Sáng ngày 26/5, Quốc hội đã tiến hành thảo luận về dự án luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự. Nội dung nhận được nhiều ý kiến nhất là đề xuất bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án. Đây là một vấn đề quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống pháp luật và quyền con người tại Việt Nam.
Trong phiên thảo luận, nhiều đại biểu đã đưa ra quan điểm khác nhau về việc áp dụng hình phạt mới này. Đại biểu Phan Thị Mỹ Dung (Long An) đề nghị cân nhắc kỹ lưỡng về việc áp dụng hình phạt chung thân không xét giảm án. Bà Dung cho rằng hình phạt này “chưa chắc nhân văn hơn tử hình”. Bà phân tích rằng người chấp hành án tử hình vẫn có cơ hội được giảm án chung thân thông qua ân xá hoặc đặc xá từ Chủ tịch nước. Trong khi đó, tù chung thân không xét giảm án sẽ khiến phạm nhân phải ở trong tù suốt đời, làm mất đi động lực và ý nghĩa cải tạo, dễ dẫn đến tâm lý không muốn chấp hành án. Hơn nữa, quy định này có thể tạo gánh nặng cho Nhà nước và công tác giam giữ.
Về vấn đề án tử hình, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TPHCM) phủ nhận quan điểm cho rằng “hình phạt tử hình không có tác dụng răn đe”. Ông khẳng định “tử hình rõ ràng có tác dụng răn đe với nhiều tội phạm”. Ông Nghĩa cho rằng nhiều người phạm tội vì sợ tử hình nên không dám gây án ở mức cao nhất. Ông cũng nhấn mạnh rằng việc bỏ hình phạt tử hình với một số tội danh cần phải phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Hình phạt chung thân không xét giảm án có thể gây tác động tiêu cực khi xóa đi hy vọng hoàn lương của phạm nhân.
Ông Nghĩa cũng chia sẻ rằng nhiều quốc gia trên thế giới đã bỏ hình phạt tử hình từ lâu và ông mong muốn Việt Nam cũng sẽ đi theo hướng này. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng trong quá trình hội nhập, Việt Nam vừa phải tuân thủ pháp luật quốc tế vừa phải sống theo pháp luật quốc gia. Vấn đề là cần tìm được điểm hợp lý trong công tác lập pháp và lập quy trong hội nhập.
Ông Nghĩa cho rằng việc thay thế án tử hình bằng án tù chung thân không giảm án là “không cần thiết”. Hình phạt chung thân hiện tại đã mang ý nghĩa “suốt đời” nếu phạm nhân không cải tạo tốt hoặc không lập công lớn. Tuy nhiên, nó vẫn có tác dụng giáo dục bao hàm khả năng giảm án, hoàn lương, và cơ hội gặp lại người thân, làm lại cuộc đời nếu phạm nhân cải tạo tốt hoặc lập công lớn. Ngược lại, hình phạt chung thân không giảm án lại xóa đi hy vọng giảm án và hoàn lương, đi ngược lại với quan niệm nhân văn trong văn hóa Việt Nam “đánh kẻ chạy đi chứ không ai đánh người chạy lại”. Hơn nữa, quy định này còn giao cho Nhà nước trách nhiệm nuôi sống và bảo vệ phạm nhân suốt đời, xóa đi hy vọng hoàn lương của phạm nhân và gia đình họ, do đó không mang lại tác dụng tích cực.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) lại có góc nhìn khác về vấn đề này. Bà Nga ghi nhận việc bỏ án tử hình là nhân văn và phù hợp với xu hướng quốc tế. Bà cho rằng việc bỏ hình phạt tử hình trong một số tội danh không có nghĩa là khoan dung với tội phạm mà là sự điều chỉnh phù hợp với bối cảnh pháp lý, nhận thức nhân quyền và thực tiễn đấu tranh phòng chống tội phạm hiện nay. Bà Nga nhấn mạnh rằng việc bỏ hình phạt tử hình với tội danh nào cần được xem xét kỹ lưỡng trên cơ sở thực tiễn áp dụng để không làm giảm tính răn đe.
Bà Nga cũng bày tỏ sự tán thành với quy định bổ sung hình phạt chung thân không xét giảm án. Theo bà, việc bổ sung hình phạt này là rất cần thiết trong bối cảnh đang từng bước thu hẹp hình phạt tử hình. “Tù chung thân không xét giảm án sẽ là hình phạt thay thế hợp lý cho tử hình đối với những tội danh đặc biệt nghiêm trọng nhưng có thể xét đến yếu tố nhân đạo, cải tạo lâu dài”, bà Nga nêu quan điểm.
Tóm lại, việc thảo luận về đề xuất bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng tù chung thân không xét giảm án đã thu hút nhiều ý kiến khác nhau từ các đại biểu Quốc hội. Mỗi quan điểm đều có những lý do và lập luận riêng, phản ánh sự phức tạp và tính nhân văn trong việc xây dựng và điều chỉnh hệ thống pháp luật. Để đưa ra quyết định cuối cùng, Quốc hội cần cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố thực tiễn, nhân quyền và xu hướng quốc tế.
Nguồn: Dân Trí
