Vì sao phụ nữ mãn kinh dễ tăng cân, mất ngủ và trầm cảm?

Mãn kinh là một giai đoạn sinh lý tự nhiên trong cuộc đời người phụ nữ, thường diễn ra ở độ tuổi từ 45-55. Tuy nhiên, sự sụt giảm hormone estrogen trong thời kỳ này không chỉ ảnh hưởng đến cảm xúc hay giấc ngủ mà còn kéo theo hàng loạt thay đổi trong cơ thể, làm tăng nguy cơ nhiều bệnh lý mạn tính.

Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TPHCM, trong giai đoạn mãn kinh, sự thay đổi của nội tiết tố khiến cơ thể phụ nữ dễ gặp nhiều rối loạn cả về thể chất lẫn tinh thần. Những triệu chứng thường thấy gồm bốc hỏa, nóng bừng mặt, vã mồ hôi, hồi hộp, khó ngủ hoặc ngủ chập chờn.

Đây là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi hormone biến đổi. Dù không nguy hiểm, chúng vẫn khiến nhiều chị em mệt mỏi, dễ cáu gắt, giảm tập trung và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Các chuyên gia cảnh báo, đây là giai đoạn người phụ nữ cần đặc biệt quan tâm đến sức khỏe tổng thể, đặc biệt là xương, tim mạch, hệ chuyển hóa và sức khỏe tinh thần.

Xương yếu, khớp đau vì thiếu estrogen

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sau mãn kinh, mật độ xương của phụ nữ có thể giảm tới 20% chỉ trong vài năm đầu. Nghiên cứu công bố trên Menopause Review cho thấy, nguy cơ loãng xương và gãy xương ở phụ nữ sau mãn kinh cao gấp 2-3 lần so với nam giới cùng tuổi.

Estrogen vốn có vai trò bảo vệ xương, khi suy giảm, tốc độ tiêu xương vượt quá khả năng tạo xương, khiến khung xương trở nên giòn, dễ gãy dù chỉ với va chạm nhẹ.

Bên cạnh loãng xương, nhiều phụ nữ còn gặp tình trạng đau nhức khớp hoặc thoái hóa sớm do giảm độ đàn hồi mô liên kết. Để phòng ngừa, các chuyên gia khuyến nghị bổ sung canxi, vitamin D qua chế độ ăn hoặc thực phẩm chức năng; đồng thời duy trì vận động nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga, dưỡng sinh.

Nguy cơ tim mạch tăng cao do sụt giảm nội tiết

Estrogen có tác dụng giữ thành mạch đàn hồi, điều hòa mỡ máu và huyết áp. Khi hormone này giảm, nguy cơ mắc các bệnh tim mạch tăng lên rõ rệt. Một nghiên cứu của Circulation cho thấy, giai đoạn chuyển tiếp mãn kinh là thời điểm tỷ lệ mắc bệnh mạch vành ở phụ nữ bắt đầu tăng nhanh.

Rối loạn mỡ máu, cao huyết áp và xơ vữa động mạch là ba vấn đề phổ biến nhất. Ngoài yếu tố nội tiết, chế độ ăn nhiều chất béo, ít vận động, căng thẳng kéo dài cũng làm tình hình trầm trọng hơn.

Các bác sĩ khuyến cáo phụ nữ nên duy trì chế độ ăn lành mạnh bao gồm hạn chế thịt đỏ, đồ chiên rán, thức ăn nhiều muối và đường; tăng rau xanh, cá béo và ngũ cốc nguyên hạt.

Bên cạnh đó, việc tập thể dục đều đặn tối thiểu 30 phút/ngày cũng giúp cải thiện tuần hoàn máu, kiểm soát cân nặng và ổn định huyết áp.

Rối loạn chuyển hóa và tăng mỡ vùng bụng

Một trong những thay đổi dễ nhận thấy ở tuổi mãn kinh là tăng cân, đặc biệt ở vùng bụng. Nguyên nhân là do quá trình trao đổi chất chậm lại và phân bố mỡ trong cơ thể thay đổi dưới tác động của giảm estrogen. Theo tổng quan trên BMC Public Health, gần 60% phụ nữ trong độ tuổi 45-60 gặp tình trạng tăng cân sau mãn kinh, kéo theo nguy cơ tiểu đường tuýp 2, gan nhiễm mỡ và hội chứng chuyển hóa.

Do đó, để kiểm soát cân nặng, phụ nữ nên ăn uống cân đối, giảm tinh bột tinh chế, thực phẩm ngọt, đồ uống có đường và thức ăn nhanh. Việc kết hợp vận động thể lực đều đặn không chỉ giúp duy trì vóc dáng mà còn cải thiện tâm trạng, giảm nguy cơ trầm cảm.

Trầm cảm

Thay đổi nội tiết tố kết hợp với áp lực công việc, gia đình khiến nhiều phụ nữ rơi vào trạng thái lo âu, dễ cáu gắt hoặc trầm cảm nhẹ. 

Các chuyên gia cho rằng việc chăm sóc sức khỏe tinh thần trong thời kỳ mãn kinh quan trọng không kém thể chất. Chia sẻ cảm xúc với người thân, tham gia hoạt động cộng đồng, thiền hoặc tập hít thở sâu là những cách hiệu quả giúp giảm căng thẳng, duy trì tinh thần lạc quan.

Trong trường hợp có dấu hiệu trầm cảm nặng, mất ngủ kéo dài, cần đến bác sĩ chuyên khoa tâm thần – nội tiết để được tư vấn và điều trị sớm.

Vấn đề phụ khoa và nhiễm khuẩn tiết niệu

Giảm estrogen khiến niêm mạc âm đạo mỏng, khô và dễ tổn thương. Nhiều phụ nữ gặp tình trạng đau rát khi quan hệ, viêm âm đạo tái phát hoặc tiểu buốt, són tiểu. Trong giai đoạn này, hệ vi sinh âm đạo thay đổi đáng kể trong giai đoạn hậu mãn kinh, làm giảm vi khuẩn có lợi Lactobacillus bảo vệ chống viêm nhiễm.

Để cải thiện, phụ nữ nên giữ vệ sinh đúng cách, tránh dung dịch tẩy rửa mạnh, uống đủ nước và có thể dùng sản phẩm dưỡng ẩm âm đạo theo hướng dẫn của bác sĩ. Trường hợp khó chịu kéo dài, cần khám chuyên khoa để được điều trị thích hợp.

Mãn kinh là một giai đoạn sinh lý tự nhiên của người phụ nữ. Tuy nhiên, nếu không được chăm sóc đúng cách, sức khỏe có thể bị ảnh hưởng lâu dài. Do đó, việc khám sức khỏe định kỳ, tầm soát loãng xương, tim mạch, tiểu đường và duy trì lối sống lành mạnh là rất quan trọng để chị em tự tin và khỏe mạnh bước qua giai đoạn này.