Vở chèo về Đại tướng Võ Nguyên Giáp lay động nhiều thế hệ khán giả

Tối 27/7, chương trình Sân khấu truyền hình tháng 7 của Đài Phát thanh – Truyền hình Hà Nội giới thiệu vở chèo Đại tướng Võ Nguyên Giáp, tác phẩm nghệ thuật được dàn dựng bởi Nhà hát Chèo Quân đội, như một lời tri ân sâu sắc nhân kỷ niệm 78 năm ngày Thương binh – Liệt sĩ (27/7/1947-27/7/2025).

Ngay từ những phút mở màn, vở chèo Đại tướng Võ Nguyên Giáp đưa khán giả đến chiến trường Điện Biên Phủ qua những hình ảnh dung dị: Các chiến sĩ, nữ quân y vui cười đối đáp, trò chuyện, tiếng hát vang lên giữa rừng núi… Trong bối cảnh gian khổ của cuộc kháng chiến, tinh thần lạc quan và niềm tin vào chiến thắng vẫn luôn hiện hữu.

Lấy cảm hứng từ chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử, vở diễn tái hiện hành trình 56 ngày đêm chiến đấu kiên cường của quân và dân ta, với điểm nhấn là hình ảnh vị Tổng Tư lệnh – Đại tướng Võ Nguyên Giáp – một người con ưu tú của dân tộc, một người lính giản dị mà vĩ đại trong những khoảnh khắc đời thường cũng như giữa chiến trường khốc liệt.

Đảm nhiệm vai Đại tướng trong vở diễn là NSND Trịnh Minh Tiến – người đã dành nhiều thời gian nghiên cứu tài liệu lịch sử, hồi ký chiến trường và các bút ký để có được một hình tượng chân thực, gần gũi mà vẫn toát lên khí phách của vị Tổng tư lệnh.

Vở chèo cũng khắc họa cuộc trò chuyện đầy xúc động giữa Đại tướng và Chủ tịch Hồ Chí Minh trước khi lên đường ra mặt trận, trong đó ánh lên sự tin tưởng tuyệt đối của Bác vào lớp tướng lĩnh trẻ, cũng như nỗi trăn trở, trách nhiệm lớn lao của người cầm quân trước vận mệnh của cả dân tộc.

Một trong những phân cảnh được đánh giá ấn tượng nhất là màn “đấu trí” căng thẳng giữa Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Tướng Navarre, dựng trên hai đầu chiến tuyến. 

Theo NSND Trịnh Minh Tiến, đây là một trong những phân đoạn giàu chiều sâu tư tưởng, thể hiện bản lĩnh và tư duy chiến lược của Đại tướng khi quyết định chuyển từ “đánh nhanh, thắng nhanh” sang “đánh chắc, tiến chắc” – một lựa chọn đầy trách nhiệm, vì sinh mạng chiến sĩ. 

Trường đoạn được thể hiện bằng ngôn ngữ chèo đặc trưng, kết hợp giữa hát, nói và lớp kịch nội tâm, góp phần khắc họa rõ nét bước ngoặt làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ chấn động địa cầu.

Không chỉ dừng lại ở những trận mạc, hình ảnh Đại tướng còn hiện lên đầy xúc động trong đời thường. Một cảnh đắt giá là cuộc trò chuyện giữa Đại tướng và phu nhân – bà Đặng Bích Hà (nghệ sĩ Quỳnh Sen thủ vai) – trong đêm trước trận đánh lớn. 

Sự dịu dàng, chu đáo và niềm tin bà dành cho chồng khiến khán giả lặng đi. Câu chuyện bà mang thai người con trai đầu lòng – sau này được đặt tên là Võ Điện Biên – đã trở thành biểu tượng cho khát vọng chiến thắng và tình yêu lớn lao của người vợ.

