Tự công bố sản phẩm – kẽ hở để doanh nghiệp lách luật cố tình làm sai

Trách nhiệm của doanh nghiệp là cao nhất nhưng cố tình làm sai

Chia sẻ bên lề buổi họp trực tuyến và trực tiếp với các bộ, ngành và địa phương về vấn đề thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng giả diễn ra ngày 7/5, bà Trần Việt Nga, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), cho biết, trong thời gian vừa qua, cơ quan cảnh sát điều tra của Bộ Công an đã triệt phá một số đường dây sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả.

Đặc biệt, có một số vụ việc rất nghiêm trọng liên quan đến sản xuất sữa giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả.

“Chúng tôi cho rằng đây là những sự việc hết sức nghiêm trọng. Đồng thời, đây cũng là hồi chuông cảnh tỉnh để các tổ chức, cá nhân không có đạo đức trong kinh doanh, làm ăn phi pháp thay đổi, cũng có thể ngừng hoạt động mà sản xuất, kinh doanh phi pháp như hiện nay”, bà Nga nói.

Theo bà, việc quản lý tại nước ta hiện có những khó khăn nhất định.

Thứ nhất, nhằm tạo thông thoáng cho doanh nghiệp, Nghị định 15 năm 2018 của Chính phủ cho phép doanh nghiệp được quyền tự công bố và tự chịu trách nhiệm về chất lượng và an toàn của sản phẩm của mình.

Theo đó, doanh nghiệp có thể tự công bố và sản xuất ngay, không cần phải qua sự kiểm duyệt hồ sơ hay đánh giá của cơ quan quản lý nhà nước.

“Với những chính sách thông thoáng như vậy đáng nhẽ doanh nghiệp phải có trách nhiệm cao trong việc này. Thế nhưng, thực tế đã có nhiều doanh nghiệp lợi dụng cơ chế thông thoáng này để làm ăn phi pháp.

Có sản phẩm đáng ra phải được công bố là sản phẩm dinh dưỡng, y học, sản phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt thì doanh nghiệp lại tự công bố là thực phẩm bổ sung. Đây là hành vi lách luật đáng lên án của các tổ chức, cá nhân”, bà Nga nhấn mạnh.

Thứ hai, việc công bố cũng hết sức đơn giản, vì thế, các doanh nghiệp ồ ạt tự công bố. Điều này rất khó khăn và cũng tạo áp lực rất lớn cho cơ quan quản lý nhà nước khi số lượng phải thanh tra, hậu kiểm rất lớn.

Thời gian để cơ quan quản lý nhà nước xét duyệt hồ sơ cũng rất ngắn, 21 ngày cho lần nộp đầu, và sau sửa đổi, bổ sung chỉ có 7 ngày.

Với việc trao quyền, trách nhiệm của doanh nghiệp là cao nhất phải thực hiện theo đúng các văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan quản lý đã ban hành. Số lượng hồ sơ lớn và nhiều hồ sơ ảo (công bố số lượng lớn sản phẩm nhưng thực tế không sản xuất bằng đấy sản phẩm) là thách thức cho cơ quan quản lý.

Bà Nga cho rằng các văn bản quy phạm pháp luật đã tương đối đầy đủ, nếu doanh nghiệp tuân thủ thì sẽ không phải là vấn đề lớn. Tuy nhiên, ở đây doanh nghiệp cố tình làm sai và cố tình làm hàng giả vì lợi nhuận mà bất chấp đạo đức kinh doanh.

Vấn đề hậu kiểm gặp nhiều khó khăn

Theo lãnh đạo Cục An toàn thực phẩm, với việc trao quyền cho doanh nghiệp, việc hậu kiểm của cơ quan nhà nước là hết sức quan trọng. Thế nhưng, thực tế ở các địa phương, vấn đề nhân lực, kinh phí để hậu kiểm (hậu kiểm hồ sơ, hậu kiểm cơ sở sản xuất, lấy mẫu sản phẩm lưu thông trên thị trường…) còn nhiều khó khăn.

Số lượng sản phẩm lớn, nhân lực hậu kiểm mỏng, kinh phí cũng rất khó khăn. Các địa phương chủ yếu tập trung vào lấy mẫu kiểm tra các chỉ tiêu về an toàn. Vì vậy, trong thời gian dài chúng ta không phát hiện được các thực phẩm giả về chất lượng như vụ sữa giả vừa qua.

Nhằm khắc phục tình trạng này, bên cạnh tham mưu cho Chính phủ ban hành liên tiếp các công điện, Bộ Y tế đã có văn bản chỉ đạo 63 tỉnh, thành tăng cường công tác hậu kiểm, đặc biệt đối với những nhóm có nguy cơ làm giả, những nhóm thực phẩm dùng cho các đối tượng đặc biệt như trẻ em, người già…

Khi hậu kiểm phải chú ý kiểm tra cả các chỉ tiêu chất lượng và chỉ tiêu an toàn.

Bộ Y tế sẽ tham mưu với Chính phủ để sửa đổi Nghị định 15 theo hướng khắc phục được những tồn tại đó. Đặc biệt, cũng kiến nghị với UBND các tỉnh, thành phố tăng cường đầu tư về nhân lực cũng như kinh phí để đảm bảo công tác hậu kiểm được tăng cường tốt hơn.