Từ cơn sốt “concert yêu nước” đến sản phẩm chiến lược lan tỏa quốc tế

Trong bối cảnh âm nhạc Việt Nam đang tìm kiếm bản sắc riêng giữa dòng chảy toàn cầu hóa, hiện tượng bùng nổ các đại nhạc hội quốc gia hay được gọi bằng những cái tên “concert quốc gia”, “concert yêu nước”: Tổ quốc trong tim, Tự hào là người Việt Nam, V-Concert – Rạng rỡ Việt Nam không chỉ khơi dậy niềm tự hào dân tộc mà còn mở ra một chương mới cho ngành công nghiệp âm nhạc.

“Concert yêu nước” như đòn bẩy phát triển công nghiệp âm nhạc

Trao đổi với phóng viên Dân trí về điểm tích cực, sức mạnh của âm nhạc cách mạng, các “concert yêu nước” trong việc xây dựng công nghiệp âm nhac tại Việt Nam, đạo diễn Việt Tú khẳng định, bộ mã nguồn dân tộc (ở đây bao hàm cả văn hoá, lịch sử và lòng yêu nước) chính là tấm giấy thông hành định vị chúng ta với thế giới, không có điều này không thể bàn tới bất kỳ điều gì khác.

“Trước đây chúng ta chủ yếu đang dừng ở mức cập nhật học hỏi từ những công thức thành công của văn hoá phương Tây, và các nước láng giềng, nên bản sắc chưa rõ ràng.

Điều này đặc biệt không hấp dẫn với đối tượng khán giả trẻ vốn có cơ hội đi nhiều, xem nhiều, nên đã không chạm được đến trái tim của họ vì những sản phẩm vừa thiếu bản sắc, vừa yếu về nguồn lực.

Còn ở thời điểm hiện tại, cùng với sự phát triển của đất nước, của nền kinh tế, bản thân chính người làm nghề và khán giả cũng có điều kiện hơn trong cả thưởng thức văn hoá lẫn điều kiện để sáng tạo. Chính điều này đã tạo ra bước ngoặt cho những gì chúng ta đang có được hôm nay”, ông Việt Tú nhấn mạnh.

Theo đạo diễn, những gì diễn ra đã cho thấy một điều quan trọng, cái gì thực sự chạm được vào trái tim, cảm xúc của cả một dân tộc thì điều đó không cần phải hô hào, hay vận động nữa, đó chính là sức mạnh.

Ông bày tỏ: “Các nhà quản lý và hoạch định công nghiệp văn hoá của chúng ta cũng cần bắt kịp tư duy truyền thông chính trị mới mẻ và hiệu quả này để tiếp tục phát huy được những thành quả trên”.

Từ góc độ chiến lược, bà Đặng Thanh Vân – chuyên gia tư vấn chiến lược dẫn đầu dành cho các doanh nghiệp Việt Nam vừa và nhỏ – cho rằng, các đại nhạc hội quốc gia, concert nhạc yêu nước đang mở ra cơ hội định hình công nghiệp âm nhạc Việt Nam trên ba trụ cột chính.

Thứ nhất, đó là việc củng cố thương hiệu quốc gia qua âm nhạc. Bà Vân nhấn mạnh, những chương trình như Tổ quốc trong tim, V-concert – Rạng rỡ Việt Nam, Sáng mãi khát vọng Việt Nam hay Tự hào là người Việt Nam không chỉ đơn thuần là sự tôn vinh lịch sử, mà còn gửi đi một thông điệp về “xây dựng thương hiệu quốc gia”: Việt Nam là một đất nước kiên cường, giàu nhân văn và sẵn sàng bước vào kỷ nguyên mới.

Theo bà, đây chính là sức mạnh thương hiệu mềm, tạo sự khác biệt cho Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh văn hoá toàn cầu.

Thứ hai, các đêm nhạc quốc gia đang góp phần nâng chuẩn nghề và công nghệ sân khấu. Bà dẫn chứng, việc sử dụng sân khấu chữ V biểu tượng “Việt Nam – Chiến thắng”, hệ thống LED 3D, màn trình chiếu 3D lập thể, laser hay dàn nhạc giao hưởng kết hợp EDM trong các concert này cho thấy chuẩn mực dàn dựng đang ngày càng tiệm cận quốc tế.

“Đây là quá trình nâng cấp toàn bộ chuỗi giá trị: Đạo diễn sân khấu, thiết kế mỹ thuật, kỹ sư âm thanh – ánh sáng, truyền hình đa nền tảng, hậu kỳ phim concert. Nói cách khác, chính các đêm nhạc quốc gia đang ép chuẩn hóa nghề và công nghệ, đẩy ngành công nghiệp âm nhạc Việt lên tầm mới”, chuyên gia Đặng Thanh Vân đánh giá.

Cuối cùng, những chương trình này còn mở ra khả năng tạo vòng đời sản phẩm và mô hình doanh thu đa tầng.