Vở chèo cũng khéo léo lồng ghép những hình ảnh giàu cảm xúc như cảnh thăm thương binh, tiễn biệt đồng đội ngã xuống, hay tình cảm trong sáng giữa cô dân công Liễu (nghệ sĩ Thanh Nga thủ vai) và chiến sĩ Tô Vĩnh Diện (do nghệ sĩ Đức Phú thủ vai) – người anh hùng lấy thân mình chèn pháo. 

Phân cảnh Tô Vĩnh Diện hy sinh được dàn dựng xúc động, không bi lụy mà tinh tế, để nỗi đau lắng sâu trong lòng người xem.

Một số phân cảnh khác tái hiện hình ảnh chiến sĩ ngã xuống giữa chiến trường, không chỉ khắc họa sự khốc liệt của chiến tranh mà còn góp phần tôn lên tính nhân văn trong kháng chiến. Đây cũng là chất liệu nghệ thuật đặc sắc, giúp chèo tiếp cận khán giả hiện đại mà không đánh mất hồn cốt truyền thống.

Nhiều khán giả không giấu được nước mắt trước sự hy sinh thầm lặng của những người lính. Minh Ánh, một khán giả đi xem vở diễn, chia sẻ cô rất xúc động bởi những gì vở chèo tái hiện. 

“Tôi cũng có người thân trong gia đình là liệt sĩ, nên khi xem, cảm giác như được sống lại phần nào những gian khổ của cuộc kháng chiến, thấy rõ hơn sự hy sinh của cả một thế hệ. Càng xem càng thấy yêu và trân trọng Tổ quốc”, Minh Ánh nói.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp là tác phẩm đoạt Huy chương Vàng tại Liên hoan Sân khấu Hà Nội mở rộng năm 2024. Kịch bản do Tiến sĩ Nguyễn Đăng Chương chấp bút, được chuyển thể chèo bởi đạo diễn NSND Trịnh Thúy Mùi, một trong những gương mặt hàng đầu của sân khấu truyền thống hiện nay. 

Chia sẻ với phóng viên Dân trí, NSND Trịnh Thúy Mùi (váy vàng), đạo diễn vở diễn, cho biết, việc đưa hình tượng một vĩ nhân như Đại tướng Võ Nguyên Giáp lên sân khấu chèo là thử thách lớn. Vở diễn vừa phải bảo đảm chính xác về dữ liệu lịch sử, vừa giữ được chất trữ tình, mềm mại – đặc trưng vốn có của nghệ thuật chèo truyền thống. 

“Chúng tôi chọn những chất liệu đắt giá từ cuộc đời thật của Đại tướng để dàn dựng. Tôi tin rằng khán giả hôm nay không chỉ xem một vở diễn, mà còn sống lại những khoảnh khắc thiêng liêng của lịch sử, được dẫn dắt bằng một ngôn ngữ rất Việt Nam – đó là chèo”, NSND Thuý Mùi bày tỏ.

Tại sự kiện, NSND Tự Long, Giám đốc Nhà hát Chèo Quân đội, vui vẻ giao lưu, chụp ảnh với khán giả tới xem vở diễn. Chia sẻ với phóng viên Dân trí, NSND Tự Long cho biết, với các nghệ sĩ Nhà hát Chèo Quân đội – những người không chỉ là nghệ sĩ mà còn là chiến sĩ – việc khắc họa hình tượng Đại tướng Võ Nguyên Giáp không đơn thuần là một đề tài nghệ thuật, mà là sứ mệnh.

“Vở diễn không chỉ khắc họa chân dung vị Đại tướng của dân tộc mà còn tái hiện cả một thế hệ đã sống, chiến đấu, hy sinh vì Tổ quốc. Bên cạnh đó, hình ảnh người mẹ, người vợ, những chiếc khăn tay thêu, những lá thư hậu phương… cũng được đưa vào để làm nổi bật giá trị tinh thần trong kháng chiến.

Qua ngôn ngữ chèo, các nghệ sĩ mong muốn khơi gợi lại ký ức và cảm xúc về một thời kỳ hào hùng nhưng thấm đẫm tình người”, NSND Tự Long bày tỏ.

Ảnh: Nguyễn Hà Nam