Vụ quảng cáo sữa Hiup giả: Nghệ sĩ có thực sự là nạn nhân?

Mới đây, cơ quan Cảnh sát điều tra thuộc Bộ Công an đã khởi tố bị can, bắt tạm giam nhiều đối tượng Công ty Z Holding – đơn vị sản xuất sữa bột Hiup – về tội “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng và Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm”.

Sự việc lại thành tâm điểm dư luận không chỉ vì tính chất nghiêm trọng của vụ án mà còn bởi sự liên đới của hàng loạt MC, BTV nổi tiếng như Quang Minh, Vân Hugo… từng quảng cáo cho sữa này.

Ngay sau khi có thông tin chính thức từ cơ quan chức năng, BTV Quang Minh và Vân Hugo đã lên tiếng “kêu oan”, cho rằng mình cũng là nạn nhân, bị lừa dối và đang mời luật sư vào cuộc.

Vậy, họ có thực sự là nạn nhân trong việc lùm xùm này?

Nghệ sĩ không hoàn toàn vô can!

Tiến sĩ – luật sư Đặng Văn Cường (Trưởng Văn phòng luật sư Chính Pháp, Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho rằng, dù không cố ý, nghệ sĩ quảng cáo sữa giả vẫn có thể bị buộc hoàn trả số tiền thu lợi bất chính. Còn nếu chứng minh được hành vi tiếp tay bán sữa giả, họ có thể bị xử lý hình sự.

“Đối với những nghệ sĩ, người nổi tiếng tham gia quảng cáo sản phẩm này, cần làm rõ nhận thức chủ quan của họ, hành vi và số tiền hưởng lợi. Nếu không chứng minh được họ biết là hàng giả, không giúp sức cho việc bán hàng, họ không bị xử lý hình sự.

Tuy nhiên, nếu số tiền họ nhận được là bất hợp pháp, xuất phát từ hành vi lừa dối, thì cơ quan tố tụng có thể buộc hoàn trả khoản tiền đó để khắc phục hậu quả cho người tiêu dùng”, ông Cường phân tích.

Ở góc độ truyền thông, chia sẻ với phóng viên Dân trí, chuyên gia Nguyễn Ngọc Long cho rằng, BTV Quang Minh và Vân Hugo có thể được xem là nạn nhân ở một mức độ nào đó, nếu như việc họ bị nhãn hàng cung cấp giấy tờ giả mạo và thông tin sai lệch là có thật.

Tuy nhiên, điều đó không đồng nghĩa với việc họ hoàn toàn vô can. Với tư cách là những người có sức ảnh hưởng lớn trong xã hội, họ có trách nhiệm kiểm chứng các thông tin liên quan đến sản phẩm, đặc biệt là khi chính họ từng quảng bá sản phẩm này bằng những phát biểu chắc chắn về hiệu quả, thậm chí sử dụng cả hình ảnh con cái để tăng mức độ tin cậy.

Ông Long cho biết thêm, sự thiếu cẩn trọng trong việc xác minh thông tin khiến BTV Quang Minh và Vân Hugo không chỉ vi phạm quy định pháp luật mà còn làm tổn hại nghiêm trọng đến niềm tin của công chúng.

Việc đưa ra lời xin lỗi và tuyên bố khởi kiện nhãn hàng là bước đi cần thiết để các nghệ sĩ thể hiện việc nhận trách nhiệm, nhưng không thể xóa bỏ hoàn toàn hậu quả từ những phát ngôn sai lệch trước đó.

“Vấn đề họ có thực sự là nạn nhân hay không sẽ cần được cơ quan điều tra xác minh cụ thể, đặc biệt là việc họ có hoàn toàn không biết về chất lượng thực sự của sản phẩm hay không.

Hiện tại, dư luận vẫn có lý do để nghi ngờ tính chân thành của họ, nhất là khi những tuyên bố “bị lừa” lại mâu thuẫn với những gì họ từng mạnh mẽ khẳng định trước đó”, ông Ngọc Long thẳng thắn.

Còn chuyên gia truyền thông Hồng Quang Minh thì cho biết, trong khủng hoảng truyền thông, việc một cá nhân vừa là người truyền tải thông điệp, vừa là người chịu ảnh hưởng từ sản phẩm cũng khiến vai trò “nạn nhân” trở nên rất phức tạp để đánh giá rạch ròi.

Theo ông Hồng Quang Minh, nếu xét về yếu tố pháp lý hoặc mặt bằng kiến thức chuyên môn sản phẩm, rất có thể BTV Quang Minh hay Vân Hugo không có đủ dữ liệu để phát hiện mình đang làm việc với một sản phẩm có dấu hiệu vi phạm.

Tuy nhiên, việc trước đó họ xuất hiện với vai trò gần như là “người trải nghiệm thực tế” thay vì “gương mặt đại diện truyền thông” khiến khán giả kỳ vọng ở họ một mức độ trách nhiệm cao hơn.

Chia sẻ về việc trước đó, Vân Hugo và BTV Quang Minh còn mang con ra để quảng cáo, nói là nhờ uống sữa mà con cao lớn nhưng lại bất ngờ “quay xe” mời luật sư vào cuộc, ông Hồng Quang Minh nhận định,khán giả không còn nhìn đó là một quảng cáo, mà là một dạng “chứng thực đời sống”, khiến người xem tin rằng sản phẩm đã được chọn lọc bằng tình cảm và kinh nghiệm của chính nghệ sĩ.

Ông Minh chia sẻ: “Điều quan trọng là nghệ sĩ có đủ chân thành để nhận ra rằng, việc đưa hình ảnh gia đình vào quảng bá không chỉ là công cụ truyền thông mà là một dạng cam kết vô hình với khán giả. Nếu giữ được ý thức đó, nghệ sĩ sẽ không trốn tránh, mà sẽ tìm cách khôi phục niềm tin, dù bằng con đường nào”.

Nghệ sĩ nên đặt câu hỏi: “Mình có hiểu rõ sản phẩm đang quảng cáo?”

Có thể thấy, sau khi BTV Quang Minh, Vân Hugo lên tiếng về việc mình trở thành nạn nhân, dư luận lập tức đặt câu hỏi về sự thiếu nhất quán của người nổi tiếng trước và sau khi quảng cáo sữa.

Về việc này, chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long cho rằng, công chúng có quyền đặt câu hỏi về hành xử và mức độ thật lòng trong tuyên bố hiện tại của họ.

Theo ông Long, nếu BTV Quang Minh và Vân Hugo thực sự tin tưởng và nhận thấy sản phẩm tốt, việc đấu tranh để bảo vệ giá trị sản phẩm là điều nên làm.

Nhưng nếu giờ đây họ quay lưng, phủ nhận hoàn toàn mối liên hệ chỉ sau khi bị dư luận phản ứng và cơ quan điều tra vào cuộc, điều đó cho thấy sự “thoái lui trách nhiệm” thay vì trung thực và kiên định với niềm tin của mình.

“Điều này càng khiến dư luận hoài nghi, những phát ngôn trước đó chỉ là sản phẩm của kịch bản quảng cáo, không xuất phát từ trải nghiệm thực tế. Tôi đồng ý với ý kiến cho rằng: Nếu từng mang cả con ra làm minh chứng thì càng phải có trách nhiệm cao hơn trong việc kiểm chứng sản phẩm, cũng như phải sẵn sàng đối mặt với những hệ lụy về sau.

Sự mâu thuẫn giữa quảng cáo khi xưa và tuyên bố “bị lừa” hiện tại không chỉ là vấn đề pháp lý, mà còn là bài toán về đạo đức truyền thông và lòng tin nơi công chúng”, ông Ngọc Long thẳng thắn.

Các chuyên gia truyền thông đều cho rằng, vụ việc liên quan đến BTV Quang Minh và Vân Hugo là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ cho nghệ sĩ, người nổi tiếng và influencer (người ảnh hưởng) trong việc hợp tác quảng bá sản phẩm.

Theo ông Nguyễn Ngọc Long, bài học quan trọng đầu tiên là: Danh tiếng không chỉ là tài sản, mà còn là một loại “cam kết đạo đức” với công chúng. Khi người nổi tiếng đứng ra quảng cáo, đặc biệt là trong vai trò “người trải nghiệm” hoặc “người bảo chứng”, công chúng sẽ tin rằng họ đã kiểm chứng chất lượng sản phẩm, chứ không đơn thuần chỉ “nói cho có tiền”.

Thực tế cho thấy, việc thiếu thẩm định kỹ lưỡng trước khi nhận hợp tác có thể dẫn đến hệ quả pháp lý nghiêm trọng, thậm chí là bị xử phạt, bị dư luận quay lưng và mất uy tín lâu dài.

Trong bối cảnh pháp luật ngày càng siết chặt trách nhiệm của người quảng cáo, nghệ sĩ không thể tiếp tục xem nhẹ vai trò của mình như một “cầu nối thông tin”. Họ cần đầu tư nhiều hơn vào đội ngũ pháp lý, truyền thông, và đặc biệt là phát triển nhận thức về trách nhiệm xã hội đi kèm với sức ảnh hưởng.

Ông Long cho biết, bài học sau vụ việc này không chỉ là “cẩn thận hơn khi nhận quảng cáo sản phẩm”, mà là một lời nhắc nhở rằng: Sức ảnh hưởng càng lớn, trách nhiệm càng cao.

Việc chọn sản phẩm để đồng hành không còn là vấn đề riêng tư hay kinh tế, mà đã trở thành một phần quan trọng trong cách xây dựng hình ảnh và lòng tin công chúng.

Còn chuyên gia Hồng Quang Minh thì chia sẻ rằng, khi đứng trước một lời mời quảng bá sản phẩm, nhất là sản phẩm liên quan tới sức khỏe, thực phẩm, nghệ sĩ cần đặt ra câu hỏi không phải là “có hợp với hình ảnh mình không” mà là “mình có thực sự hiểu rõ thứ mình đang đại diện không”.

Chuyên gia Hồng Quang Minh cho biết, không ít người trong nghề chia sẻ với ông rằng, thời gian để tìm hiểu sản phẩm thường rất gấp, trong khi áp lực tài chính, lịch trình lại dồn dập. Điều đó dễ khiến nghệ sĩ đi theo quán tính hoặc sự tin tưởng quá nhanh vào đối tác.

“Nhưng sự việc của Quang Minh, Vân Hugo như một lời nhắc rằng, truyền thông hiện đại không chỉ lan truyền nội dung mà còn ghi nhớ rất lâu một sai sót. Có thể sai sót hôm nay chưa gây tổn hại ngay, nhưng vài năm sau lại ảnh hưởng tới cả sự nghiệp, giá trị cá nhân và hình ảnh thương hiệu của nghệ sĩ.

Tôi không nghĩ bài học là “hãy từ chối hết những gì nghi ngờ”, mà là “hãy có cơ chế kiểm tra chéo”. Tốt nhất, nghệ sĩ nên làm việc với một đội ngũ truyền thông hoặc pháp lý song hành để đảm bảo những gì mình nói ra trước công chúng là điều mình có thể chịu trách nhiệm về sau”, ông Hồng Quang Minh đưa ra giải pháp.

Trước đó, BTV Quang Minh và Vân Hugo đã bị Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch) xử phạt hành chính hơn 100  triệu đồng vì hành vi quảng cáo sai phạm sản phẩm sữa.