Bà chỉ ra rằng, một “concert quốc gia” không chỉ dừng lại ở một đêm diễn, mà hoàn toàn có thể được phát triển thành nhiều sản phẩm khác nhau: Từ album thu trực tiếp, phim concert chiếu rạp hoặc phát trên nền tảng trực tuyến, clip lan tỏa trên mạng xã hội, cho đến tài liệu giáo dục âm nhạc – lịch sử trong trường học.

“Nhờ vậy, mô hình doanh thu không chỉ dựa vào bán vé, mà còn mở rộng sang tài trợ thương hiệu, phát hành nội dung số, cấp phép bản quyền và giáo dục. Đây là nền tảng để công nghiệp âm nhạc Việt Nam vận hành bền vững, lâu dài thay vì phụ thuộc vào doanh thu tức thời”, chuyên gia cho hay.

Các nghệ sĩ biểu diễn trong một chương trình chính luận nghệ thuật tối 17/8. 

Chuyên gia truyền thông, âm nhạc Hồng Quang Minh cũng cho rằng, những chương trình như V-Concert – Rạng rỡ Việt Nam, Tổ quốc trong tim, Tự hào là người Việt Nam… đã chứng minh một điều quan trọng: Nếu được tổ chức bài bản, âm nhạc yêu nước hoàn toàn có thể trở thành dòng nhạc đại chúng “với sức hút không hề kém cạnh bất kỳ thể loại nào khác”.

Ông nhấn mạnh, chính sự đầu tư chỉn chu về sân khấu, ánh sáng, phối khí hiện đại và đặc biệt là cách kể chuyện giàu cảm xúc đã giúp dòng nhạc truyền thống thoát khỏi khuôn khổ lễ nghi trang trọng để tiếp cận công chúng trẻ một cách tự nhiên, văn minh và đáng nhớ.

“Trong dài hạn, đây là cơ hội lớn để định hình một dòng âm nhạc có tính di sản nhưng vẫn sống động và liên tục được làm mới.

Sự trở lại của dòng nhạc yêu nước không chỉ giúp làm đa dạng hệ sinh thái âm nhạc Việt Nam mà còn mở ra tiềm năng phát triển các sản phẩm đi kèm: Album, MV, show diễn định kỳ, tài trợ thương hiệu, giáo dục âm nhạc cộng đồng, tất cả đều là yếu tố quan trọng để phát triển một công nghiệp âm nhạc bền vững và mang bản sắc riêng”, ông Minh nhận định.

Chiến lược phát huy: Từ hiện tượng thành động cơ phát triển

Để biến hiện tượng bùng nổ “concert yêu nước” thành một động cơ lâu dài, cần có tư duy chiến lược mang tính hệ thống.

Theo chuyên gia tư vấn chiến lược Đặng Thanh Vân, việc đầu tiên là xây dựng một “mùa concert quốc gia” cố định hằng năm, có thể theo quý hoặc theo các chủ đề như: Xuân – Tổ quốc – Thống nhất – Thịnh vượng.

Khi đó, âm nhạc không chỉ là một sự kiện giải trí, mà trở thành một nghi lễ văn hoá thường niên, được công chúng mong đợi và gắn bó.

Song song, chuyên gia bày tỏ, cần đặt hàng sáng tác mới để thế hệ trẻ có “bản nhạc của thời đại mình”. Đó có thể là những ca khúc ca ngợi khát vọng Việt Nam, biển đảo xanh, công nghệ hay hội nhập – những đề tài vừa gắn với truyền thống, vừa phản ánh hơi thở đương đại.

Một hướng đi quan trọng khác bà Vân chỉ ra là kết hợp hài hoà giữa hàn lâm và đại chúng. Các ca khúc cách mạng hoàn toàn có thể được hòa phối cùng rap, EDM hay dân gian đương đại, miễn vẫn giữ nguyên tinh thần gốc, tránh rơi vào tình trạng “pop hóa rẻ tiền”.

Chuyên gia Đặng Thanh Vân cho biết, trong kỷ nguyên số, không thể thiếu yếu tố truyền thông đa nền tảng: Phim concert, livestream đa góc máy, clip ngắn dọc cho TikTok/YouTube Shorts hay các chiến dịch gắn thẻ lan tỏa cộng đồng. Đây chính là cách đưa âm nhạc đến gần giới trẻ một cách tự nhiên, bền bỉ.

Ngoài ra, chuyên gia nhấn mạnh, để có nguồn lực cho các dự án dài hơi, cần tạo quỹ tài trợ và liên minh sản xuất, kết nối dàn nhạc, nhà hát, nền tảng OTT, thương hiệu CSR để chia sẻ lợi ích và gia tăng sức lan tỏa.

Đồng thời, mỗi “concert yêu nước” cũng cần được xác lập IP (sở hữu trí tuệ) như một thương hiệu nội dung lâu dài.

“Ví dụ: Điều còn mãi, Sao Độc lập, V-Concert – Rạng rỡ Việt Nam… IP ở đây không chỉ là tên gọi, mà còn bao gồm từ ý tưởng nghệ thuật, hình thức dàn dựng sân khấu, danh mục ca khúc đặc trưng cho đến thông điệp xuyên suốt.

Khi một chương trình được định vị như một thương hiệu nội dung trọn vẹn, khán giả sẽ hình thành thói quen mong đợi và quay lại hằng năm, giống như cách họ chờ đón những lễ hội âm nhạc lớn trên thế giới”, bà Đặng Thanh Vân nói.

Chuyên gia khẳng định, những đại nhạc hội quốc gia cho thấy, âm nhạc yêu nước không chỉ sống lại, mà còn đang tiến hóa thành tài sản chiến lược của công nghiệp âm nhạc Việt Nam.

“Khi lòng yêu nước – vốn là đặc tính dân tộc – được thế hệ trẻ thể hiện bằng sự nồng nhiệt, cởi mở, và khi nghệ thuật được nâng đỡ bởi công nghệ cùng truyền thông đa nền tảng, âm nhạc trở thành một nguồn lực phát triển mới: Vừa nuôi dưỡng bản sắc, vừa kiến tạo công nghiệp sáng tạo, vừa củng cố thương hiệu quốc gia.

Đây là lúc cần nhìn các “concert yêu nước” không chỉ như sự kiện kỷ niệm, mà như một sản phẩm chiến lược: Có bản quyền, có doanh thu, có sức lan tỏa quốc tế”, chuyên gia Đặng Thanh Vân chia sẻ. 

Đạo diễn Việt Tú nhấn mạnh vai trò của khán giả trẻ trong việc kế thừa và phát huy giá trị dân tộc: “Như tôi đã nói ở trên, khán giả trẻ bây giờ rất có điều kiện, họ được cập nhật liên tục, việc làm cho họ hiểu, yêu và biết ơn với lịch sử cha ông là điều rất quan trọng. Nó tạo ra một giá trị lớn đó là tính kế thừa.

Bởi chính họ cũng là thế hệ những người kể chuyện tiếp theo của những giá trị dân tộc, dùng tầm nhìn, sự đổi mới và sáng tạo của thế hệ tương lai để tiếp bước thì những giá trị được tạo ra là không thể đo đếm”.

Đạo diễn cho rằng, hiện chúng ta đang làm điều này rất tốt và tiếp tục cần tìm ra nhiều “phương tiện truyền cảm xúc” với họ, tận dụng chất xám và tầm nhìn của họ để cùng tiếp tục thành quả hôm nay.

Bên cạnh đó, theo ông, cần coi việc sử dụng các chất liệu văn hoá dân tộc, lịch sử… vào các lĩnh vực của văn hoá đại chúng như một phương tiện truyền tải chính, để tạo ra được không chỉ sự tự hào mà là các sản phẩm “quyền lực mềm” cụ thể, mang dấu ấn của dân tộc chứ không chỉ dừng lại ở một vài trào lưu nhất thời.

“Hãy nhìn những giá trị to lớn mà lịch sử, văn hoá cha ông để lại được biến thành nền công nghiệp văn hoá đại chúng phủ sóng toàn cầu tại Hàn Quốc, Trung Quốc đã làm chúng ta sẽ thấy hoàn toàn tự tin vào con đường mà mình đang đi tới”, đạo diễn chia sẻ.

Chuyên gia Hồng Quang Minh cho rằng, để phát huy đúng giá trị của những đêm nhạc quốc gia, cần thay đổi cách tiếp cận từ “sự kiện lễ nghi” sang “trải nghiệm văn hóa đại chúng”.

Theo ông, yếu tố đầu tiên cần duy trì là chất lượng nghệ thuật: Từ biên tập, hòa âm phối khí đến thiết kế sân khấu, ánh sáng – tất cả phải đạt chuẩn cao để mỗi concert thực sự trở thành “cột mốc cảm xúc” của năm.

Thứ hai là tư duy kết nối cộng đồng, biến concert thành “sự kiện xã hội” gắn với các chiến dịch mạng xã hội, hoạt động tại trường học, doanh nghiệp…

“Khi âm nhạc quốc gia không còn là thứ ở trên cao, mà là thứ hiện diện trong đời sống thường nhật, thì giá trị của nó mới thực sự bén rễ và lan tỏa”, ông Minh cho hay.

Cuối cùng, theo chuyên gia Hồng Quang Minh, để những chương trình này không dừng lại ở hiện tượng, cần có chiến lược dài hạn mang tính thể chế.

“Cần có sự phối hợp giữa các cơ quan văn hóa nghệ thuật, đài truyền hình quốc gia, doanh nghiệp lớn và các đơn vị sản xuất tư nhân để xây dựng lịch biểu diễn định kỳ hằng năm cho những chương trình chất lượng cao mang tầm quốc gia.

Khi đó, khán giả không chỉ mong chờ các đêm nhạc giải trí, mà còn hình thành thói quen chờ đợi và tham gia những chương trình âm nhạc khơi dậy niềm tự hào dân tộc – điều mà bất kỳ quốc gia phát triển nào cũng đang thực hiện một cách bền vững và khôn ngoan”, ông Hồng Quang Minh nhấn mạnh.

Ảnh: Nguyễn Hà Nam