Bộ trưởng Giao thông Vận tải Trần Hồng Minh vừa ký trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù nhằm thúc đẩy phát triển hệ thống đường sắt đô thị tại hai thành phố lớn nhất Việt Nam: Hà Nội và TP.HCM. Đây là bước đi quan trọng để hoàn thiện hàng trăm kilômét đường sắt đô thị trong thập kỷ tới, giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông và cải thiện môi trường sống.
Mở đầu
Việc xây dựng hệ thống đường sắt đô thị tại hai thành phố này đã được triển khai từ năm 2007, nhưng tiến độ triển khai gặp nhiều khó khăn do thiếu cơ chế, chính sách linh hoạt. Để khắc phục những hạn chế này, Chính phủ đã đề xuất 6 nhóm cơ chế đặc thù, giúp huy động nguồn vốn, đơn giản hóa thủ tục đầu tư, và thúc đẩy phát triển đô thị theo mô hình TOD (Transit Oriented Development). Các cơ chế đặc thù này sẽ được quy phạm hóa thông qua nghị quyết của Quốc hội, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các dự án metro trong tương lai.
Nội dung chính
1. Huy động nguồn vốn
Một trong những thách thức lớn nhất trong việc xây dựng hệ thống đường sắt đô thị là huy động nguồn vốn. Chính phủ đã đề xuất các biện pháp để tăng cường khả năng huy động vốn, bao gồm việc cho phép các địa phương sử dụng 100% tiền thu từ việc khai thác giá trị tăng thêm từ đất trong khu vực TOD. Ngoài ra, TP.HCM được phép vay thông qua phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, vay từ tổ chức tài chính trong nước, và vay lại khoản vay của Chính phủ.
2. Trình tự, thủ tục đầu tư
Quy trình đầu tư cho các dự án đường sắt đô thị hiện nay phức tạp và mất nhiều thời gian. Để giảm thiểu rào cản này, Chính phủ đã đề xuất đơn giản hóa các thủ tục hành chính, cho phép các dự án được triển khai nhanh chóng hơn. Điều này sẽ giúp giảm thiểu thời gian và chi phí cho các dự án, đồng thời tăng tính khả thi của các dự án.
3. Phát triển đô thị theo mô hình TOD
Mô hình TOD (Transit Oriented Development) tập trung vào việc phát triển các khu vực xung quanh các trạm tàu điện ngầm, tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển và sinh hoạt của người dân. Việc triển khai mô hình TOD sẽ giúp giảm ùn tắc giao thông, cải thiện môi trường sống, và thúc đẩy phát triển kinh tế tại các khu vực này.
4. Phát triển công nghiệp đường sắt, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực
Việc phát triển công nghiệp đường sắt và chuyển giao công nghệ sẽ giúp Việt Nam trở thành một trung tâm sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm liên quan đến ngành đường sắt. Đồng thời, Chính phủ cũng đã đề xuất các biện pháp để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của ngành.
5. Chính sách vật liệu xây dựng
Chính phủ đã đề xuất các chính sách khuyến khích sử dụng vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường, góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực của các dự án lên môi trường. Các chính sách này sẽ giúp đảm bảo rằng các dự án đường sắt đô thị không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn bảo vệ môi trường.
6. Các quy định áp dụng riêng cho TP.HCM
Do Luật Thủ đô ban hành năm 2024 đã tháo gỡ những vướng mắc về cơ chế cho Hà Nội, nên Chính phủ đã đề xuất thêm một nhóm cơ chế đặc thù dành riêng cho TP.HCM. Những cơ chế này sẽ giúp TP.HCM có thêm quyền tự chủ trong việc quản lý và triển khai các dự án đường sắt đô thị.
Kết luận
Việc xây dựng hệ thống đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM là một bước đi quan trọng trong việc giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông và cải thiện môi trường sống. Với 6 nhóm cơ chế đặc thù được đề xuất, Chính phủ hy vọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các dự án metro trong tương lai, giúp hai thành phố lớn nhất Việt Nam trở nên hiện đại và phát triển hơn. Người dân hai thành phố có thể kỳ vọng một tương lai với hệ thống giao thông công cộng hiện đại, tiện lợi và thân thiện với môi trường.
Tài liệu tham khảo:
