai đoạn 2021-2030”.
Đề án là bước ngoặt quan trọng nhằm đánh giá lại toàn bộ các hoạt động chăm sóc sức khỏe nhân dân trong thời gian qua cũng như đề ra các giải pháp mới, toàn diện hơn.
“50 năm qua, ngành y tế tự hào đã góp phần hiệu quả trong việc nâng cao chất lượng dân số, giúp nâng cao sức khỏe, tầm vóc, tuổi thọ và chất lượng cuộc sống của người dân TPHCM”, ông Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TPHCM khẳng định.
Bên cạnh những thành quả đáng tự hào đạt được, ngành y tế TPHCM vẫn còn phải giải quyết nhiều thách thức mới, như: Gánh nặng bệnh tật kép với sự gia tăng tỷ trọng các bệnh không lây nhiễm, trong khi các dịch bệnh truyền nhiễm mới nổi vẫn tiếp tục xuất hiện; tình trạng già hóa dân số, biến đổi khí hậu, đô thị hóa, công nghiệp hóa, toàn cầu hóa, hành vi lối sống bất lợi cho sức khỏe…
Theo ông Tăng Chí Thượng, TPHCM cũng đối mặt với một số thách thức trong quá trình xây dựng y tế thông minh. Đó là hạ tầng công nghệ cần được đầu tư nâng cấp để đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định và bảo mật dữ liệu; nhân lực y tế cần được đào tạo chuyên sâu để có thể sử dụng hiệu quả các công nghệ mới.
Song song đó, chính sách và cơ chế phối hợp giữa các sở, ngành cũng cần hoàn thiện để thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số trong y tế.
“Xây dựng y tế thông minh không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu cấp thiết để nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân. Hành trình chuyển đổi số trong y tế sẽ tiếp tục được đẩy mạnh, mang lại một nền y tế tiên tiến, minh bạch và hiệu quả hơn”, ông Thượng khẳng định.
Lãnh đạo Sở Y tế TPHCM cho biết, trong năm 2025, ngành y tế tiếp tục tham mưu UBND TPHCM ban hành Đề án chăm sóc sức khỏe toàn diện cho người dân thành phố, cũng như một số giải pháp góp phần làm tăng tổng tỷ suất sinh giai đoạn 2025-2030.
Mục tiêu đề ra là đảm bảo mọi người dân trên địa bàn được tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện về thể chất và tinh thần. Qua đó, giúp đặt nền tảng ổn định, nâng cao chất lượng dân số và nguồn nhân lực cho sự phát triển của TPHCM trong tương lai.
Nội dung: Hoàng Lê
Ảnh: Hoàng Lê – Trịnh Nguyễn
Thiết kế: Đức Bình
Source link: https://dantri.com.vn/suc-khoe/tphcm-va-hanh-trinh-50-nam-nang-tam-suc-khoe-nguoi-dan-20250429003241897.htm
