Việt Nam hiện đang đối mặt với một thách thức lớn về sức khỏe cộng đồng khi nằm trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ đột quỵ cao nhất thế giới. Theo thông tin từ hội thảo về phòng chống đột quỵ vừa diễn ra tại TP.HCM, tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, Chữa bệnh (Bộ Y tế), đã chia sẻ những số liệu đáng lo ngại về tình hình đột quỵ tại Việt Nam và trên toàn cầu.
Thực trạng đột quỵ toàn cầu
Theo thống kê toàn cầu, đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ hai và là nguyên nhân thứ ba gây tử vong và tàn tật kết hợp. Năm 2021, thế giới ghi nhận 12,2 triệu ca đột quỵ mới mỗi năm, tức là trung bình cứ mỗi 3 giây lại có một ca đột quỵ mới. Đáng chú ý, đột quỵ không còn là bệnh của người già, với 63% ca đột quỵ xảy ra ở người dưới 70 tuổi và 16% ở người dưới 50 tuổi. Đặc biệt, 89% trường hợp tử vong và tàn tật do đột quỵ xảy ra ở các nước có thu nhập thấp đến trung bình.
Nguyên nhân gây đột quỵ
Bác sĩ Nguyễn Trọng Khoa đã liệt kê 10 yếu tố hàng đầu gây đột quỵ trên toàn cầu, bao gồm: hút thuốc lá, chế độ ăn uống không hợp lý, sử dụng đồ uống có cồn, ít hoạt động thể lực, ô nhiễm không khí, chỉ số BMI cao, tăng cholesterol, tăng huyết áp tâm thu, đường huyết lúc đói cao và rối loạn chức năng thận. Những yếu tố này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân mà còn gây ra gánh nặng lớn cho hệ thống y tế.
Chi phí và tác động kinh tế
Chi phí toàn cầu ước tính của đột quỵ lên đến hơn 890 tỷ USD, chiếm 0,66% tổng GDP toàn cầu. Sự gia tăng liên tục của gánh nặng đột quỵ là một thách thức lớn đối với các hệ thống y tế, đặc biệt là ở các nước thu nhập thấp và trung bình. Ngay cả khi bệnh nhân được chữa trị tại các trung tâm y tế tốt nhất, khả năng quay trở lại công việc trước đây cũng chỉ đạt tối đa khoảng 50%.
Tình hình đột quỵ tại Việt Nam
Trên bản đồ đột quỵ thế giới, Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ đột quỵ cao nhất, với tỷ lệ mắc mới và tỷ lệ mắc bệnh đột quỵ lần lượt là 161 và 415 trên 100.000 người. Phó giáo sư Nguyễn Huy Thắng, Chủ tịch Hội Đột quỵ TP.HCM và Trưởng khoa Bệnh lý Mạch máu não tại Bệnh viện Nhân dân 115, cho biết mỗi năm bệnh viện tiếp nhận hơn 20.000 bệnh nhân đột quỵ, trong khi con số ước tính toàn quốc là 200.000 ca/năm.
Phó giáo sư Thắng nhấn mạnh rằng số lượng bệnh nhân thực tế có thể cao hơn rất nhiều, do Việt Nam có hơn 1.000 bệnh viện trên toàn quốc. Ông cũng cho rằng việc đẩy lùi gánh nặng đột quỵ hiện tại vẫn rất khó khăn, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan y tế và cộng đồng.
Chiến lược phòng chống đột quỵ
Để đối phó với tình trạng đột quỵ, chiến lược phòng chống cần phải đa ngành và tổng lực. Đầu tiên, cần thiết lập cộng đồng lành mạnh bằng cách giảm sử dụng thuốc lá, muối, đường, cồn và chất béo chuyển hóa, thúc đẩy lối sống lành mạnh, giáo dục nâng cao nhận thức về đột quỵ và các yếu tố nguy cơ, giảm ô nhiễm không khí, thực hiện bao phủ y tế toàn dân và cải thiện điều kiện kinh tế xã hội, giảm đói nghèo.
Thứ hai, chiến lược cá nhân cần bao gồm sàng lọc đơn giản về huyết áp tâm thu, hút thuốc lá, thừa cân, chẩn đoán và xác định người có nguy cơ đột quỵ và bệnh tim mạch, quản lý các yếu tố nguy cơ tim mạch và đột quỵ. Bệnh nhân bị đột quỵ cần được chăm sóc liên tục từ khi xuất hiện các dấu hiệu và triệu chứng đến khâu vận chuyển, xử trí cấp cứu, điều trị, phục hồi chức năng và tái hòa nhập cộng đồng.
Kết luận
Đột quỵ là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn cầu. Việc nâng cao nhận thức và áp dụng các biện pháp phòng chống đột quỵ một cách toàn diện và hiệu quả là cần thiết để giảm thiểu tác động của bệnh này. Hãy cùng nhau hành động để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm gánh nặng đột quỵ.
Tài liệu tham khảo
- Bộ Y tế Việt Nam
- Hội Đột quỵ TP.HCM
- Bệnh viện Nhân dân 115
